Ból kręgosłupa szyjnego to jedna z częstszych dolegliwości, spotykana u ludzi w różnym wieku. Bywa bardzo uciążliwa i może mieć przewlekły charakter. W trakcie epizodu bólowego zdarzają się takie objawy, jak drętwienie lub zmniejszenie siły mięśniowej ręki.
Kręgosłup szyjny – budowa
Kręgosłup szyjny to najbardziej skomplikowana konstrukcyjnie część kolumny kostnej, będącej podporą całego ciała. Składa się z siedmiu kręgów, które są najmniejsze spośród wszystkich. W nomenklaturze medycznej oznacza się je literą C i cyframi od 1 do 7.
Najwyższy krąg szyjny (C1), szczytowy, łączący się bezpośrednio z czaszką, nazywany jest dźwigaczem lub atlasem. Praktycznie nie ma on trzonu. Górna część jego łuku tworzy powierzchnie stawowe umożliwiające ruchy potakiwania, a dolna, współpracująca z tzw. zębem drugiego nietypowego kręgu – obrotnika, umożliwia skręcanie głowy na boki, czyli ruch przeczenia. Przez otwory wyrostków poprzecznych przechodzą nerwy oraz bardzo ważne tętnice kręgowe, które zapewniają prawidłowy dopływ krwi do niektórych obszarów mózgu.
Ból kręgosłupa szyjnego – jak powstaje?
Powstawanie bólu kręgosłupa szyjnego związane jest z jego ciągłym obciążeniem i znaczną ruchomością. Ten odcinek podtrzymuje czaszkę i przenosi nie tylko jej ciężar, ale również wszystkie siły powstające przy poruszaniu się, skokach, innych gwałtownych przeciążeniach. Pozwala na wykonywanie dowolnych ruchów głowy i amortyzuje siły działające na mózg, chroniąc go.
Praca kręgosłupa szyjnego umożliwia prawidłowe działanie dwóch bardzo ważnych układów – wzroku i równowagi. Gdyby, niezależnie od pozycji ciała, głowa nie była stabilna, to nie udałoby się uniknąć zaburzeń widzenia. Nieustanne wstrząsy głowy zakłócałyby również pracę układu przedsionkowego i powodowały problemy z utrzymaniem równowagi i koordynacją ruchów.
Mięśnie szyi, w sposób ciągły, z bardzo dużą siłą, stabilizują jej pozycję, a naprężenia te przenoszą się nieustannie na kręgosłup. Jego przeciążenie lub (najczęściej u ludzi starszych) zmiany zwyrodnieniowe prowadzą do powstawania bólu kręgosłupa szyjnego.
Objawy bólu kręgosłupa szyjnego
Ból jest objawem przeciążenia kręgosłupa szyjnego. Obejmuje on zwykle tylne i boczne części szyi. Może być ciągły i mieć tępy charakter. Zdarza się również w takich wypadkach przeszywający ból przy poruszaniu głową. Chory ma zwykle znacznie ograniczoną ruchomość szyi. Mogą wystąpić u niego bóle głowy. Sporadyczne, ustępujące po krótkim czasie objawy związane są najczęściej z przeciążeniem i zmęczeniem mięśni szyi. Często nawracające, uporczywe bóle mogą być spowodowane przez ucisk kręgosłupa na korzenie nerwów rdzeniowych, wychodzących z kanału kręgowego w odcinku szyjnym.
Ból kręgosłupa szyjnego a drętwienie ręki
Ponieważ nerwy rdzeniowe powstające na wysokości odcinka szyjnego kręgosłupa zaopatrują kończyny górne, bóle kręgosłupa szyjnego mogą być skojarzone z zaburzeniami czucia i ruchomości w obrębie ręki lub ramienia. Charakterystyczne są bóle szyi promieniujące do tylnej części ramienia. Zdarza się także drętwienie, lekki obrzęk i drobne zaburzenia ruchomości palców.
Ból kręgosłupa szyjnego – co robić?
Podstawowym działaniem jest zapobieganie nadmiernemu przeciążeniu kręgosłupa. Należy dbać o prawidłową pozycję podczas długiego siedzenia lub stania, korzystać z ergonomicznych krzeseł. Materac łóżka nie powinien być zbyt miękki, by również w trakcie snu pozycja ciała sprzyjała odpoczynkowi mięśni szyi. Podczas pracy za biurkiem, w wymuszonej pozycji albo w trakcie jazdy samochodem należy robić regularne, częste przerwy na krótkie spacery lub proste ćwiczenia.
Leki na ból kręgosłupa szyjnego
Silne dolegliwości bólowe można we własnym zakresie leczyć z pomocą niesterydowych leków przeciwzapalnych, które najczęściej mają również działanie przeciwbólowe. Podaje się doustnie preparaty paracetamolu, ibuprofenu, naproksenu lub kwasu acetylosalicylowego. Bolącą okolicę można smarować maścią lub kremem z dodatkiem np. ibuprofenu, diklofenaku, octanowinianu glinu (altacetu).
Niektóre osoby bardzo dobrze reagują na wszelkiego typu maści lub okłady rozgrzewające, innym ulgę przynosi chłodzenie bolących okolic. Rozmasowanie szyi, barków i ramion jest cennym uzupełnieniem leczenia. Powoduje redukcję napięcia mięśni, co znacząco zmniejsza dolegliwości.
Ćwiczenia na ból kręgosłupa szyjnego
Ważną rolę w zapobieganiu i leczeniu bólów kręgosłupa szyjnego odgrywają możliwe do samodzielnego wykonania ćwiczenia. Powinny one stać się rutynowym elementem odpoczynku w trakcie pracy oraz porannych i wieczornych zabiegów higienicznych.
Podstawowym celem jest rozciągnięcie i rozluźnienie napiętych mięśni szyi. W tym celu wykonuje się głową ruchy potakiwania, przeczenia i przechylania na boki. Niewskazane jest wykonywanie ruchów okrężnych. Ćwiczenia robi się w kilku seriach, po 15–20 ruchów każdego rodzaju. Dodatkowo, by rozluźnić mięśnie przykręgosłupowe w innych odcinkach (piersiowym, lędźwiowym), można wykonać serię skłonów i skrętów tułowia, przysiadów, wymachów rąk. Cennym uzupełnieniem jest chociaż krótki spacer, który sprawia, że obciążenia przenoszone przez kręgosłup szyjny rozkładają się zupełnie inaczej niż przy siedzeniu.
Rekreacyjne uprawianie sportu wzmacnia mięśnie szyi i poprawia jej ruchomość. By zapobiegać bólom kręgosłupa szyjnego, trzeba zapewnić sobie również regularny, komfortowy i dostatecznie długi wypoczynek nocny.
