Nadwzroczność i astygmatyzm często występują jednocześnie. Wówczas mówi się o astygmatyzmie nadwzrocznym. W prawidłowo zbudowanym oku wiązka światła skupia się w jednym miejscu – na siatkówce. W astygmatyzmie światło skupia się na dwóch punktach, a w astygmatyzmie nadwzrocznym – oba punkty, w których skupia się światło, są za siatkówką. Wada ta wymaga noszenia okularów lub szkieł kontaktowych.
Co to jest nadwzroczność, jakie są jej rodzaje i u kogo występuje?
Nadwzroczność to inaczej dalekowzroczność. Jest to wada wzroku polegająca na tym, że wiązka światła zamiast skupiać się na siatkówce, skupia się za nią. W wyniku tego osoba z nadwzrocznością źle widzi to, co jest blisko, i trochę lepiej to, co jest daleko.
Nadwzroczność u dzieci występuje fizjologicznie, czyli naturalnie. Może utrzymywać się do około 3. roku życia. Do tego czasu oczy dziecka rosną i się zmieniają, a wada dalekowzroczności wynika z tego, że soczewka ma nadmiernie kulisty kształt. U dzieci nadwzroczność fizjologiczna nie przekracza 2,5 dioptrii (dioptria to jednostka zdolności zbierającej soczewek) i nie wymaga korygowania okularami ani w inny sposób. Nadwzroczność u niemowlaka i małych dzieci może występować łącznie z inną wadą, np. zezem czy syndromem „leniwego oka”. Wówczas okulista może wdrożyć leczenie.
Jak wygląda laserowa korekcja wzroku? Dowiesz się tego z naszego filmu
Inną odmianą dalekowzroczności jest nadwzroczność starcza. Również jest zjawiskiem naturalnym, szczególnie u osób powyżej 70. roku życia. Już od około 40. roku życia soczewka oka zaczyna tracić swoją elastyczność i zdolność do wyraźnego widzenia tego, co znajduje się blisko.
Nadwzroczność u dorosłych, jeśli jest średnia lub duża (od 2,5 dioptrii wzwyż), wymaga leczenia. W małej nadwzroczności o postępowaniu decyduje okulista.
Objawy nadwzroczności u dzieci i dorosłych
Nadwzroczność objawy u dorosłych daje wyraźne, chociaż łatwo wziąć je za skutki stresu czy przemęczenia. Symptomy dalekowzroczności u dorosłych to:
- słabe widzenie obiektów znajdujących się blisko – utrata ostrości,
- napięcie oczu,
- pieczenie i ból oczu – szczególnie pod koniec dnia, po wielu godzinach ciężkiej pracy gałek ocznych,
- łzawienie oczu,
- ból głowy po czytaniu, pisaniu lub korzystaniu z komputera – zwykle wystarczy kilka godzin, by wystąpił ten objaw.
Objawy nadwzroczności u dzieci są przeważnie bardziej charakterystyczne:
- niechęć do malowania,
- niechęć do wykonywania czynności na obiektach znajdujących się blisko,
- bóle głowy,
- zez,
- syndrom „leniwego oka” – występuje zwykle wtedy, gdy wada jest większa na jednym oku.
Dziecięce oko ma duże zdolności do akomodacji. Gdy wada wzroku jest średnia lub duża, oko męczy się, a z czasem przestaje się przystosowywać i ujawnia nadwzroczność – jest to nadwzroczność utajona. Zjawisko to jest powszechne u osób po 40. roku życia, ponieważ w tym czasie oko traci część zdolności do przystosowywania się.
Przyczyny nadwzroczności u dzieci i nadwzroczności starczej
Przyczyną nadwzroczności jest nieprawidłowy kształt oka. U dzieci to zbyt kulista gałka oczna, a u dorosłych – zła budowa rogówki lub stopniowa utrata elastyczności soczewki. Nadwzroczność może być spowodowana też zbyt krótką gałką oczną lub słabą mocą łamiącą układu optycznego oka.
Leczenie nadwzroczności: okulary, operacja, ćwiczenia wspomagające
Chociaż nadwzroczność u małych dzieci, a nawet do 8. roku życia, może minąć sama, to jeśli wada jest średnia lub duża i występuje przy niej zez akomodacyjny, okulista zaleci leczenie. Kiedy konieczne są okulary w nadwzroczności u dzieci? Gdy wada wzroku przekracza 2,5 dioptrii i gdy dziecko w wyniku wady robi zeza, by wyostrzyć obraz znajdujący się blisko. W nadwzroczności stosuje się okulary z soczewkami wypukłymi, zwane potocznie „plusami”.
Leczenie nadwzroczności u dzieci opiera się na stosowaniu okularów korekcyjnych. U dorosłych metod leczenia dalekowzroczności jest więcej – oprócz okularów można używać szkieł kontaktowych, możliwe jest też przeprowadzenie operacji z użyciem lasera. Zabieg chirurgiczny polega na wymodelowaniu rogówki tak, by zlikwidować wadę wzroku.
W nadwzroczności u dziecka ćwiczenia oczu mają funkcję pomocniczą. W tym charakterze mogą stosować je także dorośli. Ćwiczenia pomagające zatrzymać postęp nadwzroczności to:
-
czytanie z przybliżaniem i oddalaniem tekstu – należy wziąć kartkę z tekstem i oddalić tak, by bez problemu go odczytać; po tym kartkę przybliża się do twarzy do momentu, aż tekst stanie się niewyraźny; mrugając, należy wodzić po tekście wzrokiem, ale nie należy wytężać wzroku – wystarczy jedynie zauważać kontury liter; następnie należy oddalić kartkę ponownie na odległość, z której litery widać wyraźnie; ćwiczenie wykonuje się kilkakrotnie;
-
czytanie odwróconego tekstu – tekst należy umieścić w odległości, w której będzie rozmyty; w tym ćwiczeniu także nie należy skupiać się na przeczytaniu liter, wystarczy wodzić po nich wzrokiem; po każdym wersie zamyka się oczy i wyobraża sobie kształty znaków, a następnie otwiera i patrzy na wolne przestrzenie wokół liter;
-
czytanie tekstu różnej wielkości – należy kartkę z tekstem o różnej wielkości liter umieścić w takiej odległości, by największe litery były lekko rozmazane, ale rozpoznawalne; najpierw patrzy się na większe litery, zamyka na chwilę oczy i wizualizuje ten tekst, a następnie powtarza te kroki z tekstem o mniejszej czcionce.
Ćwiczenia powinien zalecić specjalista. Wykonuje się raz lub dwa razy dziennie. W tym czasie oczy powinny być rozluźnione, należy też często mrugać.
