Wyniki badania mogą wskazywać, że ciężar właściwy moczu jest za niski bądź podwyższony. Może wynikać to np. z nieodpowiedniej podaży płynów, jednak nie należy tego bagatelizować, bo może świadczyć m.in. o zapaleniu nerek, chorobach tarczycy bądź niewydolności serca.
Ciężar właściwy moczu – co to jest?
Ciężar właściwy moczu jest jednym z parametrów określanych na podstawie ogólnego badania moczu. Oprócz niego sprawdzane są również: kolor, pH, zapach i przejrzystość płynu, poziom białka, cukru i ciał ketonowych oraz obecność krwinek czerwonych. Ciężar właściwy moczu to parametr, którego wartości świadczą o pracy nerek związanej z zagęszczeniem moczu. Jest on zależny od substancji, które te organy usuwają podczas ostatniego etapu wydalania. Na wartość ciężaru właściwego moczu wpływa ilość mocznika i chlorku sodu, a także (w mniejszym stopniu): białka, kwasu moczowego, glukozy i kreatyniny. Parametr ten zwiększa się wprost proporcjonalnie do ciężkości rozpuszczonych w nim substancji. Nie istnieje jednak jedna norma określająca prawidłowy wynik. Jest ona zależna od laboratorium i metody pomiaru. Najczęściej przyjmuje się, że zdrowa osoba powinna uzyskać rezultat mieszczący się w zakresie od 1,010 do 1,025 g/l. Warto jednak podkreślić, że jest on jedynie orientacyjny i oprócz norm uznawanych przez laboratorium należy również brać pod uwagę płeć, wiek, choroby współistniejące i wiele innych zmiennych. Dlatego też wynik badania musi ocenić specjalista.
Kiedy wykonać badanie na ciężar właściwy moczu i jak się do niego przygotować?
Ogólne badanie moczu należy wykonywać profilaktycznie raz w roku. Sprawdzanie ciężaru właściwego moczu zaleca się: kobietom w ciąży, osobom cierpiącym na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, żółtaczkę i choroby układu moczowego oraz ze stwierdzonym niskim bądź wysokim stężeniem sodu we krwi.
Aby badanie moczu było wiarygodne, należy wykonywać je na czczo. Ostatni posiłek trzeba spożyć maks. do godziny 18.00 dnia poprzedniego, a także nie można spożywać płynów 8 godzin przed oddaniem próbki. Nie należy wykonywać badania podczas menstruacji. Ponadto dzień przed nim warto unikać spożywania buraków, jagód, rabarbaru itp., ponieważ zmieniają one kolor moczu. Aby prawidłowo pobrać próbkę, należy przygotować wcześniej specjalny pojemnik zakupiony w aptece. Przed oddaniem moczu warto przemyć wodą okolice ujścia cewki moczowej. Następnie niewielką ilość uryny trzeba oddać do toalety, a dopiero potem do pojemnika. Powinien być on wypełniony. Tak przygotowaną próbkę należy w ciągu godziny dostarczyć do laboratorium.
Ciężar właściwy moczu poniżej normy – przyczyny
Ciężar właściwy moczu poniżej normy może być przyczyną wypicia przed badaniem znacznej ilości wody. Dlatego też należy o tym pamiętać i zoptymalizować spożycie płynów przed oddaniem próbki do laboratorium. Jeśli mimo to ciężar właściwy moczu jest za niski, może to oznaczać stany chorobowe. Może wskazywać np. na kłębkowe lub śródmiąższowe zapalenie nerek (niewydolność lub upośledzenie czynności nerek), cukrzycę, moczówkę prostą lub zaburzenia pracy tarczycy (niedoczynność, nadczynność), a także świadczyć o zaburzeniach elektrolitowych lub hormonalnych. W rzadkich przypadkach obniżony ciężar właściwy moczu oznacza ciężkie zakażenie nerek. Taki stan występuje również w ciąży. Najczęściej nie powinien być niepokojący, gdyż może być związany ze zwiększoną podażą płynów. Kobieta ciężarna przyjmuje ich więcej – jeśli np. wypijała ich wcześniej 2 l dziennie, to teraz jej zapotrzebowanie wynosi 3 l na dobę. Dlatego też za niski ciężar właściwy moczu bardzo rzadko wskazuje na choroby nerek w ciąży (chociaż jest to możliwe).
Podwyższony ciężar właściwy moczu – skąd się bierze?
Podwyższony ciężar właściwy moczu może być związany z za małą podażą płynów. Dlatego bardzo ważne jest, aby przed badaniem zoptymalizować wypijanie napojów tak, by nieodpowiednia ilość nie zaburzała wyników. Jeśli jednak zostanie stwierdzony wysoki ciężar właściwy moczu, może oznaczać to m.in. cukromocz (glukozurię) bądź niewydolność serca. Takie stężenie występuje również w przewlekłej i wysokiej gorączce, podczas biegunki oraz gdy osoba badana przyjmuje niektóre leki, np. dekstran. Za duży ciężar właściwy moczu w ciąży także może świadczyć o powyższych stanach chorobowych – warto jednak podkreślić, że jest to rzadkie.
Niski lub podwyższony ciężar właściwy moczu u dziecka
Jeśli występuje niski lub podwyższony ciężar właściwy moczu u dziecka, również może to świadczyć o nieprawidłowej podaży płynów. Jeśli okaże się, że nie to stanowiło przyczynę, wynik poza normą może wskazywać na nieprawidłową pracę nerek i choroby z nimi związane. Niewłaściwy ciężar właściwy moczu u dziecka najczęściej sugeruje problemy z poziomem cukru w organizmie. Aby sprawdzić, czy wynik wskazuje wartości w normie, należy udać się do specjalisty.
