Historia arsenu
Arsen jest pierwiastkiem chemicznym, naturalnie występującym w ziemi, na 20. miejscu pod względem rozpowszechnienia pierwiastków, wchodzi także w skład ponad 200 minerałów. Źródłem arsenu są erupcje wulkanów, kopalnie oraz huty. Arsen dzieli się na organiczny i nieorganiczny (bardziej toksyczny). Pierwiastek wykorzystywany był w medycynie do leczenia malarii, gruźlicy, cukrzycy, syfilisu czy reumatyzmu. Dopiero w XX wieku odkryto, że jego stosowanie powoduje skutki uboczne.
Zatrucie arsenem
Zatrucie arsenem jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia. Pierwiastek łatwo łączy się z enzymami (wiązany jest przez białka w aż 95 - 99 procentach) i szybko paraliżuje układy fizjologiczne, w szczególności zaś nerwowy, krążeniowy, immunologiczny, reprodukcyjny, oddechowy i endokrynologiczny. Szkodliwość arsenu zależy w dużej mierze od jego formy chemicznej.
Arsen znajduje się nie tylko w żywności, ale i w powietrzu. Jego wdychanie jest tak samo niebezpieczne, jak spożycie. Co ciekawe w Polsce, w Głogowie, prowadzone były bezpłatne badania na poziom arsenu w organizmie mieszkańców. Były one finansowane przez miasto, a miały związek ze znacznym przekroczeniem dopuszczalnych norm arsenu w powietrzu - aż o 800 procent! Norma stężenia arsenu to 6 ng na metr sześcienny powietrza. W 2016 r. średnia dla Głogowa wyniosła 12,6 ng, natomiast w 2017 r. już 30,23 ng, jak wynika z danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Zapisy na badania rozpoczęto z końcem września 2017 roku, wyniki nie są jeszcze znane. Wiadomo jednak, że miasto zamierza zadbać o zdrowie mieszkańców narażonych na oddziaływanie niebezpiecznego pierwiastka (zobacz Źródło 2).
Zanieczyszczone powietrze bardzo szkodzi organizmowi. Co powoduje długotrwałe wdychanie smogu? Zobaczcie:
Objawy zatrucia arsenem
Już pół godziny po spożyciu arsenu pojawiają się problemy z połykaniem oraz metaliczny posmak. Szybko pojawiają się wymioty, ból brzucha oraz intensywna biegunka i bóle mięśniowe. Na skórze pojawia się intensywna czerwona wysypka. Bywa, że zatrucie arsenem powoduje zgon z powodu niewydolności układu krążenia, nerek czy wątroby.
Długotrwała ekspozycja na związki arsenu
Obecnie większość nieorganicznych związków arsenu jest wyeliminowana, przynajmniej z produkcji. Jednak przez lata tritlenek di arsenu lub popularnie nazywany arszenik, wykorzystywano do wyrobu farb, konserwacji drewna, leczenia kanałowego zębów. Zdarzały się także poważne zatrucia arsenem, kiedy np. wykorzystywano skażone produkty do produkcji żywności.
Długotrwałe narażenie na oddziaływanie arsenu powoduje:
- problemy z układem oddechowym: ciągły kaszel, skrócenie oddechu,
- zapalenie skóry, łuszczenie się,
- problemy z układem nerwowym: bóle głowy, zawroty, halucynacje,
- zaburzenia płodności,
- arytmię serca, nadciśnienie tętnicze, niedokrwienie kończyn,
- arsen wpływa na rozwój nowotworów, zwłaszcza: płuc, nerek, pęcherza moczowego czy wątroby.
Na szkodliwe działanie arsenu narażeni są zwłaszcza pracownicy hut i kopalni oraz okoliczni mieszkańcy. Warto także uważać na to, co się je - dużo arsenu znajduje się w ryżu, kakao, owocach morza i rybach. Najczęstszym źródłem skażenia żywności arsenem są gleby - w rolnictwie wykorzystywano bowiem pestycydy zawierające arsen. Polska na tle innych państw ma stosunkowo niskie skażenie gleb arsenem. Jednak żywność pochodząca np. z Azji, gdzie skażenie jest duże, jest szkodliwa dla zdrowia. Mowa tu o popularnym ryżu, który do zdrowych produktów nie należy. Arsen znajduje się także w rybach i owocach morza (należy ograniczyć spożywanie zdrowych ryb, np. łososi, do 1-2 razów w miesiącu), choć jest to jego"zdrowsza"organiczna forma. Arsen znajduje się także w papierosach.
Obecnie mamy do czynienia z powolnym zatruwaniem organizmu arsenem - choć nie ma natychmiastowych objawów zatrucia, to arsen odkłada się w organizmie. Jest on substancją silnie rakotwórczą, odpowiada za rozwój nowotworów skóry, płuc, pęcherza moczowego i nerek. Jest on szczególnie niebezpieczny dla osób obciążonych genetycznie.
Czy można wykryć raka płuc we wczesnym stadium? Odpowiedź na filmie:
Arsen dostarczamy do organizmu wraz z żywnością i wdychanym zanieczyszczonym powietrzem.
Arsen a nowotwór
Co ciekawe szkodliwość arsenu potwierdzają badania prowadzone przez naukowców z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego. Obserwowali oni półtora tysiąca zdrowych kobiet przez okres trzech lat i stwierdzili, że u tych, u których poziom arsenu w organizmie był niski nie rozwinął się nowotwór. Z kolei w grupie kobiet z wysokim stężeniem arsenu we krwi rozwinęło się blisko sto nowotworów. Jak mówi prof. Jan Lubiński z Międzynarodowego Centrum Nowotworów Dziedzicznych Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie:
U osób z wysokim poziomem arsenu we krwi ryzyko zachorowania na raka wzrasta o kilkadziesiąt procent. Aby je zmniejszyć, trzeba stosować odpowiednią dietę i badać właśnie poziom arsenu
Dzięki pomiarom arsenu w organizmie możemy zmodyfikować swoją dietę tak, aby uniknąć nagromadzenia toksycznej substancji. Gdzie zrobić takie badanie i jak ono wygląda?
Więcej na TVN24.pl: Niebezpieczny arsen. Wysoki poziom może być przyczyną raka
Badanie krwi na obecność arsenu
Badanie krwi na obecność arsenu nie jest dostępne w stałej ofercie przychodni i laboratoriów. Koszt badania to kilkadziesiąt złotych w zależności od miasta. O badanie najlepiej pytać lekarza rodzinnego lub dowiadywać się w szpitalnych punktach pobrań. Badanie moczu na obecność arsenu to koszt około 180 zł, zaś badanie na obecność arsenu we włosach (oraz na obecność innych metali ciężkich) to koszt od 170 do 370 zł. Badanie włosa wykonać można np. u trychologa.
Zobaczcie, na czym polega naturalny detoks organizmu:
Czy można wyeliminować arsen?
Przede wszystkim należy zadbać o właściwą dietę. Ryż biały jest mniej skażony niż ryż brązowy, ale najlepiej jeść go zamiennie z kaszami, komosą ryżową czy makaronem. Dobrym sposobem na pozbawienie ryżu szkodliwych substancji jest moczenie go w wodzie (najlepiej na noc) oraz gotować go w dużej ilości wody i następnie płukać.
Przeciętnie dorosły człowiek przyjmuje wraz z pożywieniem 53 do 330 μg As dziennie i około 50% jest akumulowane w organizmie. Zawartość arsenu w tkankach organizmu człowieka waha się w przedziale od 0,1 do 0,5 ppm. Jego większe ilości mogą kumulować się w narządach (np. wątrobie i nerkach) oraz np. paznokciach. Naukowcy z University of Leicester oraz Nottingham Trent University w Wielkiej Brytanii opracowali metodę na określenie stężenia arsenu w ludzkim ciele właśnie poprzez analizę fragmentów paznokci.
Źródła
1. Pierwiastek Arsen (As) - właściwości, toksyczność i szkodliwość. Arsen w żywności
