Błony płodowe składają się z owodni, omoczni i kosmówki. Wszystkie struktury tworzą razem pęcherz płodowy – szczelny worek, który otacza zarodek. Jest on wypełniony wodami płodowymi (płynem owodniowym), które stanowią środowisko dla rozwijającego się płodu, zapewniają mu swobodę ruchów i biorą udział w wymianie substancji odżywczych. W ich skład wchodzą hormony, białka, tłuszcze i komórki nabłonka płodu. Ilość płynu owodniowego zwiększa się wraz z rozwojem ciąży.
Polecamy: Jak wygląda krążenie płodowe?
Błony płodowe i ich funkcje
Błony płodowe to: owodnia, omocznia i kosmówka, które otaczają jajo płodowe. Razem stanowią pęcherz płodowy wypełniony płynem owodniowym. Tworzą się z listków pozazarodkowych zygoty – komórki, która powstała po połączeniu się żeńskiej i męskiej gamety. Funkcje błon płodowych to ochrona rozwijającego się płodu przed urazami i szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych i amortyzacja wstrząsów, które powstają podczas poruszania się i zmieniania pozycji ciała przez ciężarną.
Błony płodowe człowieka magazynują także zbędne produkty przemiany metabolizmu i biorą udział w tworzeniu się łożyska, dzięki czemu pośredniczą w wymianie substancji odżywczych między płodem a matką. Wypełniają je wody płodowe, które stanowią środowisko życia dla rozwijającego się w macicy dziecka. Otaczają one płód, zapewniają stałą temperaturę, chronią przed urazami, hałasem i wysychaniem oraz umożliwiają poruszanie się, dzięki czemu mięśnie i układ szkieletowy rozwijają się prawidłowo. Dodatkowo wspomagają dojrzewanie płuc, a ich połykanie pozwala ćwiczyć ruchy klatki piersiowej i odruch ssania. W warunkach fizjologicznych, kiedy błony płodowe pękają pod wpływem skurczów macicy, a płyn owodniowy wydostaje się na zewnątrz, rozpoczyna się akcja porodowa.
Polecamy: Zbliża się poród. Jak rozpoznać bóle porodowe?
Czy warto pobierać krew pępowinową? Zobaczcie na filmie:
Co to jest owodnia?
Owodnia to błona płodowa, która tworzy się z ektodermy i mezodermy – zewnętrznej i środkowej warstwy komórek zarodka, z których na późniejszych etapach rozwoju wewnątrzmacicznego dziecka powstają układ nerwowy, narządy zmysłów i narządy moczowe. Wyróżnia się owodnie pokrywające:
- pęcherz płodowy,
- sznur pępowinowy,
- łożysko.
Ta błona płodowa jest przezroczysta i cienka, ale jednocześnie mocna i wytrzymała, ponieważ jednym z zadań owodni jest ochrona płynu owodniowego, który wypełnia jej jamę. Jego objętość na początku ciąży jest mała, jednak do 36 tygodnia ciąży systematycznie wzrasta. Owodnia pełni funkcję ochronną – zabezpiecza płód przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych, nadmiarem bodźców (np. hałasem) i amortyzuje wstrząsy. Stanowi także barierę przed drobnoustrojami znajdującymi się w pochwie.
Co to jest omocznia?
Omocznia to błona płodowa, która znajduje się pomiędzy owodnią a kosmówką. Powstaje około 16 dnia rozwoju zarodkowego z komórek endodermy i mezodermy. Jej funkcją jest gromadzenie zbędnych produktów przemiany materii. Około 5 tygodnia po zapłodnieniu w jej ścianach powstają wyspy krwiotwórcze, które przekształcają się w naczynia krwionośne należące do sznura pępowiny. Omocznia zanika w miarę rozwoju pęcherza moczowego u płodu.
Polecamy: Macica: budowa, położenie, pozycja i funkcje, macica powiększona
Co to jest kosmówka?
Kosmówka to błona płodowa, która położona jest najbardziej na zewnątrz pęcherza płodowego. Znajduje się pomiędzy omocznią a błoną śluzową macicy. Na jej powierzchni występują liczne kosmki, które uczestniczą w wykształcaniu się łożyska. Dzieli się na:
- kosmówkę gładką – skierowaną w stronę płodu,
- kosmówkę kosmatą – skierowaną w stronę błony śluzowej macicy.
Kosmówka jest silnie ukrwiona. Jej naczynia krwionośne łączą się w macicą. Ważną funkcję pełni kosmówka w ciąży. Od momentu zapłodnienia wytwarza gonadotropinę kosmówkową – hormon, który jest niezbędny do utrzymania ciąży. Między 12 a 16 tygodniem ciąży rozrasta się i wraz z rozpulchnioną śluzówką macicy (błoną doczesną) tworzy łożysko.
Duże zagrożenie dla ciąży stanowi odklejenie się kosmówki, które jest tożsame z odklejeniem się łożyska. Może ono prowadzić do niedotlenienia i obumarcia płodu, a także powikłań u ciężarnej. Jego objawem jest silne krwawienie z dróg rodnych i ból. Stan ten wymaga hospitalizacji.
Zapalenie błon płodowych
Zapalenie błon płodowych to stan zapalny, który obejmuje owodnię i kosmówkę. Przyczyną jego pojawienia się jest zakażenie drobnoustrojami, najczęściej bakteriami z rodziny Ureaplasma, Mycoplasma, E.coli lub Streptococcus, które rozwija się w pochwie, a następnie przenosi do macicy. Infekcja może być także wynikiem kiły, różyczki i opryszczki narządów rodnych. Zapalenie błon płodowych może prowadzić do przedwczesnego porodu, niedotlenienia płodu i mózgowego porażenia dziecięcego. W przypadku jego wystąpienia konieczna jest antybiotykoterapia.
