Hemodylucja szczególnie często jest wykorzystywana przy zabiegach kardiochirurgicznych, czyli przeprowadzanych na sercu lub naczyniach krwionośnych. Do przeciwwskazań jej zastosowania należą występująca u pacjenta niedokrwistość oraz ciężkie, przewlekłe choroby współistniejące, takie jak niewydolność nerek czy marskość wątroby.
Na czym polega hemodylucja?
Hemodylucja jest stosunkowo starą metodą, stosowaną podczas operacji, głównie kardiochirurgicznych, czyli związanych z chorobami serca oraz dużych naczyń tętniczych (głównie aorty). Operacje takie wymagają odpowiedniego sprzętu, doświadczenia operatora oraz właściwego przygotowania pacjenta do zabiegu. Niosą one za sobą duże ryzyko krwawienia operacyjnego, niestabilności hemodynamicznej (układu oddechowego oraz krążenia) oraz, przy zastosowaniu sternotomii, czyli przecięcia mostka w celu uzyskania dostępu do serca, obligują do specjalnej opieki pooperacyjnej.
W celu uniknięcia operacyjnej utraty krwi, w szczególnych typach zabiegów, stosowane są metody hemodylucji krwi. Polega ona na pobraniu pewnej objętości (zwykle około 500-800 ml) pełnej krwi od pacjenta jeszcze przed rozpoczęciem operacji. W celu jej uzupełnienia (tak, aby nie doszło do zbyt dużego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi) oraz rozcieńczenia tej pozostającej w organizmie, przetacza się pacjentowi dożylnie płyny osoczopodobne, najczęściej krystaloidy (wodne roztwory soli mineralnych). Przed zakończeniem operacji własna krew pacjenta jest ponownie przetaczana do organizmu. Nadmiar płynów w ustroju po operacji reguluje się za pomocą leków moczopędnych, powodujących zwiększone oddawanie moczu.
Zaletą tej metody jest fakt, że przy nasilonym krwawieniu operacyjnym, pacjent traci krew rozcieńczoną, o mniejszej zawartości składników krwi oraz z mniejszym hematokrytem (procentem objętości krwi do objętości całego osocza), a jego właściwa krew, zapewniająca prawidłowe funkcjonowanie organizmu, przywracana jest do jego krwiobiegu po zakończeniu zabiegu. Zmniejszenie lepkości krwi poprawia także jej krążenie w naczyniach, co redukuje obciążenie serca podczas operacji.
Jakie są wskazania oraz przeciwwskazania do zastosowania hemodylucji?
Wskazania do zastosowania hemodylucji to przede wszystkim operacje zagrożone znaczną utratą krwi chorego podczas zabiegu. Hemodylucja wykorzystywana jest głównie w kardiochirurgii, czyli w dziedzinie medycyny zajmującej się operacyjnym leczeniem chorób serca oraz naczyń krwionośnych.
Metoda ta, wykorzystująca krew własną pacjenta w celu uniknięcia rozwoju niedokrwistości pooperacyjnej, pozwala także na zmniejszenie konieczności przetaczania chorym preparatów krwiopochodnych od innych osób (tzw. transfuzja allogeniczna). Preparaty krwi pochodzące od dawców krwi zawsze narażają pacjentów na wystąpienie odczynów poprzetoczeniowych, które w najcięższych przypadkach stanowić mogą bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia.
Hemodylucja pozwala uniknąć także tzw. immunizacji biorcy krwi – przy przetoczeniu własnej krwi nie powstają w organizmie chorego specjalne odpornościowe przeciwciała, skierowane przeciwko składnikom obcej krwi od dawców.
Przeciwwskazaniem do wykorzystania metody hemodylucji podczas zabiegu operacyjnego jest przede wszystkim niedokrwistość u pacjenta. Stężenie hemoglobiny poniżej 12 g/dl u chorego poddawanego operacji uznano za wartość graniczną, poniżej której hemodylucja nie jest wykorzystywana ze względu na fakt, iż jeszcze większe jej obniżenie po rozcieńczeniu płynami infuzyjnymi stanowiłoby zagrożenie dla zdrowia pacjenta.
Także pacjenci obciążeni ciężkimi, przewlekłymi schorzeniami, takimi jak niewydolność nerek, objawowa choroba wieńcowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc, nabyta wada serca pod postacią zwężenia zastawki aortalnej, marskość wątroby, niekontrolowane nadciśnienie tętnicze czy zaburzenia krzepnięcia krwi, nie są kandydatami do wykorzystania przy ich operacjach metody hemodylucji krwi. Nadmierne obciążenie układu krążenia dożylnymi płynami podanymi do krwiobiegu oraz poprzetoczeniowe zaburzenia elektrolitowe mogłyby mieć dla takich chorych poważne, niekorzystne konsekwencje zdrowotne.
Również przy operacjach chorych obciążonych przewlekłymi chorobami wirusowymi, takimi jak wirusowe zapalenie wątroby typu B i C oraz w przypadku nosicieli wirusa HIV zwykle nie stosuje się metody hemodylucji krwi.
Zobacz wideo: Jak działa układ krążenia?
Bibliografia:
1. J. Staromłyński, R. Smoczyński, M. Kowalewski, M. Bartczak, P. Suwalski, Zminimalizowane krążenie pozaustrojowe (MiECC) w kardiochirurgii — wskazania do zastosowania i technika operacyjna, “Kardiochirurgia” 2018, nr 3, s. 35-39.
2. Ch. Obasi, J. Arendt, Z. Antoszewski, Ocena przydatności przedoperacyjnej hemodylucji sterowanej w postępowaniu okołooperacyjnym, również u chorych w podeszłym wieku, “Chirurgia Polska” 2006, nr 8, s. 111-124.
3. P. Buczkowski, M. Jemielity, J. Tomczyk, B. Perek, M. Walczak, W. Dyszkiewicz, Zastosowanie krwi własnej chorego w operacjach w krążeniu pozaustrojowym, “Anestezjologia Intensywna Terapia” 2001, nr 1, s. 19-22.
