Nadreaktywność oskrzeli to stan, kiedy układ oddechowy reaguje nieadekwatnie do działającego bodźca. Najczęściej określa sytuację, kiedy dany bodziec nie wywołałby żadnych objawów u osoby zdrowej, natomiast osoba z nadreaktywnością oskrzeli zaprezentuje pewne symptomy ze strony układu oddechowego. Nadreaktywność oskrzeli obejmuje przede wszystkim skurcz mięśniówki gładkiej oskrzeli, co powoduje ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Konieczne jest więc włączenie odpowiednich preparatów rozkurczających oskrzela.
Co to jest nadreaktywność oskrzeli?
Nadreaktywność oskrzeli to stan, kiedy człowiek ma nadmierną predyspozycję do skurczu oskrzeli. Powoduje to spadek przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Co więcej, skurcz następuje po zadziałaniu czynnika niewywołującego u zdrowych ludzi reakcji ze strony układu oddechowego. Aby zrozumieć mechanizm nadreaktywności oskrzeli, należy zdawać sobie sprawę, że drogi oddechowe nie stanowią sztywnej rury o stałej średnicy. W różnych stanach fizjologicznych światło oskrzeli rozszerza się bądź zwęża. Ta pierwsza sytuacja może mieć miejsce np. przy intensywnym wysiłku fizycznym. Natomiast zwężenie światła oskrzeli może być konsekwencją ekspozycji na zanieczyszczenia. Są to jednak stany chwilowe, ustępujące po usunięciu czynnika sprawczego.
Przyczyny nadreaktywności oskrzeli
Wśród przyczyn wystąpienia nadreaktywności oskrzeli wymienia się predyspozycje rodzinne. Mowa tu o dodatnim wywiadzie rodzinnym w kierunku alergii, astmy oskrzelowej. Wyróżnia się dwa typy mechanizmów upośledzających drożność dróg oddechowych w oskrzelach – nadmierny skurcz i nadmiar wydzieliny oskrzelowej. Do zjawiska nadreaktywności oskrzeli predysponują choroby przewlekłe dróg oddechowych w postaci przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, mukowiscydozy czy astmy. W ich przebiegu światło oskrzeli jest dodatkowo zwężone przez nadmierne wydzielanie śluzu. Nadmierna produkcja substancji śluzowych w oskrzelach, upośledzająca przepływ powietrza przez ten układ, to również ekspozycja na czynniki drażniące, jak zanieczyszczenia powietrza czy papierosy. Skurcz oskrzeli mogą wywołać ponadto stosowane leki. Do stanów predysponujących do wystąpienia nadreaktywności oskrzeli zalicza się:
- astmę oskrzelową,
- nawracające infekcje układu oddechowego,
- palenie papierosów,
Jak rozpoznać nadreaktywność oskrzeli?
Nadreaktywność oskrzeli objawia się przede wszystkim dusznością, uczuciem braku powietrza w klatce piersiowej, świszczącym kaszlem i oddechem. Kaszel nasila się w pozycji leżącej. Diagnostyka przepływu w drogach oddechowych opiera się na próbach czynnościowych układu oddechowego. Jedną z nich jest badanie spirometryczne, kiedy badany wdmuchuje nagromadzone w płucach powietrze przez ustnik do urządzenia. Badanie pozwala na ocenę obecności jakiejkolwiek obturacji. Można również wykonać testy prowokacyjne (koniecznie w obecności lekarza), a także testy wysiłkowe, by sprawdzić, jak wygląda oddech i przepływ powietrza podczas aktywności fizycznej. Oskrzela powinny wtedy się lekko rozszerzyć, a przepływ powietrza powinien być zwiększony. Jednak okazuje się, że w przypadku nadreaktywności oskrzeli drogi oddechowe mimo wysiłku ulegają dalszemu zwężaniu.
Leczenie nadreaktywności oskrzeli
Nadreaktywność oskrzeli nie jest uznana za jednostkę chorobową, a jedynie za objaw. W związku z tym, chcąc ją leczyć, należy przeciwdziałać jej przyczynie, czyli stosować leczenie objawowe, np. astmy. Postępowanie lecznicze prowadzone jest indywidualnie według zaleceń lekarza. Często istnieje konieczność podawania doraźnie leków działających rozszerzająco na oskrzela.
