Objaw Lasegue' a bada się u pacjenta leżącego na plecach poprzez uniesienie kończyny dolnej i wyprostowanie jej w stawie kolanowym. Dodatni świadczyć może o tzw. rwie kulszowej, czyli bólu promieniującym od lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa do pośladka i dalej po tylnej powierzchni uda, często aż do stopy. Ból może współistnieć z dodatkowymi objawami, jak zaburzenia czucia czy osłabienie siły mięśniowej. Rwa kulszowa może występować w jednej kończynie dolnej lub w obu. Wynika z ucisku, podrażnienia nerwu kulszowego bądź odpowiednich korzeni nerwowych.
Objaw Lasegue’a – technika wykonania i interpretacja
Badanie objawu Lasegue’a polega na chwyceniu pacjenta leżącego na plecach za stopę i podudzie, a następnie powolnym unoszeniu kończyny z zachowaniem wyprostowanego stawu kolanowego. Zgięciu ulega wyłącznie staw biodrowy. Kończynę dolną unosi się aż do momentu wystąpienia silnego bólu promieniującego wzdłuż całej nogi. Istotny jest bowiem kąt zgięcia kończyny, pod jakim pojawił się ból. Istnieją pewne modyfikacje badania:
- skrzyżowany objaw Lasegue’a – polega na uniesieniu zdrowej kończyny dolnej i objawia się wystąpieniem rwy kulszowej po przeciwnej stronie, czyli po stronie chorej,
- badanie w pozycji siedzącej – pacjent samodzielnie unosi wyprostowaną kończynę w stawie kolanowym. Jeśli objaw Lasegue’a jest rzeczywiście dodatni, pacjent odruchowo odchyla się do tyłu,
- ugięcie stawu kolanowego – badanie przeprowadzane jest normalnie, jednak po osiągnięciu poziomu bólu lekarz zgina kolano w stawie kolanowym, co powinno go uśmierzyć. Ponowne wyprostowanie kolana wywołuje ostre dolegliwości bólowe.
Zastosowanie powyższych modyfikacji może pomóc w odróżnieniu rzeczywistej rwy kulszowej od np. symulacji. Objaw Lasegue’a jest dodatni, kiedy wykonanie go wywołuje ostry, nagły ból. Wynika to z podrażnienia korzeni nerwowych, najczęściej spowodowanego uciskiem przemieszczonych struktur krążka międzykręgowego. Zdarza się, że poza bólem pojawiają się zaburzenia czucia w zakresie unerwienia kończyny przez nerw kulszowy.
Dodatni objaw Lasegue’a należy odróżnić od niespecyficznego, tępego bólu kończyny i pleców, wynikającego ze schorzeń stawu krzyżowo-biodrowego czy samego kręgosłupa. Aby test był wiarygodny, należy go odpowiednio zinterpretować.
Przyczyny i objawy rwy kulszowej
Nerw kulszowy jest największym nerwem w ciele człowieka, powstaje z połączenia czterech bądź pięciu korzeni nerwowych, które wychodzą z kanały kręgowego na odcinku L5–S3 kręgosłupa, czyli na odcinku lędźwiowo-krzyżowym. Najczęściej do powstania rwy kulszowej dochodzi przez ucisk na korzenie nerwów przez fragment krążka międzykręgowego. Dlatego też rwa kulszowa jest często określana zapaleniem korzonków.
Krążki międzykręgowe to elementy chrzęstno-włókniste kręgosłupa, przypominające kształtem dyski. Wyróżnia się w ich budowie pierścień włóknisty i jądro miażdżyste. Z wiekiem postępuje proces zwyrodnieniowy krążków międzykręgowych, co określa się mianem dyskopatii. Wraz z postępującym nadmiernym obciążeniem dochodzi do nasilania zmian w tej strukturze i przesuwania się jądra miażdżystego, co w efekcie powoduje jego ucisk na struktury nerwowe i ostry ból.
Ucisk na korzenie nerwowe powoduje ból kręgosłupa oraz ból promieniujący do pośladka, wzdłuż tylnej powierzchni uda i podudzia, sięgający nawet stopy. Zdarza się, że proces zwyrodnieniowy jest na tyle silny, że pierścień włóknisty krążka ulega przerwaniu i wypada, uszkadzając przy tym korzenie nerwowe. Wtedy mówi się o tzw. wypadnięciu dysku. Mogą mu towarzyszyć poza bólem również inne objawy, jak zaburzenia czucia, niedowład bądź osłabienie odruchów głębokich w nodze.
W przypadku wystąpienia objawów rwy kulszowej nawet niewielki ruch, w postaci chodu czy kichnięcia, powoduje nasilenie bólu. Mogą nałożyć się na niego nieprzyjemne mrowienie, drętwienie, niedoczulica. Niekiedy pojawia się niedowład (najczęściej przejściowy), np. w postaci zaburzeń zginania czy prostowania stopy. Ból i zaburzenia czucia czasami promieniują do pachwiny, obejmują różne obszary kończyny dolnej, a w ostrych stanach zaburzają nawet kontrolę nad oddawaniem moczu i stolca.
Postępowanie w przypadku wystąpienia objawów rwy kulszowej
Już sam ból stanowi bodziec do ograniczenia aktywności, ruchomości kręgosłupa i wykluczenia obciążeń. Najlepiej pozostać w łóżku w pozycji na boku, z ugiętymi nogami w stawach biodrowych i kolanowych. Można również położyć się na plecach z podłożeniem czegoś pod kolana. Pozycja ta może przynieść ulgę w bólu po jednym dniu leżenia, choć długotrwałe unieruchomienie nie jest rozwiązaniem. Konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem, jeśli ból nie ustępuje w ciągu 3 dni. W łagodzeniu objawów rwy kulszowej można wspomóc się dostępnymi bez recepty lekami o działaniu przeciwbólowym, jak ibuprofen, diklofenak czy metamizol. Można również zastosować maści, plastry czy okłady rozgrzewające lub chłodzące. Ulgę przynoszą silniejsze środki przeciwbólowe dostępne na receptę, jak np. ketonal podawany domięśniowo.
