Aksamitka to roślina szczególnie popularna w Ameryce Południowej. Do Europy sprowadzona została w 1573 roku. W hinduizmie uznawana jest za święty kwiat. Ma działanie napotne, przeciwnowotworowe i przeciwutleniające. Kwiaty aksamitki często są składnikiem perfum. Przygotowuje się z nich również toniki do przemywania zmienionej chorobowo skóry.
Aksamitka – charakterystyka
Aksamitka (z łac. Tagetes) to rodzaj jednorocznych roślin zaliczanych do rodziny astrowatych (z łac. Asteraceae), w którego obrębie znajdują się aż 53 zweryfikowane i zaakceptowane gatunki. Cieszy się sporą popularnością niemal na całym świecie. W Polsce najczęściej spotyka się jej następujące gatunki:
- aksamitka lśniąca (z łac. Tagetes lucida),
- aksamitka wąskolistna (z łac. Tagetes tenuifolia),
- aksamitka drobna (z łac. Tagetes minuta),
- aksamitka rozpierzchła (z łac. Tagetes patula),
- aksamitka wzniesiona (z łac. Tagetes erecta), zwana też aksamitką wyniosłą.
Zastosowanie aksamitki w lecznictwie
Aksamitka ma zastosowanie w lecznictwie. Surowcem zielarskim są nadziemne części rośliny. W ich składzie znajdują się m.in.: tiofen, garbniki, saponiny triterpenowe, cholina, śluzy, flawonoidy, zwłaszcza kwercetagetyna, patuletrina, patuletina, myricetyna, kwercetyna, kaempferol. Kwiaty aksamitki to doskonałe źródło karotenoidów – barwników o działaniu przeciwnowotworowym i przeciwutleniającym. Roślina wykazuje też właściwości moczopędne, rozkurczowe, przeciwzapalne, napotne, żółciopędne, przeciwpasożytnicze, antybakteryjne, przeciwdepresyjne, fungistatyczne, wykrztuśne.
Wykorzystywana jest w łagodzeniu problemów ze strony układu pokarmowego, w tym wzdęć, bólu brzucha, braku apetytu i kolek. Stanowi element wspomagający terapię helmintozy zwanej też robaczycą. To choroba wywoływana przez robaki pasożytnicze (helminty), wśród których na szczególną uwagę zasługują płazińce, jak bruzdogłowiec szeroki, tasiemiec nieuzbrojony oraz nicienie, jak włosień kręty i glista ludzka. Właściwości lecznicze aksamitki sprawdzą się przy czerwonce, czyli ostrej chorobie zakaźnej jelit charakteryzującej się uporczywą biegunką oraz krwią i śluzem w kale. Aksamitka stosowana jest też w przypadku kaszlu, nagminnego zapalenia przyusznic, przeziębienia oraz jako składnik preparatów okulistycznych. Badacze wskazują, że w 100 g surowca zielarskiego znajduje się 560–1200 mg luteiny.
Zastosowanie aksamitki w kosmetyce
Kwiaty aksamitki to surowiec powszechnie wykorzystywany w kosmetyce. Doskonale sprawdzają się na zmiany skórne, a zwłaszcza te pojawiające się w toczniu i łuszczycy. Polecane są na zwiotczałą, szarą, zmęczoną i pozbawioną blasku cerę. Poprawiają elastyczność naczyń krwionośnych i spowalniają proces starzenia się skóry. Z aksamitki przygotować można tonik. Łyżkę kwiatów zalewa się szklanką wrzątku, odstawia na 10 minut pod przykryciem i przecedza. Po wystudzeniu przemywa się skórę naparem.
Kiedy warto leczyć się ziołami? Dowiesz się tego z filmu:
Inne zastosowania aksamitki
Aksamitki, ze względu na swój atrakcyjny wygląd, który zawdzięczają różnobarwnym kwiatom, są często spotykane w ogrodzie przydomowym. Sadzane są na rabatach, obwódkach, balkonach, tarasach i grobach ziemnych na cmentarzach. Uprawiana jest jako roślina zadarniająca, inaczej okrywowa, która tworzy zwarte runo. Aksamitki mają kwiaty różnej barwy, które mogą być jednokolorowe bądź pstrokate. Najczęściej spotyka się żółte, pomarańczowe i czerwone.
Kwiaty aksamitki znalazły zastosowanie w sztuce kulinarnej. Stanowią składnik sałatek i używa się ich do ozdabiania dań wytrawnych oraz słodkich. Ponadto aksamitka lśniąca to alternatywa dla estragonu. Posiada korzenno-kamforowy zapach i balsamiczno-gorzki smak. Dodatkowo suszone kwiaty stanowią bazę do przygotowywania herbaty. Z kwiatów aksamitki przyrządza się nalewki. W tym celu potrzebne jest 100 g suchych rozdrobnionych kwiatów i 900 ml alkoholu 70–80%. Surowice roślinny zalewa się alkoholem i odstawia w ciemne miejsce na około 2 tygodnie, pamiętając o codziennym potrząsaniu pojemnika. Po tym czasie odcedza się i przelewa do butelek.
Wytwarzany z aksamitek olejek eteryczny wykazuje działanie allelopatyczne. Oznacza to ujemne oddziaływanie zawartych w nim substancji chemicznych na rozwój chwastów, ale i działanie odstraszające wobec szkodników glebowych.
Uprawa aksamitki
Uprawa aksamitki nie nastręcza wielu trudności. Najlepiej rośnie na słonecznych i osłoniętych od wiatru stanowiskach. Nie ma wygórowanych oczekiwań względem podłoża, choć najlepsza dla niej jest gleba żyzna i próchnicza. W okresie suszy wymaga podlewania. Jest wrażliwa na mróz i źle znosi długotrwałe deszcze. Wysiew nasion przypada na maj. Za opakowanie 1 g nasion aksamitki zapłaci się około 2,50 zł. Istnieje też możliwość nabycia gotowych sadzonek, gdzie sztuka wysokości około 35 cm kosztuje około 4 zł.
