Cierpiący na chorobę alkoholową rodzice nie są w stanie adekwatnie zaspokajać emocjonalnych potrzeb swojego dziecka. Doświadcza ono odrzucenia, niezrozumienia, braku akceptacji, nieczułości, zagrożenia, nieprzewidywalności itp. Sytuacje, z którymi się spotyka, niejednokrotnie przekraczają jego zdolność adaptacji. W konsekwencji dziecko zmuszone jest wykształcić schematy myślenia, odczuwania, zachowania oraz cechy charakteru, które pozwolą mu przetrwać dzieciństwo. Zwykle utrwalają się one i wpływają na funkcjonowanie jednostki, która w dorosłym życiu często nieświadomie przyjmuje postawę zaniedbanego, krzywdzonego, narażonego na niebezpieczeństwo dziecka.
Terapia DDA a syndrom Dorosłych Dzieci Alkoholików
Nie każdy człowiek wychowany w rodzinie dotkniętej chorobą alkoholową potrzebuje wsparcia psychologicznego – nie wszyscy borykają się z problemami, które są skutkiem dorastania w cieniu uzależnienia rodziców. Terapia DDA zalecana jest osobom, u których występuje syndrom Dorosłych Dzieci Alkoholików. Składa się na niego szereg problemów emocjonalnych i interpersonalnych.
Zobacz także: Jak pomóc alkoholikowi wyjść z nałogu? Co zrobić, jeśli nie chce się leczyć?
Do trudności emocjonalnych DDA należą:
- trwałe napięcie, niepokój,
- oczekiwanie negatywnych konsekwencji wydarzeń,
- niezdolność do odprężenia się, spontanicznych reakcji,
- problemy z koncentracją,
- skłonność do zachowań kompulsywnych,
- poczucie winy i wstydu,
- brak wiary we własne możliwości,
- obniżona samoocena,
- skłonność do samokrytyki,
- unikanie nowych wyzwań,
- nadmiernie rozwinięte poczucie odpowiedzialności,
- skłonność do wchodzenia w rolę ofiary,
- lęki i związane z nimi objawy somatyczne.
Problemy DDA w relacjach międzyludzkich to:
- trudności komunikacyjne,
- brak satysfakcji z bliskich relacji,
- nieumiejętność budowania trwałych relacji partnerskich,
- lęk przed uczuciami i trudność rozmawiania o nich,
- brak umiejętności rozwiązywania konfliktów,
- lęk przed porzuceniem,
- trudność z odnalezieniem się w roli rodzica.
Zobacz także: Terapia alkoholowa - na czym polega leczenie alkoholizmu?
Terapia DDA i jej cele
Celem terapii DDA jest pogłębienie świadomości problemów – zrozumienie ich przyczyn, nazwanie i uporządkowanie trudnych emocji. Następnie osoby z rodzin alkoholowych uczą się konstruktywnych sposobów radzenia sobie z lękiem, poczuciem winy i nadmiernej odpowiedzialności oraz innymi destrukcyjnymi uczuciami. Dzięki temu zyskują szansę oddzielenia przeszłości od aktualnych spraw i zmiany sposobu myślenia o samych sobie na bardziej adekwatny do rzeczywistości. Są w stanie rozstać się z dzieciństwem, co pozwala im na uporządkowanie obecnego życia. DDA mogą nadać mu nowy kształt, zgodny z ich rzeczywistymi potrzebami i pragnieniami. Pozytywne zmiany pozwalają im także bardziej otworzyć się na kontakty z innymi ludźmi. Ostatecznym efektem terapii DDA jest realistyczny obraz siebie i otoczenia, zdecydowanie większy komfort życia i zdolność czerpania z niego radości.
Przebieg terapii DDA
Terapia DDA to proces wymagający świadomej decyzji i zaangażowania ze strony osoby, która jej się poddaje. Prowadzona jest przez specjalistę do spraw uzależnień. Może trwać od roku do kilku lat. Odbywa się indywidualnie lub grupowo. Zaletą pierwszego rozwiązania jest bliska relacja z terapeutą – intymna atmosfera sprzyja zwierzeniom, pomaga uzewnętrznieniu tłumionych emocji, co DDA zwykle z trudem przychodzi na forum. Z kolei grupa daje poczucie wspólnoty z ludźmi o podobnych doświadczeniach i troskach. Ich obecność motywuje do pracy nad własnymi słabościami. Zawarte przyjaźnie zwykle trwają po terapii i są wsparciem w codziennym życiu.
W pierwszej fazie terapii DDA uczestnicy dowiadują się, w jaki sposób funkcjonuje rodzina alkoholowa, jak rządzące nią mechanizmy wpływają na dorastające w niej dzieci oraz jakie piętno doświadczenia z dzieciństwa odciskają na ich dorosłym życiu. Pozyskana wiedza pozwala DDA zrozumieć własne przeżycia i ustalić przyczyny aktualnych problemów.
Drugi etap służy rozliczeniu i zamknięciu wydarzeń z przeszłości, tak by aktualny potencjał jednostki nie był obciążony balastem przeżyć z dzieciństwa. Uczestnicy terapii mają za zadanie spojrzeć na doznane niegdyś krzywdy z pozycji osoby dorosłej, co pozwala się z nimi uporać. W konsekwencji DDA zaczynają zmieniać sposób myślenia i przeżywania – zyskują bardziej pozytywny obraz siebie, wiarę we własne możliwości i nadzieję na szczęśliwsze życie.
Trzeci etap terapii DDA skoncentrowany jest wokół ich obecnego życia. Uczestnicy przyglądają się poszczególnym obszarom swojego funkcjonowania i określają, co ich satysfakcjonuje, a co chcieliby zmienić. Następnie układają plan, dzięki któremu będą mogli rozwijać się w pożądanym przez siebie kierunku. Wsparciem w jego realizacji jest grupa terapeutyczna lub terapeuta.
Skuteczność terapii DDA
Po ukończeniu terapii osoby z rodzin z problemem alkoholowym zazwyczaj starają się wprowadzić do swojego życia doświadczenia wyniesione z zajęć. Wzrasta ich umiejętność rozumienia i kontrolowania własnych emocji, ustępują objawy psychosomatyczne związane z syndromem DDA. Efektem terapii, zwłaszcza grupowej, jest też większa otwartość na relacje międzyludzkie. Dorosłe dzieci alkoholików osiągają wewnętrzny spokój i są bardziej zadowolone z życia.
