Uzależnienie od seksu potrafi zrujnować związek i uniemożliwić funkcjonowanie w wielu obszarach. Mówiąc o seksoholizmie mamy na myśli osoby, które przestają kontrolować swoje potrzeby i nie potrafią już wybierać zdroworozsądkowo. Co to oznacza w praktyce? Masturbacja, natręctwa seksualne, częsta zdrada, częste oglądanie pornografii - to tylko niektóre z zachowań, które prezentuje osoba uzależniona od seksu.
Charakterystyczne cechy każdego uzależnienia to:
- przymus (utrata zdolności swobodnego wyboru: zaprzestać czy kontynuować);
- kontynuowanie zachowania, mimo niekorzystnych skutków, jak utrata zdrowia, pracy, małżeństwa czy wolności;
- idea nadwartościowa – obsesja na punkcie zachowania.
Nieleczony seksoholizm ma negatywne skutki dla jednostki. Nałogowe zachowania seksualne wiążą się ze zniekształconym myśleniem, racjonalizowaniem, bronieniem siebie, uzasadnianiem swojego zachowania i obwinianiem innych za powodowanie trudności. Zobaczcie, jak seksoholizm komentują eksperci na filmie poniżej:
Według Lwa-Starowicza seksoholizm to stan patologicznego nasilenia erotycznych zainteresowań i aktywności seksualnej, w którym te potrzeby dominują nad innymi, stanowiąc o sensie życia. Pierwszy opis pięciu przypadków erotomanii przedstawił w 1921 r. francuski psychiatra G.G. de Clérambault. Zwiększenie popędu seksualnego (hiperseksualność) spotykane jest także przy uszkodzeniu płatów czołowych i ciała migdałowatego w mózgu (tzw. zespół Klüvera i Bucy'ego).
Ile osób jest uzależnionych od seksu?
Nie mamy danych dotyczących Polaków. Jednak Amerykańskie Towarzystwo Problemów Seksualnych (American Association on Sexual Problems) oszacowało, że uzależnionych od seksu jest 10–15% Amerykanów, czyli około 25 milionów osób. Około 80 proc. osób uzależnionych od seksu to mężczyźni.
Rozpoznanie seksoholizmu i jego leczenie
Jeśli pacjent podejrzewa, że ma problem z seksem, a dokładniej uzależnieniem od niego powinien zdecydować się na wizytę u certyfikowanego specjalisty terapii uzależnień lub u specjalisty seksuologa. W celu pomocy chorym stworzono kwestionariusz składający się z 20 pytań. Im więcej pada odpowiedź tak, tym bardziej problem jest nasilony.
- Czy kiedykolwiek zastanawiał/a się Pan/i nad tym, czy nie potrzebuje pomocy z powodu swoich zachowań bądź fantazji seksualnych?
- Czy kiedykolwiek myślał/a Pan/i o tym, że byłoby lepiej ograniczyć swoje potrzeby seksualne?
- Czy kiedykolwiek myślał/a Pan/i o tym, że seks i seksualne podniety zawładnęły Tobą?
- Czy kiedykolwiek próbował/a Pan/i kontrolować lub skończyć z tym, co uznaje za niewłaściwe w swoich zachowaniach seksualnych?
- Czy traktuje Pan/i seks jako ucieczkę od innych problemów, rozładowanie emocji lub po prostu sposób na życie?
- Czy czuje się Pan/i winną/ym, ma wyrzuty sumienia lub jest smutna/y po kontakcie seksualnym?
- Czy Pani/Pana „gonitwa” za seksem ma charakter coraz bardziej przymusowy?
- Czy Pani/Pana zachowania seksualne wpływają niekorzystnie na relacje ze współmałżonkiem/partnerem?
- Czy w trakcie aktu seksualnego pomaga Pan/i sobie wywoływaniem seksualnych wspomnień lub fantazji?
- Czy ulega Pan/i nieodpartemu impulsowi, kiedy ktoś prowokuje Panią/Pana lub namawia do kontaktu seksualnego w trakcie party, przyjęcia czy innego spotkania towarzyskiego?
- Czy często zmienia Pan/i partnerów seksualnych?
- Czy wierzy Pan/i, że istnieje osoba, która byłaby lekarstwem na żądze seksualne, samozaspokajanie (masturbację) czy też niewierność?
- Czy odczuwa Pan/i konieczność stałego posiadania seksualnego partnera/partnerki?
- Czy Pani/Pana potrzeby seksualne były kiedykolwiek problemem dla Pani/Pana lub dla najbliższych?
- Czy zainteresowanie seksem przeszkadza Pani/Panu w koncentracji na innych sprawach?
- Czy w miejscu pracy traci Pan/i czas na sprawy wiążące się z seksem?
- Czy w poszukiwaniu kontaktów seksualnych zmienia Pan/i środowisko na mniej wymagające?
- Czy natychmiast po akcie seksualnym stara się Pan/i jak najszybciej opuścić partnera/partnerkę?
- Czy pomimo tego, że Pani/Pana stała/y partner/ka odpowiada seksualnie, często się Pani/Pan masturbuje lub utrzymuje kontakty seksualne z innymi osobami?
- Czy kiedykolwiek był/a Pan/i zatrzymana/y (aresztowana/y) w związku z seksem?
Diagnoza seksoholizmu
Opierając się na kryteriach diagnostycznych uzależnień wg ICD-10, uzależnienie od kompulsywnych zachowań związanych z seksem (seksoholizm) można rozpoznawać wówczas, gdy w okresie ostatniego roku stwierdzono obecność co najmniej trzech objawów z poniższej listy:
- silną potrzebę lub poczucie przymusu realizowania kompulsywnych zachowań związanych z seksem,
- subiektywne przekonanie o mniejszej możliwości kontrolowania zachowań związanych z seksem, tj. upośledzenie kontroli nad powstrzymywaniem się od kompulsywnych zachowań związanych z seksem oraz nad częstotliwością tych zachowań,
- występowanie, przy próbach ograniczenia możliwości realizowania kompulsywnych zachowań związanych z seksem, niepokoju, rozdrażnienia czy gorszego samopoczucia oraz ustępowanie tych stanów z chwilą pojawienia się możliwości ich realizowania,
- poświęcanie coraz większej ilości czasu na kompulsywne zachowania związane z seksem w celu uzyskania zadowolenia czy dobrego samopoczucia, które poprzednio osiągane było w znacznie krótszym czasie,
- postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz kompulsywnych zachowań związanych z seksem,
- kontynuowanie kompulsywnych zachowań związanych z seksem pomimo szkodliwych następstw (fizycznych, zdrowotnych, psychicznych i społecznych), o których wiadomo, że mają związek z kompulsywnymi zachowaniami związanymi z seksem.
Uzależnienie od seksu a związek?
Związek z seksoholikiem jest bardzo trudny, jednak jest on formą leczenia uzależnienia. Uczenie się zdrowych więzi z ludźmi, budowie trwałego intymnego związku oraz nauka wyrażania i zaspokajania swojego popędu seksualnego w sposób zdrowy, tzn. niedestrukcyjny to elementy leczenia uzależnienia. Czasami bywa stosowana farmakoterapia, tj. stosowanie naltreksonu w celu zmniejszenia pobudzenia seksualnego i ograniczenia związanych z nim zachowań patologicznych. Terapia naltroksonem jest stosowana u więźniów skazanych za przestępstwa seksualne.
Anonimowi Uzależnieni od Seksu i Miłości
Pierwsza w Polsce samopomocowa grupa dla osób z problemami seksu – grupa Anonimowych Erotomanów (AE) – powstała w 1993 r. w Warszawie. Obecnie pomoc dla uzależnionych oferuje grupa Anonimowi Uzależnieni od Seksu i Miłości w wymiarze około 40 spotkań w miesiącu.
Anonimowi Uzależnieni od Seksu i Miłości są wspólnotą ukierunkowaną na Dwanaście Kroków i Dwanaście Tradycji zaczerpniętych z programu Anonimowych Alkoholików. Członkami Wspólnoty są zarówno ci, którzy cierpią z powodu kompulsywnej potrzeby seksu, jak też ci, którzy desperacko przywiązują się do jednej osoby. Niemal wszyscy uczestnicy Wspólnoty popadli w kompulsywno-obsesyjne wzorce o podłożu seksualnym, emocjonalnym lub uczuciowym, utracili poczucie własnej wartości, a ich zachowania i kontakty z ludźmi doprowadziły do pogłębiającej się destrukcji we wszystkich obszarach życia - czytamy na ich stronie internetowej http://www.slaa.pl/
Współuzależnienie od seksu
Problemem jest także współuzależnienie partnera. Tutaj również pomocny może okazać się kwestionariusz:
- Czy cierpisz z powodu powtarzających się zdrad w swoich związkach?
- Czy odczuwasz ból, wstyd lub zażenowanie z powodu zachowań seksualnych partnera?
- Czy obawiasz się zdenerwować partnera z lęku, że cię porzuci (zostawi)?
- Czy podejmujesz rozpaczliwe wysiłki w celu odciągnięcia uwagi partnera od jego chorych zachowań seksualnych, np. poprzez wyrzucanie pism lub filmów pornograficznych, wyrzucanie korespondencji, ubieranie się w sposób sugestywny itp.?
- Czy z powodu zdrad partnera dręczą cię obsesyjne myśli na temat jego zachowań seksualnych i ich motywów lub żyjesz w ciągłym lęku przed zarażeniem chorobami wenerycznymi lub AIDS?
- Czy czujesz się odpowiedzialna (winna) za zdrady partnera i jego problemy spowodowane uzależnieniem od seksu?
- Czy kłamiesz lub ukrywasz przed innymi bliskimi ci osobami fakt występowania w twoim domu chorych zachowań seksualnych, zdrad, przemocy seksualnej itp.?
- Czy z powodu lęku przed samotnością i opuszczeniem tkwisz w bolesnym i niszczącym cię związku, pomimo rosnącego cierpienia z powodu chorych zachowań seksualnych partnera (zdrady, masturbacja, pornografia, czat erotyczny itp.) i pogłębiającego się chaosu?
- Czy wskutek pochłonięcia drugą osobą zapominasz lub zaniedbujesz ważne dla siebie sprawy, np. zawodowe, zdrowotne itp.?
- Czy wierzysz w to, że jeśli postarasz się bardziej i zapewnisz partnerowi wysoce satysfakcjonujący seks, będzie to gwarancją trwałości związku?
- Czy ze strachu lub dla tzw. świętego spokoju zgadzasz się na nieakceptowane przez siebie zachowania, w tym również seksualne?
- Czy masz przekonanie, że wiesz lepiej, co jest dobre dla drugiej osoby, co ona czuje i czego potrzebuje do szczęścia i wierzysz, że potrafisz wyleczyć chorego partnera i nikt lepiej od ciebie tego nie zrobi?
- Czy uważasz, że seks jest najważniejszą oznaką miłości?
- Czy w twoim przekonaniu atrakcyjność fizyczna lub jej brak świadczy o twojej atrakcyjności w związku?
- Czy czujesz, że musisz być doskonała/perfekcyjna w każdym calu, żeby zasłużyć na miłość?
- Czy zdarza ci się używać seksu jako narzędzia do manipulacji partnerem i sposobu na pojednanie (seks - nagroda, brak seksu - kara)?
- Czy w swoich związkach uczuciowych koncentrujesz się wokół zaspokajania potrzeb seksualnych partnera zgodnie z zasadą, że "jeśli w łóżku dobrze, wszędzie dobrze"?
- Czy jesteś zazdrosna o kontakty partnera z płcią przeciwną lub obsesyjnie obawiasz się zdrady?
- Czy w celu znalezienia dowodów zdrady zdarza ci się sprawdzać korespondencję, przeszukiwać telefon, przetrząsać kieszenie, przeglądać teczki z dokumentami itp.?
- Czy z powodu cierpienia wynikającego z chorych zachowań seksualnych partnera (zdrady, pornografia, masturbacja itp.) doświadczasz myśli samobójczych lub podejmujesz próby samobójcze?
- Czy dręczące cię uczucia zagłuszasz używkami (papierosy, słodycze, leki, alkohol, zakupy itp.)?
- Czy zdarza ci się grozić odejściem lub rozwodem, a potem nie wprowadzasz tego w życie?
- Czy z powodu zaabsorbowania partnerem stopniowo utraciłaś zainteresowanie swoimi zamiłowaniami, rezygnujesz z kontaktów towarzyskich i przyjaźni?
- Czy z powodu zachowań seksualnych partnera borykasz się z problemami finansowymi?
