Chłoniaki stanowią heterogenną grupę nowotworów układu chłonnego zarówno pod względem epidemiologicznym i histopatologicznym, jak i klinicznym. Nierzadko lokalizacją tego schorzenia jest jama brzuszna. Chłoniaka żołądka rozpoznaje się zwłaszcza na podstawie badania histopatologicznego z wycinków błony śluzowej żołądka podczas endoskopii. Dodatkowo zastosowanie mają badania radiologiczne z podaniem kontrastu, tomografia komputerowa, USG, laparoskopia i rezonans magnetyczny.
Czym jest chłoniak żołądka?
Chłoniak żołądka jest nowotworem powstającym w większości przypadków z limfocytów B (około 85%). Znacznie rzadziej występują chłoniaki typu T. Zaliczany jest do grupy chłoniaków nieziarniczych. Choroba ta stanowi około 2% wszystkich chłoniaków i 7-15% ogółu nowotworów żołądka.
Wśród czynników sprzyjających jej rozwojowi wymienia się zwłaszcza przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka wywołane przez Helicobacter pylori i nieprawidłowości genetyczne. Aż u 80% osób z chłoniakami żołądka wykazano obecność tego drobnoustroju. O patogennym wpływie bakterii na błonę śluzową przewodu pokarmowego decyduje między innymi jej genetyczna charakterystyka. Konsekwencją wywołanego przez nią procesu zapalnego jest odpowiedź układu immunologicznego przejawiająca się w postaci nadmiernego namnażania się limfocytów B i T w żołądku. Ponadto chłoniaki tego narządu mogą stanowić następstwo celiakii, czyli glutenozależnej choroby trzewnej, będącej enteropatią z nadwrażliwości na gluten.
Bakterie Helicobacter pylori powodują także powstawanie wrzodów:
Rodzaje chłoniaków żołądka
Choroba może mieć dwojaki charakter – rozwijać się pierwotnie w żołądku (pierwotny chłoniak żołądka) albo zająć go w wyniku postępującej choroby o innej lokalizacji i wówczas stan ten określa się jako wtórny chłoniak żołądka.
Rozróżnia się dwa typy choroby:
- rozlany chłoniak z dużych komórek B, tzw. DLBCL, który cechuje się dużą złośliwością;
- chłoniak strefy brzeżnej z komórek B tkanki limfatycznej związanej z błoną śluzową, tzw. MZL-MALT, który wykazuje mniejszy stopień złośliwości.
Chłoniak żołądka typu MALT
Chłoniak żołądka typu MALT (mucosa-associated lymphoid tissue) występuje głównie u starszych osób, z podobną częstością u kobiet i mężczyzn. W przypadku diagnozy pierwotnego chłoniaka żołądka u około połowy chorych stwierdza się chłoniaka MALT. Poprzedzony jest najczęściej długotrwałą chorobą zapalną o podłożu autoimmunologicznym. W 70–80% chory ma szansę na całkowitą regresję po eradykacji Helicobacter pylori. W chwili rozpoznania chłoniaki MALT najczęściej są zlokalizowane, co odpowiada I–II stopniowi zaawansowania według klasyfikacji Ann Arbor.
Do oceny zaawansowania chłoniaka MALT w żołądku często stosuje się klasyfikację Lugano, zgodnie z którą wyróżnia się następujące stopnie choroby:
- IE1 – naciek błony śluzowej i podśluzowej żołądka,
- IE2 – naciek warstwy mięśniowej właściwej i surowiczej żołądka,
- IIE1 – zajęcie lokoregionalnych węzłów chłonnych,
- IIE2 – zajęcie innych węzłów chłonnych jamy brzusznej,
- IIE – naciekanie sąsiednich narządów przez ciągłość,
- III – rozległe zajęcie struktur pozawęzłowych lub węzłów chłonnych ponadprzeponowych,
- IV – zajęcie narządów i/lub struktur odległych.
Chłoniak żołądka – objawy
Choroba może przebiegać bezobjawowo nawet przez kilka lat. Objawy ze strony chłoniaka żołądka mogą być następujące: odbijanie, uczucie pełności i sytości, krwawienie z przewodu pokarmowego, nudności, wzdęcia, wymioty, biegunki, ból brzucha, nagła utrata apetytu, spadek masy ciała i pieczenie w przełyku przypominające uczucie zgagi. Ponadto chorzy skarżą się na tzw. objawy ogólne, takie jak: osłabienie, szybkie męczenie się, podwyższona temperatura ciała i występowanie nocnych potów. U chorych zauważa się zmiany w obrębie błony śluzowej żołądka, takie jak: zgrubienia, nadżerki, zaczerwienienia, owrzodzenia czy struktury guzowate. Może się rozwinąć niedokrwistość i niedrożność przewodu pokarmowego, a w badaniu laboratoryjnym stwierdza się obecność krwi utajonej w stolcu.
Czy krew w moczu lub kale oznacza chorobę? Przekonaj się:
Rokowania chłoniaka żołądka
Pomimo rozwoju nauk medycznych i wprowadzenia specjalistycznej technologii leczenia rokowanie w grupie chorych na chłoniaka żołądka pozostaje nadal niekorzystne. Przeżycie 5-letnie szacuje się na 50 do 90%. W przypadku całkowitej remisji prawie 100% osób żyje około 10 lat. W przypadku nieskutecznego leczenia połowa chorych jest w stanie przeżyć do roku.
Niepomyślne rokowanie wynika w dużej mierze z zaawansowanego stadium choroby, z którym chorzy zgłaszają się do lekarza. Nierzadko schorzenie ma postać uogólnioną, co oznacza, że oprócz żołądka zostały zajęte inne narządy, a chłoniaka stwierdza się w obrębie szpiku kostnego, węzłów chłonnych i innych części jamy brzusznej.
Chłoniak żołądka – leczenie
Ponieważ podstawowym determinantem powstania chłoniaka żołądka jest zakażenie Helicobacter pylori, proces leczenia powinien rozpocząć się od wyeliminowania bakterii z organizmu chorego (tzw. eradykacja). Zwykle stosuje się w tym celu trójlekowy schemat leczenia, w którym wykorzystuje się dwa antybiotyki i inhibitor pompy protonowej, który hamuje wydzielanie kwasu solnego. Zdarzają się przypadki, że po całkowitym wyleczeniu zakażenia chłoniak ustępuje samoistnie.
Chłoniaka żołądka leczy się w oparciu o chemioterapię, radioterapię i leczenie operacyjne. Te metody terapeutyczne stosuje się łącznie w przypadku zaawansowanej formy choroby. Zabieg chirurgiczny polega na wycięciu guza, przy zachowaniu jak największej części żołądka.
Bibliografia:
1. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Liszki, Medycyna Praktyczna, 2005.
2. Bayerdörffer E., Neubauer A., Rudolph B. i wsp., Regression of primary gastric lymphoma of mucosa-associated lymphoid tissue type after cure of Helicobacter pylori infection. MALT Lymphoma Study Group, „Lancet”, 1995, 345(8965), s. 1591–1594.
3. Kordek R., Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy, Gdańsk, Via medica, 2007.
4. Stefanko E., Wróbel T., Etiopatogeneza infekcyjna chłoniaków, „Hematologia”, 2010, 1(4), s. 288–295.
5. Kalinka-Warzocha E., Chłoniaki strefy brzeżnej, W: Krzakowski M., Warzocha K., Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych — 2013 r. Tom II, Gdańsk, Via medica, 2013, s. 835–844.
6. Brodzisz A., Woźniak M.M., Dudkiewicz E. i wsp., Obraz ultrasonograficzny chłoniaków nieziarniczych jamy brzusznej u dzieci, „Journal of Ultrasonography”, 2013, 13, s. 373–378.
