Choroba Scheuermanna (kifoza młodzieńcza) – przyczyny, objawy, ćwiczenia i leczenie

Choroba Scheuermanna zwana jest inaczej jałową martwicą kręgosłupa lub kifozą młodzieńczą. Występuje zwłaszcza u dzieci tuż przed lub w trakcie okresu dojrzewania. Choroba jest trudna do wykrycia we wczesnym stadium, natomiast późno zdiagnozowana prowadzi do nieodwracalnych zmian w obrębie kręgosłupa – jest schorzeniem nieuleczalnym, można jedynie minimalizować jej skutki i hamować postęp.

Choroba Scheuermanna – co to jest? Przyczyny zachorowania

Choroba Scheuermanna (kifoza młodzieńcza) to rodzaj jałowej martwicy kości, która prowadzi do zaburzeń wzrostu trzonów kręgów, postępującego klinowacenia kręgów, a w efekcie do deformacji kifotycznej kręgosłupa, czyli znacznego jego wygięcia ku tyłowi. Dokładne przyczyny choroby nie są znane. Najprawdopodobniej kluczową rolę w powstawaniu choroby Scheuermanna odgrywają czynniki genetyczne. Bezpośrednią przyczyną zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa jest martwica tkanek kostnych i chrzęstnych, do której dochodzi w wyniku niedokrwienia (a tym samym niedotlenienia tkanek). Objęta martwicą tkanka kostna stopniowo rozpada się i odbudowuje, ale w procesie tym ulega zazwyczaj znacznemu zniekształceniu. Przyczyny niedokrwienia tkanki kostnej mogą być różnorodne – należą do nich predyspozycje wrodzone, przeciążenia kręgosłupa, zaburzenia hormonalne, mikrourazy, zatory itp. U pacjentów z chorobą Scheuermanna przeważnie dochodzi do zmian w kilku sąsiadujących ze sobą kręgach. Zwyrodnienia powstają, gdy zawartość krążków międzyżebrowych stopniowo wypycha gąbczastą tkankę budującą trzony kostne i tworzy tzw. guzki Schmorla. Jeśli tego rodzaju zmiany się pogłębiają, prowadzą bezpośrednio do kifozy, czyli znacznej deformacji kręgosłupa. U pacjentów występują wówczas zaokrąglone plecy (potocznie zwane garbem). Zwyrodnienie kręgosłupa może znacznie obniżyć sprawność fizyczną pacjenta.

Objawy choroby Scheuermanna

Początkowo choroba Scheuermanna przebiega z reguły bezobjawowo. Czas pełnego rozwoju objawów wynosi zwykle ok. 2–3 lata. Pierwszym sygnałem rozpoznawczym schorzenia może być pogorszenie się postawy u dziecka. Typowe objawy choroby Scheuermanna u dziecka to przede wszystkim:

• tępy ból w okolicy kręgosłupa;
  
• przewlekłe uczucie zmęczenia;
  
• pochylanie barków do przodu;
  
• stopniowe zaokrąglanie się pleców (tzw. garb), pogłębione wygięcie kręgosłupa ku przodowi w dolnej części kręgosłupa;
  
• jeśli choroba występuje w odcinku lędźwiowym lub piersiowo-lędźwiowym kręgosłupa: płaskie plecy;
  
• uwypuklenie brzucha;
  
• pojawiające się zniekształcenia kości.
  

U kobiet (dziewcząt) bóle kręgosłupa mogą nasilać się w okresie miesiączki. Niezależnie od płci ból potęguje się także po wysiłku fizycznym lub podczas wykonywania czynności w pozycji pochylonej do przodu, siedzącej lub stojącej. Ze względu na wadliwą postawę mogą występować również przykurcze zgięciowe w stawach biodrowych. Postępujące zwyrodnienie kręgosłupa może z czasem w znacznym stopniu ograniczyć sprawność, zwłaszcza jeśli nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie.

Choroba Scheuermanna – diagnostyka i leczenie

Podstawą do stwierdzenia kifozy młodzieńczej jest badanie rentgenowskie (RTG) kręgosłupa, które pozwala uwidocznić zmiany w tkankach kostnych. Choroba jest nieuleczalna, ale można zminimalizować jej skutki i tym samym poprawić komfort życia. Podstawą leczenia choroby Scheuermanna jest noszenie gorsetu ortopedycznego (w celu stabilizacji kręgosłupa) oraz wykonywanie odpowiednich ćwiczeń (rehabilitacja). Formami pomocniczymi podczas rehabilitacji są również masaże oraz zabiegi z użyciem ciepła lub pola elektromagnetycznego. Należy również dbać o zachowanie przez dziecko prawidłowej postawy podczas siedzenia, chodzenia i snu. Nie można dopuścić do nadmiernego przeciążania kręgosłupa (np. wielogodzinnego siedzenia przy biurku). Wskazaną formą aktywności fizycznej jest zwłaszcza pływanie na grzbiecie oraz wspinaczka skalna. Dodatkowo należy pamiętać o zachowaniu odpowiedniej diety, bogatej w białko, warzywa i owoce.

Choroba Scheuermanna: ćwiczenia

Ćwiczenia w chorobie Scheuermanna są niezbędnym elementem terapii i powinny być zawsze dobrane przez doświadczonego fizjoterapeutę. Należy przestrzegać zalecanej przez specjalistę częstotliwości ich wykonywania. Większość ćwiczeń ma na celu przede wszystkim wzmocnienie mięśni grzbietu, aby możliwie ograniczyć skutki zwyrodnienia kręgosłupa i pozwolić utrzymać możliwie najbardziej prawidłową postawę. Rodzaj ćwiczeń zależy od rodzaju i stopnia zwyrodnienia kręgosłupa, jakie występuje u danej osoby.