Choroby cywilizacyjne to schorzenia powszechne, występujące na całym świecie, której przyczyną jest postęp współczesnej cywilizacji. Do grona tzw. chorób XXI w. zalicza się zaburzenia ze spektrum autyzmu, takie jak zespół Aspergera. Ponadto dane szacunkowe informują, że wśród 30–50% dorosłych dotkniętych zespołem Aspergera schorzenie to zostało niezdiagnozowane, a osoby te często otrzymują inne rozpoznanie psychiatryczne.
Przeczytaj też: Zespół Aspergera - objawy, przyczyny i leczenie zaburzenia ze spectrum autyzmu
Zespół Aspergera – diagnoza jako aktualny problem
Przez wiele lat zespół Aspergera nastręczał wielu trudności diagnostycznych. Kryteria jego rozpoznania ulegały częstym zmianom i przez część specjalistów uważane są nadal za nieaktualne. Stały się przedmiotem dyskusji badaczy i klinicystów oraz rosnącego z każdym rokiem zainteresowania chorobą.
Zespół Aspergera należy do grupy zaburzeń mieszczących się w spektrum autyzmu i ma podłoże neurobiologiczne o nieznanej, złożonej etiologii. W diagnozie tej choroby konieczne jest różnicowanie m.in. ze schizofrenią prostą, anankastycznym zaburzeniem osobowości oraz zaburzeniami schizotypowymi i obsesyjno-kompulsywnymi. Osoby z zespołem Aspergera bywają w dzieciństwie mylnie diagnozowane na ADHD, ponieważ przejawiają trudności z koncentracją i wzmożoną aktywność.
W opinii specjalistów podczas diagnozy zespołu Aspergera u dzieci i dorosłych należy:
- dokonać oceny psychiatrycznej i psychologicznej;
- przeprowadzić konsultacje specjalistyczne (szczególnie neurologiczną, logopedyczną, foniatryczną i genetyczno-metaboliczną);
- wykonać badanie słuchu, wzroku, genetyczne, metaboliczne, neuroobrazowe mózgu i EEG;
- przeprowadzić analizę historii medycznej, rodzinnej i rozwojowej.
Jak rozpoznać zespół Aspergera? Dowiesz się tego z naszego filmu
Zespół Aspergera – diagnoza według klasyfikacji ICD-10
Diagnozy zespołu Aspergera dokonuje się według wytycznych przedstawionych w opracowanej przez Światową Organizację Zdrowia klasyfikacji ICD-10, czyli Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems). Nadano mu oznaczenie F84.5, co świadczy o jego przynależności do grupy zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania.
Zespół Aspergera uznaje się za całościowe zaburzenie rozwojowe, czyli charakteryzujące się jakościowymi anomaliami we wzajemnych interakcjach społecznych i wzorcach komunikacji oraz ograniczonym, stereotypowym, powtarzalnym repertuarem zainteresowań i działań. U chorych:
- nie stwierdza się większego opóźnienia w rozwoju mowy i funkcji poznawczych (wymawianie pojedynczych słów ma miejsce przed ukończeniem 2 roku życia, a komunikacja przy użyciu zdań przed ukończeniem 3 lat);
- pojawia się umiejętność pomagania sobie; stwierdza się istnienie umiejętności praktycznych i zachowań adaptacyjnych; zaciekawienie środowiskiem w okresie do 3 roku życia jest na poziomie odpowiadającym rozwojowi intelektualnemu; fazy rozwoju ruchowego uważane są za nieco opóźnione;
- występują jakościowe nieprawidłowości w zakresie wzajemnych interakcji społecznych;
- pojawiają się nasilone i wyizolowane zainteresowania oraz stereotypowe wzorce zachowania.
Jak zdiagnozować zespół Aspergera u dziecka i dorosłych? Kryteria DSM-5
W klasyfikacji DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), czyli klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, zespół Aspergera nie występuje. Został podporządkowany do spektrum zaburzeń autystycznych. Bardzo ważnym elementem dodanym do kryteriów diagnostycznych w DSM-5 jest uwzględnienie zaburzeń w obrębie profilu sensorycznego. Inna równie ważna zmiana to możliwość łączenia diagnozy z innymi zaburzeniami współwystępującymi. Spektrum zaburzenia autystycznego wg DSM-V obejmuje dwa obszary: deficyty społeczno-komunikacyjne oraz uporczywe zainteresowania i powtarzalne zachowania.
Zespół Aspergera – kryteria diagnostyczne wg Christophera Gillberga
Christopher Gillberg to profesor psychiatrii od wielu lat zajmujący się zespołem Aspergera. Przedstawia następujące kryteria diagnozy u dzieci:
- upośledzenie społeczne (skrajny egocentryzm),
- osobliwości mowy i języka, zaburzenia w komunikacji niewerbalnej,
- wąskie zainteresowania, powtarzające się codziennie zajęcia,
- niezdarność ruchowa.
Zespół Aspergera – diagnoza u dorosłych i dzieci poparta objawami chorobowymi
Za charakterystyczne objawy, które są niezbędne do postawienia diagnozy zespołu Aspergera u dorosłych i dzieci uważa się:
- brak stanowczości;
- naiwność, nieodpowiednie, jednostronne zachowanie się;
- małą zdolność do nawiązywania przyjaźni;
- mowę z powtórzeniami i prozodią;
- ubogą niewerbalną komunikację;
- intensywną koncentrację na konkretnych przedmiotach;
- nierówną asymetryczną postawę;
- niewłaściwy przebieg rozwoju językowego;
- tendencję do powtarzania zasłyszanych wcześniej wypowiedzi, czyli tzw. echolalie;
- myśli natrętne dotyczące gromadzenia rzeczy, układania, powtarzania i czynności natrętne związane z porządkowaniem i symetrią;
- zadawanie pytań i nieoczekiwanie odpowiedzi;
- powracanie w swoich wypowiedziach do ulubionego tematu;
- problemy z rozumieniem i stosowaniem metafor i przenośni.
Manifestacja symptomów zmienia się w ciągu życia. Z powodu wzrastających wymagań społecznych objawy stają się wyraźniejsze w okresie dorastania.
Zobaczcie, jaką rolę pełni ojciec w procesie wychowania dziecka:
Bibliografia:
1. Attwood T., Zespół Aspergera, Poznań, Zysk i S-ka, 2006.
2. Klin A., Volkmar F.R., Sparrow S.S., Asperger Syndrome, New York, Guilford Press, 2000.
3. Sławińska A., Zespół Aspergera u osób dorosłych – zbieżność z innymi zaburzeniami, zaburzenia współwystępujące i problemy towarzyszące, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, 2014, 14(4), s. 304–307.
4. Pużyński S., Wciórka J., Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, Kraków, Vesalius, 2000.
5. Wciórka J., Kryteria Diagnostyczne według DSM-IV-TR, Wrocław, Elsevier Urban & Partner, 2008.
6. Rynkiewicz A., Łucka I., Fryze M., Wysokofunkcjonujące dziewczęta z autyzmem i zespołem Aspergera — przyczyny rzadkiego diagnozowania, opis przypadków, „Psychiatry”, 2012, 9(2), s. 43–52.
7. Frith U., Autyzm i zespół Aspergera, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005.
8. Jakuszkowiak-Wojten K., Swinarska-Naumiuk M., Burkiewicz A., Pankiewicz P., Zespół Aspergera - opis przypadku, „Psychiatria”, 2007, 4(1), s. 33–38.
9. Skawina B., Autyzm i zespół aspergera. Objawy, przyczyny, diagnoza i współczesne metody terapeutyczne, W: Husár J. i wsp. (red.), Nová sociálna edukácia človeka V, Prešov, Prešovská univerzita v Prešove, 2017, s. 234–245.
10. Rynkiewicz A., Kulik M., Wystandaryzowane, interaktywne narzędzia do diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu a nowe kryteria diagnostyczne DSM-5, „Psychiatria”, 2013, 10(2), s. 41–48.
