Anhedonia, czyli niezdolność odczuwania radości i przyjemności to termin użyty pierwszy raz przez francuskiego psychologa i filozofa Théodore-Armand Ribot w 1896 roku. Zdaniem badacza anhedonia może być jednym z objawów depresji, ale także innych zaburzeń psychicznych, np. schizofrenii, zaburzeniach lękowych, zaburzeniach osobowości, może także pojawić się u osób uzależnionych. Niekiedy pojawia się u osób, które zmagają się z chorobą neurologiczną, np. chorobą Parkinsona.
Anhedonia najczęściej pojawia się u osób, które są aktywne zawodowe i żyją w dużym stresie. Nie potrafią się zregenerować, zrelaksować, do tego często brakuje im snu. Osoby, które zmagają się anhedonią maja też spory problem z odczuwaniem emocji. Zarówno te pozytywne, jak i negatywne nie wywołują u nich żadnej reakcji. Bardzo często nie zdają sobie sprawy, że ich stan może być spowodowany chorobą. Większość osób z anhedonią swój stan łączy z przewlekłym zmęczeniem. Warto zaznaczyć, że anhedonia dzieli się na pierwotną i wtórną. Pierwotna anhedonia towarzyszy depresji, zaś anhedonia wtórna – to skutek przyjmowania leków przeciwdepresyjnych (mi.in inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny lub serotoniny i noradrenaliny).
Anhedonia – jak rozpoznać?
Choć może się to wydawać dziwne rozpoznanie anhedonii nie jest wcale proste. Psychiatra, który podejrzewa, że jego pacjent zmaga się z tą przypadłością sięga po tzw. Skalę Odczuwania Przyjemności SHAPS (Snaith-Hamilton Pleasure Scale). Na jej podstawie można ocenić deklarowane odczuwanie przyjemności przez pacjenta w ciągu ostatnich kilku dni. Pacjent ma powiedzieć, które z 14 wymienionych czynności lub sytuacji sprawiłyby mu przyjemność:
- oglądanie ulubionego programu w telewizji lub słuchanie ulubionej audycji radiowej;
- przebywanie z rodziną lub przyjaciółmi;
- hobby i rozrywki;
- spożywanie ulubionej potrawy;
- ciepła kąpiel lub orzeźwiający prysznic;
- przyjemny zapach kwiatów, lasu, morza lub świeżo pieczonego chleba;
- widok uśmiechniętych twarzy innych ludzi;
- zmiana wyglądu na korzystniejszy;
- czytanie książki lub czasopisma;
- filiżanka herbaty, kawy lub innego ulubionego napoju;
- drobiazgi, takie jak słoneczny dzień, telefon od przyjaciela;
- piękny widok lub krajobraz;
- pomaganie innym;
- otrzymanie pochwały.
Anhedonia – objawy
Do najbardziej charakterystycznych objawów anhedonii należą niezdolność do odczuwania radości i przyjemności. Chorzy przestają cieszyć się w ogóle lub ich reakcje są bardzo skąpe. Osoby, które zmagają się z anhedonią tracą radość życia. Czynności czy rzeczy, które dawniej sprawiały im radość przestały wywoływać u nich jakąkolwiek reakcję. Chorzy z dnia na dzień rezygnują ze swojego hobby czy pasji.
Jednym z bardziej charakterystycznych objawów anhedonii jest izolacja społeczna. Chorzy mocno ograniczają lub w ogóle przestają spotykać się z rodziną czy ze znajomymi. Z czasem zaczynają tracić zdolność funkcjonowania w społeczeństwie.
Czym zajmuje się psychiatra? Dowiesz się o tym z filmu:
Anhedonia – leczenie
Leczenie anhedonii nie jest proste i powodzenie terapii w dużej mierze zależy od samego chorego i tego, czy ma on wsparcie najbliższych mu osób. Zazwyczaj walkę z chorobą zaczyna się od wprowadzenia farmakologii. W niektórych przypadkach konieczne może być uzupełnienie leczenia o psychoterapię (zdarza się, że pacjenci chodzą na nią bardzo długo i dopiero po wielu latach odnajdują spokój i radość życia).
W leczeniu anhedonii bardzo ważne jest nastawienie samego pacjenta. Bardzo często w powrocie zdrowia pomaga zmiana stylu życiu, podejścia oraz priorytetów.
