Kluczowy przy zakażeniu szpitalnym jest fakt, że infekcja występuje po co najmniej 48 godzinach od pobytu w szpitalu. W pierwszych dwóch dobach rozwijają się bowiem wszelkie (a przynajmniej zdecydowana większość) zakażenia nabyte przed hospitalizacją. Ważne jest również, że w przypadku niektórych chorób okres tzw. wylęgania się zakażenia szpitalnego może być bardzo długi.
Zakażenie szpitalne - definicja
Zakażenie szpitalne mogą wywołać bakterie, wirusy i grzyby, przy czym ważna jest charakterystyka flory danego oddziału, która decyduje o odporności drobnoustrojów na wdrożone leczenie (np. antybiotykoterapię). Oznacza to, że jeżeli na danym oddziale używane są znaczne ilości danego leku, wywołujący zakażenie patogen z dużym prawdopodobieństwem będzie na ten lek uodporniony.
Najczęstsze zakażenia szpitalne to infekcje po bardziej inwazyjnych zabiegach i procedurach medycznych, ale może też dojść do nich już na etapie diagnostyki. Mają dwa mechanizmy powstawania. Mogą je powodować drobnoustroje, które osoba znajdująca się na oddziale szpitalnym ma w sobie, np. przemieszczają się z przewodu pokarmowego – są to zakażenia spowodowane przez florę endogenną (własną) pacjenta. Niektóre przyczyną może być flora szpitalna – są to zakażenia egzogenne. Wówczas drobnoustroje przenoszą się na hospitalizowaną osobę przez sprzęt medyczny, a czasem nawet personel, mimo przestrzegania poprawności wykonania wszelkich procedur.
Zakażenie gronkowcem w szpitalu
Zdarza się, że w szpitalu dochodzi do zakażenia gronkowcem złocistym, który staje się zjadliwy głównie przy obniżonej odporności organizmu, w trakcie choroby, ale też np. przy terapii antynowotworowej, dializowaniu lub po zabiegach chirurgicznych. Nosicielami gronkowca jest ponad połowa społeczeństwa, więc szpital jest miejscem, w którym bakteria może się z łatwością rozprzestrzenić.
Na skutek zakażenia może dojść do zainfekowania rany pooperacyjnej, ale także zatrucia pokarmowego lub dużo groźniejszych powikłań, jak ropnie czy sepsa. Jeżeli dochodzi do niego w warunkach szpitalnych, wykazuje on dość dużą odporność na podawane leki, dlatego jest ciężki do wyleczenia.
Osoba, która została zarażona w szpitalu gronkowcem lub inną bakterią, wirusem czy grzybem, może dochodzić na drodze prawnej swoich roszczeń w postaci odszkodowania lub zadośćuczynienia za krzywdy niematerialne. Wówczas podmiotem pozwanym jest Zakład Opieki Zdrowotnej, na terenie którego doszło do zakażenia. Jednak zanim poszkodowana osoba zdecyduje się na złożenie pozwu, powinna dokładnie zapoznać się z procedurami i ewentualnymi następstwami, które zazwyczaj wymagają odstąpienia od roszczeń po przyjęciu kwoty odszkodowania, co odbiera prawo do dalszego dochodzenia swoich praw w przypadku późniejszych komplikacji zdrowotnych.
Najczęstsze zakażenia szpitalne
Każdy oddział szpitalny pracuje według wdrożonego programu zapobiegania zakażeniom. Niestety mimo to do nich dochodzi. Rodzaj infekcji zależy od typu oddziału i skuteczności profilaktyki.
Poza gronkowcem złocistym najczęstszym typem zakażeń są zapalenia dróg moczowych na oddziałach wewnętrznych. Najbardziej narażone na infekcję są osoby cewnikowane, starsze, po zabiegach lub operacjach związanych z pęcherzem moczowym.
Na oddziałach intensywnej terapii, zwłaszcza u osób zaintubowanych , które są przez długi czas unieruchomione, wzrasta ryzyko zapalenia płuc. Jednymi z częstszych zakażeń szpitalnych są także zapalenia i zakażenia skóry i tkanki podskórnej, głównie na oddziałach operacyjnych. Wśród zakażeń wewnątrzszpitalnych wymienia się też WZW typu B czy C.
Zapobieganie zakażeniom szpitalnym
Zapobieganie zakażeniom szpitalnym polega przede wszystkim na dbałości o zachowanie procedur związanych z zapewnieniem jałowości bakteriologicznej wszelkich przedmiotów, które miały kontakt np. z raną bądź innymi ludzkimi wydzielinami. Równie ważne jest działanie przeciwdrobnoustrojowe jeśli chodzi o same tkanki, typu skóra, błony śluzowe czy rany, które każdorazowo muszą być odkażane, aby ograniczyć ryzyko infekcji. W tym celu używa się obecnie np. jodyny, gencjany czy oktenidyny.
W placówkach medycznych do obowiązkowych procedur zapobiegających zakażeniom należą: dezynfekcja, która ma ograniczyć liczbę drobnoustrojów i sterylizacja (np. narzędzi używanych w trakcie operacji). Wyjaławianie polega na zniszczeniu wszelkich form żywych na danej powierzchni. Często stosuje się w tym celu parę wodną pod ciśnieniem, promienie UV czy formaldehyd lub kwas nadoctowy.
Jedną ze skuteczniejszych metod zapobiegania zakażeniom szpitalnym jest przestrzeganie zasad higieny przez personel medyczny, a zwłaszcza procedury mycia rąk.
Bibliografia:
- Heczko P. B, Wójkowska-Mach J., “Zakażenia szpitalne”, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2008.
