Ból głowy u dziecka może być spowodowany odwodnieniem, gorączką czy chorobą infekcyjną. Wyrównanie zaburzeń przynosi wtedy ulgę i zmniejszenie lub ustąpienie dolegliwości. Przyczyną nawracających bólów głowy może być jednak również poważne schorzenie – np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub rozwijający się guz mózgu.
Ból głowy u dziecka – mechanizm powstawania
Bóle głowy u dzieci wynikają z pobudzenia zakończeń nerwowych, które przewodzą impulsy bólowe do ośrodków mózgowych. Przyczyną może być mechaniczne drażnienie czy ucisk, nadmiar substancji neuroprzekaźnikowych, które powodują zwiększenie wrażliwości na bodźce lub bezpośrednio inicjują pobudzenie nerwu.
Wśród czynników mechanicznych dominuje obrzęk tkanek otaczających nerw czy rozwój zapalnego lub nowotworowego guza. Bodźce chemiczne powiązane są z niektórymi typami bólów głowy, np. migrenowymi czy klasterowymi.
Przyczyny i umiejscowienie bólu głowy u dziecka
Częstymi przyczynami bólu głowy u dziecka są infekcje. Dolegliwości są wtedy zwykle skojarzone z podwyższeniem temperatury ciała i innymi symptomami zależnymi od umiejscowienia procesu zapalnego. Ból lokalizuje się w okolicy skroniowej, czołowej lub w okolicach szczęk w przypadku zapalenia zatok przynosowych.
Ból głowy i gorączka to częsty objaw banalnej infekcji górnych dróg oddechowych oraz wczesnej fazy niektórych chorób zakaźnych (np. grypy, ospy wietrznej, szkarlatyny). Bóle okolicy przedusznej są typowe dla świnki (wirusowego zapalenia ślinianek przyusznych). Przyczyną dolegliwości może być także zapalenie ucha czy wyrostka sutkowatego. Ból głowy pojawia się wtedy w okolicy żuchwowej, jarzmowej czy zausznej.
U dzieci przyczyną bólu głowy bywają odwodnienie lub zaburzenia wodno-elektrolitowe. Najczęściej dzieje się tak na skutek biegunek, przegrzania czy utrzymującej się dłużej gorączki.
Specyficzną postacią schorzenia u dziecka są napięciowe bóle głowy. Wiążą się zwykle ze stanem psychicznym i emocjonalnym albo z istniejącymi zaburzeniami wegetatywnymi. Mają charakter nawracający, czas trwania poszczególnych epizodów może jednorazowo sięgać nawet kilku dni.
Wbrew obiegowym opiniom dzieci mogą również cierpieć na migrenę. Rozlane, zwykle jednostronne, bóle głowy pojawiają się już u kilkulatków i dotyczą nawet 4–6% całej populacji w tym wieku (częściej dziewczynek niż chłopców).
Jak sobie radzić z bólem głowy? Po jaki lek sięgnąć? Dowiesz się tego z filmu:
Wśród rzadszych przyczyn bólu głowy u dzieci trzeba wymienić:
- schorzenia narządu wzroku (np. jaskrę),
- choroby naczyniowe (zapalenia tętnic, tętniaki),
- guzy mózgu,
- zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,
- zmiany pourazowe (krwiaki, obrzęk tkanki mózgowej).
Ból głowy powodować mogą także zaburzenia rozwojowe struktur kostnych czaszki, mózgu lub innych narządów głowy albo np. wodogłowie.
Domowe sposoby na ból głowy u dziecka
Skuteczne w leczeniu bólu głowy u dzieci są często domowe sposoby. W przypadku chorób przebiegających z gorączką ważne jest intensywne nawadnianie oraz podawanie leków przeciwgorączkowych, które działają też przeciwbólowo. Uzupełnienie płynów i elektrolitów to dobra metoda na zwalczanie bólu w nieżytach żołądkowo-jelitowych. Oczywiście każda z chorób typu infekcyjnego wymaga też odpowiedniego leczenia przyczynowego.
Jeśli źródłem bólu głowy są zmiany o typie napięciowym, efektywne okazują się metody związane ze zmniejszeniem poziomu intensywności bodźców, jakie docierają do dziecka. Wskazane jest wówczas wyciszenie – ograniczenie stresu związanego z codziennymi aktywnościami, odpoczynek w spokojnym, komfortowym miejscu, zmniejszenie natężenia światła. Przy napięciowych bólach głowy korzystne jest też zwiększenie regularnej aktywności fizycznej, która wpływa na całościową regulację pracy organizmu i zapewnia zwiększoną produkcję endorfin, czyli tzw. hormonów szczęścia. Izolacja i odpoczynek w pozbawionym silnych impulsów z otoczenia miejscu to również skuteczny sposób na ograniczenie uciążliwości klasterowych czy migrenowych bólów głowy u dziecka.
Kiedy dziecko z bólem głowy powinno trafić do lekarza?
Niektóre objawy towarzyszące bólom głowy u dziecka mogą sygnalizować poważniejsze schorzenie i powinny być powodem szybkiego zasięgnięcia pomocy lekarskiej. Zalicza się do nich:
- zwiększające się nasilenie bólów,
- nudności i wymioty,
- narastająca gorączka,
- problemy ze snem,
- upośledzenie widzenia,
- objawy neurologiczne,
- drgawki,
- nadmierna pobudliwość lub apatia,
- zmiany w zachowaniu dziecka,
- zaburzenia świadomości.
Bibliografia:
1. A. Jankowski, Podstawy pediatrii, Wrocław 2013.
2. A. Stępień, Bóle głowy – diagnostyka i leczenie, Lublin 2004.
