Objawy chandry podobne są do tych, które charakteryzują depresję. O ile jednak ta pierwsza jest krótkotrwałym stanem, który można przeczekać lub pokonać z pomocą prostych sposobów, drugiej nie należy kojarzyć ze zwykłym spadkiem nastroju. Depresja to schorzenie psychiczne, które może mieć poważne konsekwencje i wymagać leczenia.
Co to jest chandra?
Chandra to utrzymujące się przez pewien czas (niekiedy parę dni, ale zwykle tylko kilka godzin) złe samopoczucie, które wyrażać się może: smutkiem, przygnębieniem, apatią, pesymizmem, poczuciem bezsilności, niepokojem, rozdrażnieniem, złością, zniechęceniem, brakiem energii, spadkiem motywacji do działania, obniżeniem samooceny, poczuciem winy.
Czasami towarzyszą chandrze objawy somatyczne, takie jak zmęczenie, ból głowy, bezsenność i problemy z koncentracją.
Symptomy chandry mają charakter przejściowy. Pojawiają się zwykle na skutek ściśle określonego, nieprzyjemnego zdarzenia, np. po kłótni z bliską osobą albo w związku z niepowodzeniem zawodowym. Chandrę wywołać mogą także takie czynniki, jak przygnębiająca pogoda (częsta jest tzw. chandra jesienna), zmęczenie spowodowane nieprzespaną nocą czy przejściowe zaburzenia poziomu hormonów (przykładem jest chandra w ciąży).
Obniżony nastrój przemija samoistnie, gdy rozwiązany zostanie problem, który go wywołał. Jeśli złe samopoczucie utrzymuje się dłużej, można je poprawić, zajmując myśli czymś innym. Niekiedy najskuteczniejszą metodą okazuje się „przespanie” problemu – chandra ustępuje na drugi dzień, po przebudzeniu.
Chandra a depresja
Typowe dla chandry stany i uczucia należą do objawów depresji. W jej przebiegu są jednak znacznie bardziej nasilone. Obniżenie nastroju może przy tym nastąpić bez wyraźnej przyczyny (lub być nieproporcjonalne do skali negatywnych wydarzeń) i – nieleczone – utrzymywać się latami. Przyjmuje się, że o depresji można mówić wówczas, gdy typowe dla niej objawy trwają powyżej dwóch tygodni.
Symptomy depresji nie ograniczają się zwykle do tych, którymi opisać można chandrę. W różnicowaniu tych przypadłości należy zwrócić uwagę na takie stany, jak:
- anhedonia – brak zdolności cieszenia się sprawami, które wcześniej sprawiały danej osobie radość,
- utrata dotychczasowych zainteresowań,
- brak krytycznego stosunku do własnych przeżyć,
- poczucie nieadekwatności, niskie poczucie własnej wartości,
- stany lękowe (lęk uogólniony, myśli hipochondryczne itd.)
- obniżony napęd psychoruchowy (brak sił fizycznych, motywacji do działania, trudności z myśleniem, koncentracją, komunikacją z otoczeniem),
- zaburzenia snu, odżywiania, libido,
- bóle głowy, mięśni, brzucha,
- myśli samobójcze.
Charakterystyczne dla depresji jest także trwałe obniżenie nastroju. O ile osobę przeżywającą chandrę łatwo czymś zainteresować, rozweselić, odwrócić uwagę od problemów, u chorego na depresję występuje niska reaktywność na zewnętrzne bodźce. Próby zaangażowania go w jakąś przyjemną aktywność zwykle jedynie pogarszają jego nastrój (konfrontują z niezdolnością do cieszenia się, wywołują poczucie winy wobec poświęcających mu uwagę osób).
Jak sobie radzić z chandrą?
Przy chandrze nie trzeba korzystać z pomocy specjalistów ani leków. Konsultacja psychologiczna potrzebna dopiero wówczas, gdy obniżony nastrój utrzymuje się przez dłuższy czas lub nawraca z dużą częstotliwością – w takim przypadku wskazana jest diagnostyka w kierunku depresji.
Jak poradzić sobie z chandrą? Dowiesz się tego z filmu:
Jednym z najskuteczniejszych sposobów na chandrę jest skoncentrowanie się na innych sprawach, niż te, które wywołują złość czy przygnębienie. Będąc w złym nastroju, zazwyczaj nie ma się ochoty ani pomysłu na zajęcia, które normalnie sprawiają radość, odprężają. Warto więc mieć przygotowaną listę takich aktywności, sięgać po nią w chwili spadku samopoczucia i podejmować wybrane działania niezależnie od chęci. Spotkanie z przyjaciółmi, seans filmowy czy wycieczka za miasto być może nie będą wówczas cieszyć od pierwszej chwili, ale z upływem czasu podziałają terapeutycznie.
Jednym z najskuteczniejszych sposobów na podniesienie nastroju jest aktywność fizyczna, najlepiej na świeżym powietrzu. Wysiłek nie tylko zmusza do skoncentrowania uwagi na własnym ciele, ale też powoduje wydzielanie tzw. hormonów szczęścia – serotoniny i dopaminy.
W walce z chandrą pomocne są zwykle techniki relaksacyjne, takie jak trening autogenny, wizualizacje, trening uważności (mindfulness) czy joga. Pozwalają one zredukować fizyczne napięcie i wyciszyć umysł. Osoby, które podatne są na wahania nastroju, mogą także wprowadzać do swojej diety zioła (takie jak melisa, dziurawiec), które przy regularnym stosowaniu oddziałują pozytywnie na samopoczucie.
Zwykła chandra czy depresja? Jak je odróżnić? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Chandrze można zapobiegać, dbając o higienę psychiczną i fizyczną. Znacznie mniej podatne na stres i powiązane z nim spadki nastroju są osoby, które na co dzień stosują zdrową, odpowiednio zbilansowaną dietę, wysypiają się, pozwalają sobie na relaks, utrzymują pozytywne relacje z bliskimi ludźmi.
Bibliografia:
1. Wieczorkowska-Wierzbińska G. Psychologiczne ograniczenia, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Warszawa 2011.
