Rak jajnika to nowotwór złośliwy rozwijający się głównie u kobiet w okresie około- i pomenopauzalnym. Bardzo rzadko spotyka się go u młodych dziewcząt. Ryzyko jego wystąpienia związane jest najczęściej z leczeniem niepłodności, ale odnotowuje się też przypadki rodzinnego zachorowania. Czynnikami protekcyjnymi okazują się ciąża i stosowanie środków antykoncepcyjnych. Leczeniem z wyboru jest operacja uzupełniona chemioterapią. Rokowanie zależy od stopnia zaawansowania nowotworu.
Rak jajnika - czynniki ryzyka
Do najważniejszych czynników ryzyka należy stymulacja owulacji, nakłucia powierzchni jajników, czyli działania będące elementem leczenia niepłodności. Czasami zdarza się, że terapia innego nowotworu w obrębie miednicy mniejszej, poprzez napromieniowanie miednicy mniejszej, również przyczynia się do wzrostu ryzyka raka jajnika. Do innych mniej jasnych czynników zalicza się stosowanie kosmetyków z talkiem czy przebycie świnki. Ponadto podkreśla się znaczenie dziedziczenie raka jajnika - znany jest zespół dziedzicznego występowania raka jajnika, zespół Lyncha II (zalicza się do niego raka jajnika, niepolipowatego raka okrężnicy, raka endometrium), a także mutacje BRCA 1 i BRCA 2.
Rak jajnika - profilaktyka
Ważna jest także profilaktyka i regularne wykonywanie badań, z USG transwaginalnym na czele (zadaniem badaczy każda kobieta powinna je wykonać przynajmniej raz w roku).
Lekarz wyczulony na pewne symptomy onkologiczne, powinien zebrać wywiad rodzinny, dowiedzieć się, czy u tej osoby nie ma predyspozycji rodzinnych do występowania schorzeń nowotworowych. Drugą sprawą jest kwestia dopytania tej pacjentki, kiedy była ostatnio na badaniach ginekologicznych i rozważenia, czy nie należałoby jej skierować również do ginekologa. Trzecia rzecz – to skierowanie na badanie markerów nowotworowych w tym na oznaczenie Ca125 i CEA, bo to może naprowadzić na właściwy trop diagnostyczny. Wymienione czynniki mogą być kluczowe dla ustalenia, czy nie mamy do czynienia z rakiem jajnika mówi prof. dr hab. n. med. Mariusz Bidziński, ginekolog i onkolog.
Takie badania można wykonać bezpłatnie w ramach - organizowanej co roku - Ogólnopolskiej Kampanii Społecznej Diagnostyka Jajnika pod hasłem: „DUBLA NIE BĘDZIE”, której organizatorem jest Kwiat Kobiecości. Akcja potrwa od 28 września do 30 października 2020 roku. W tym czasie każda z pań będzie mogła skorzystać z:
- konsultacji ginekologicznej z 30 proc. rabatem
- konsultacji ginekologicznej z darmowym badaniem CA125
- konsultacji ginekologicznej z darmowym USG ginekologicznym
Lista placówek dostępna jest na stronie internetowej www.diagnostykajajnika.pl.
Objawy raka jajnika
Niestety, pierwsze objawy raka jajnika pojawiają się dość późno, kiedy rozmiar guza przekracza nawet 7 cm. Do oznak nowotworu zaliczamy przede wszystkim ból brzucha i zwiększenie obwodu brzucha. Może ono wynikać z wystąpienia samej zmiany lub z obecności płynu wysiękowego. Poza tym występują symptomy wynikające z ucisku guza na narządy sąsiadujące, np. drogi moczowe.
Rak jajnika może dawać bardzo niespecyficzne objawy. O chorobie mogą świadczyć bóle brzucha, wzdęcia czy niestrawność. Jeśli dolegliwości - mimo leczenia - nie ustępują po kilku dniach lekarz powinien rozważyć chorobę ginekologiczną i skierować kobietę do specjalisty - mówił onkolog w studiu Dzień Dobry TVN.
Rak jajnika może osiągać bardzo duże rozmiary. Nierzadko współistnieją rozległe zmiany sieci większej, pętli jelitowych, macicy, a także wszczepy w jamie otrzewnej, wątrobie czy przeponie.
Zobacz film i dowiedz się więcej o raku jajnika:
Rak jajnika podlega następującej klasyfikacji:
- surowiczy - najczęstszy,
- endometrioidalny,
- śluzowy,
- jasnokomórkowy,
- niezróżnicowany,
- niesklasyfikowany,
- mieszany.
Ponadto obowiązuje klasyfikacja raka jajnika według Międzynarodowej Federacji Położników i Ginekologów (FIGO):
- stadium I - guz ograniczony do jajników,
- stadium II - guz jednego lub dwóch jajników wraz zajęciem narządów miednicy mniejszej,
- stadium III - obecność przerzutów wewnątrzotrzewnowych,
- stadium IV - obecność przerzutów odległych.
Diagnostyka raka jajnika
Podstawową metodą diagnostyczną jest dokładne badanie ginekologiczne. Może ono już naprowadzić lekarza, czy ma on do czynienia ze zmianą łagodną, czy też złośliwą. Zmiany łagodne są zazwyczaj torbielowate, ruchome i jednostronne. Rak jest zmianą o ograniczonej ruchomości, litą i bardzo często obustronną.
Pomocne może być oznaczenie markerów nowotworowych we krwi, a konkretnie CA 125, który jest dość charakterystyczny dla raka jajnika (choć nie jest dla niego swoisty, bo może być zwiększony w innych jednostkach chorobowych, jak np. przy endometriozie czy stanach zapalnych przydatków).
Kolejne istotne badanie to ultrasonografia (USG), która pozwala uwidocznić umiejscowienie guza, określić jego wymiary i zasięg. Kiedy USG pokazuje litą zmianę z przegrodami, grubą torebką lub obustronną, można wysunąć podejrzenie zmiany złośliwej.
Czy rak jajnika ma tendencję do przerzutów?
Tak. Rak jajnika może się szerzyć na dwa sposoby. Pierwsza to nacieki, implanty, stanowiące przerzuty miejscowe. Druga droga pozwala na dalszy rozsiew zmian, czyli przerzuty za pośrednictwem naczyń chłonnych i krwionośnych.
Należy zwrócić uwagę na rozpoznanie obustronnego surowiczego raka jajnika. W takim przypadku trzeba zawsze spróbować odróżnić go od przerzutu do jajnika guza z przewodu pokarmowego. Wtedy taki guz określa się guzem Krukenberga.
Leczenie raka jajnika
Tylko śródoperacyjna histopatologia podczas wykonywania laparotomii pozwala na postawienie ostatecznego rozpoznania.
Leczenie zależy od stopnia zaawansowania klinicznego, wieku chorej i wyniku badania histopatologicznego. Główny sposób leczenia to operacyjne usunięcie jajnika, przydatków, macicy, sieci większej i wyrostka robaczkowego. Niekiedy istnieje możliwość usunięcia jednego jajnika i przydatków wraz z pobraniem wycinków z drugiego jajnika.
Leczenie operacyjne raka jajnika uzupełnia się chemioterapią. Czasem stosowana jest radioterapia.
Rak jajnika - rokowanie
Pięcioletnie przeżycie zależy od stopnia zaawansowania według FIGO. W stopniu I wynosi ono 72%, a w stadium IV - już tylko 5%.
