Płaska główka u niemowlaka zwykle wiąże się z asymetrią narządów twarzy jak optyczne powiększenie jednego oka czy wyżej wysunięte jedno z uszu. Deformację tego typu można poddać leczeniu poprzez m.in. ćwiczenia ułożeniowe czy ortezy czaszkowe. U dorosłych plagiocefalia jest zwykle wynikiem zaniechania leczenia przypadłości w okresie dziecięcym.
Czym jest plagiocefalia ułożeniowa?
Plagiocefalia, potocznie zwana skośnogłowiem, to powszechnie występujący rodzaj zniekształcenia kości czaszki występujący u niemowląt. Zaliczana jest do grupy tzw. syndromu płaskiej głowy. Schorzenie charakteryzuje widoczna asymetria układu kostnego czaszki, czyli płaska z jednej strony główka u niemowlaka. Zwykle towarzyszą jej dodatkowo zmiany układu narządów zmysłu w obrębie głowy i ich optyczne dysproporcje. Plagiocefalia może rozwinąć się pod wpływem czynników prenatalnych i genetycznych, jednak deformacje czaszki tego typu najczęściej utożsamia się z przyzwyczajeniami ułożeniowymi w trakcie snu i odpoczynku w pozycji leżącej, gdzie plastyczna jeszcze czaszka poddawana jest długotrwałym siłom działającym na jedną stronę głowy. Odkształcenie tego rodzaju to tzw. plagiocefalia ułożeniowa, która może pojawić się od strony bocznej, boczno-tylnej i tylnej. Płaska potylica, (tylna część głowy) klasyfikowana jest jako odrębny rodzaj deformacji czaszki i nazywana brachycefalią. Leczenie plagiocefalii zaleca się wprowadzić możliwie szybko. Korzysta się przy tym z wielu metod zachowawczych i chirurgicznych. U dorosłych plagiocefalia jest efektem zaniechania leczenia przypadłości z okresu dziecięcego.
Polecamy: Asymetria ułożeniowa – jakie są przyczyny i konsekwencje?
Płaska główka niemowlaka – przyczyny i czynniki ryzyka
Plagiocefalia u niemowlaka związana jest głównie z pre- lub postnatalnymi czynnikami wpływającymi mechanicznie na czaszkę dziecka. Rzadziej obserwuje się plagiocefalię uwarunkowaną genetycznie. Płaska głowa u dziecka w życiu płodowym zwykle związana jest z:
- nieprawidłowym ułożeniem dziecka w macicy oraz niewystarczającą ilością płynu owodniowego,
- ograniczonym miejscem w macicy w ostatnich tygodniach przed rozwiązaniem,
- ciążą mnogą,
- makrosomią, czyli nadmierną masą dziecka,
- przedwczesnym porodem – wcześniaki wykazują większą podatność na odkształcenia kości (ze względu na większą ich miękkość) niż dzieci urodzone w terminie.
Płaska główka u niemowlaka najczęściej jednak wynika z długotrwałej pozycji leżącej. Czynnikami ryzyka powstania przypadłości są m.in.: kręcz szyi, dystrofie mięśniowe karku i w okolicy obręczy barkowej, a także zaburzenia zrastania szwów czaszkowych.
Polecamy: Poduszki dla niemowląt. Jakie rodzaje są najlepsze? Czy każde niemowlę musi mieć specjalną poduszkę?
Objawy płaskiej głowy u noworodka
W zależności od etiologii płaska głowa u dziecka może być widoczna zaraz po porodzie lub w pierwszych miesiącach życia. Deformacje kostne tego typu traktowane są zwykle jako wady kosmetyczne, jednak w efekcie plagiocefalii o charakterze prenatalnym dochodzi czasem do plagiocefalii ułożeniowej, a następnie funkcjonalnej, która wiąże się z zaostrzeniem objawów i złą kondycją psychofizyczną pacjenta. Plagiocefalia, bez względu na charakter i zaawansowanie zmian, objawia się mniej lub bardziej wyraźną asymetrią kości czaszki (najczęściej spłaszczeniem boczno-tylnej powierzchni głowy; blisko 65% deformacji dotyczy prawej strony). Płaska głowa u niemowlaka kształtem przypomina równoległobok w rzucie od góry. Obserwuje się ponadto zmiany dotyczące wyglądu twarzy, m.in.:
- płaską główkę niemowlęcia po jednej ze stron z uwydatnieniem czoła i kości policzkowych oraz wysunięciem do przodu bocznej powierzchni szczęki;
- optyczne powiększenie rozmiaru oka po stronie wypukłej oraz przesunięcie go w górę;
- asymetryczne ułożenie uszu (ucho po stronie prawidłowej jest cofnięte).
Zobacz nasz film i dowiedz się jak powinien wyglądać prawidłowy rozwój płodu:
Polecamy: Obwód głowy noworodka – normy i odstępstwa od nich
Leczenie plagiocefalii
Wśród metod leczenia plagiocefalii praktykuje się głównie nieinwazyjne środki usprawniające, np.:
- rehabilitację plagiocefalii, czyli ćwiczenia i techniki ułożeniowe prowadzone w pozycjach leżenia przodem, np. regularna zmiana pozycji w trakcie snu i odpoczynku, podkładanie zrolowanego ręcznika pod klatkę piersiową w celu wymuszenia odpowiedniej pozycji, zabawy ruchowe w leżeniu przodem dla wzmocnienia mięśni karku i obręczy barkowej;
- zaopatrzenie techniczne, np. poduszka na plagiocefalię, która ma na celu zniesienie napięcia mięśni karku i zmianę ułożenia głowy, a także odkształcające deformacje kaski ortopedyczne.
Im starsze dziecko, tym możliwości modyfikacji kształtu głowy są mniejsze. Plagiocefalia u dorosłych to utrwalona forma deformacji, nieprzewidująca leczenia zachowawczego. Zmiany można odkształcać przy pomocy zabiegów chirurgicznych minimalizujących widoczne defekty głowy i twarzy.
Bibliografia:
- R. Lipina, E. Kaleta, J. Rosický, Orteza kranialna jako metoda leczenia deformacji pozycyjnych, Nowa Pediatria 2016; 20(4), s. 153–160.
