Mentol jest podstawowym składnikiem olejku miętowego. Olejki eteryczne to roślinne substancje zapachowe, które oprócz silnego aromatu mają zwykle liczne właściwości lecznicze. Związki takie wykorzystywane są w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, chemicznym i farmaceutycznym. Spośród tego rodzaju substancji mentol należy do najpowszechniej stosowanych.
Mentol – działanie
Oprócz charakterystycznego, orzeźwiającego aromatu, który stanowi element kompozycji zapachowych wielu kosmetyków i preparatów chemicznych, mentol ceniony jest przede wszystkim za właściwości przeciwbólowe i antyseptyczne. Substancja ta oddziałuje na neurony sensoryczne (nerwy czuciowe – przewodzące impulsy z receptorów do ośrodkowego układu nerwowego), a konkretnie receptory odczuwania zimna. Mentol zaaplikowany na skórę powoduje wrażenie chłodu bez faktycznej zmiany temperatury otoczenia. Konsekwencją podrażnienia nerwów czuciowych jest obniżenie ich wrażliwości na ból – mentol wywołuje efekt miejscowego znieczulenia. Z odczuciem chłodu wiąże się także spożywanie i wdychanie mentolu, ponieważ w analogiczny sposób jak na skórę oddziałuje on na błony śluzowe. Dzięki właściwościom antyseptycznym może łagodzić ich podrażnienie, a jednocześnie związane z nim dolegliwości bólowe. Z tego względu mentol stosowany jest np. przy dolegliwościach gastrycznych czy w przypadku stanów zapalnych gardła. Co ciekawe, w późnej fazie działania mentol aktywuje receptory, które powodują wzrost temperatury mięśni powierzchniowych i rozszerzenie naczyń krwionośnych. Odpowiednio zastosowany, może mieć zatem także właściwości rozgrzewające.
Przeciwbólowe działanie mentolu
Stosowany miejscowo mentol jest skutecznym środkiem przeciwbólowym, co potwierdzono w licznych badaniach klinicznych. Substancja ta jest pomocna szczególnie w przypadku dolegliwości spowodowanych urazami tkanek miękkich w układzie ruchu, np. kontuzjami sportowymi. Dolegliwości związane są wówczas z tworzącym się stanem zapalnym i obrzękiem. Chłodzenie objętych nimi tkanek, osiągane z wykorzystaniem preparatów z mentolem, powoduje redukcję przepływu krwi i zapotrzebowania metabolicznego, co łagodzi wyżej wymienione objawy. Rozgrzewające właściwości mentolu są z kolei pomocne w późniejszej fazie leczenia. Zwiększenie przepływu krwi przyspiesza bowiem proces gojenia i regeneracji. Efektywna w przypadku bólu mięśni czy stawów maść z mentolem może zmniejszać także bóle głowy. Należy ją wówczas aplikować na czoło lub skronie.
Mentol a dolegliwości trawienne
Mentol stosowany jest w łagodzeniu objawów wielu dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Substancja ta oddziałuje rozluźniająco na mięśnie jelitowe, w związku z czym:
- zwalcza ból spowodowany skurczem jelit,
- wspomaga trawienie,
- zmniejsza dolegliwości związane z przejedzeniem,
- redukuje wzdęcia, gazy, kolki,
- przeciwdziała nudnościom, np. w przypadku choroby lokomocyjnej,
- jest pomocna w leczeniu jelita drażliwego,
- ułatwia przeprowadzenie badania endoskopowego.
Na dolegliwości trawienne zastosować można krople mentolowe, napar z liści mięty lub miętową nalewkę.
Mentol a choroby układu oddechowego
Mentol wchodzi często w skład preparatów wspomagających leczenie objawów infekcji – bólu gardła, kataru. Powszechnie dostępne są miętowe pastylki do ssania. W aptekach można kupić także krople do nosa z mentolem. Dzięki właściwościom chłodzącym substancja ta łagodzi podrażnienie błon śluzowych, do jakiego dochodzi w czasie przeziębienia czy grypy. Mentol stosuje się także niekiedy doustnie (np. w syropach) przy astmie, zapaleniu oskrzeli i innych dolegliwościach ze strony układu oddechowego. Uznaje się bowiem, że ma on właściwości wykrztuśne. Skuteczność mentolu w tym zakresie nie została jednak naukowo potwierdzona.
Mentol w kosmetyce
Mentol powszechnie wykorzystywany jest w preparatach kosmetycznych i farmaceutykach, które służyć mają łagodzeniu podrażnień skóry. Ze względu na działanie chłodzące substancja ta zmniejsza uczucie pieczenia czy swędzenia, które występuje przy chorobach skórnych, ukąszeniach przez owady czy poparzeniu słonecznym. Mentol bardzo często jest składnikiem preparatów do higieny jamy ustnej. W tym przypadku istotne jest jego działanie antyseptyczne, a także uczucie świeżości, jakie pozostawia po zastosowaniu doustnym. Mentol ceniony jest także ze względu na piękny, orzeźwiający zapach. Można znaleźć go w składzie perfum, balsamów do ciała, szamponów, a także płynów do mycia naczyń czy płukania tkanin.
Kryształki mentolowe do sauny
W związku z dobroczynnymi właściwościami mentolu popularność zyskały kryształki mentolowe, które można wykorzystać w suchej saunie. Otrzymywane są one poprzez krystalizację olejku z mięty pieprzowej. Umieszczone na rozgrzanych kamieniach w saunie, stanowią dobrą alternatywę dla olejków zapachowych. Nie tylko wydzielają przyjemny aromat, ale i oddziałują korzystnie na błony śluzowe dróg oddechowych. Wdychanie mentolu łagodzi ich podrażnienia i działa przeciwzapalnie.
Kiedy warto sięgnąć po zioła? Dowiesz się tego z filmu:
Uczulenie na mentol
Jak każda substancja chemiczna, mentol może prowokować reakcje alergiczne. Przy aplikacji zewnętrznej u niektórych osób powoduje wysypkę, podrażnienie skóry. Stosowany doustnie, wywołuje niekiedy pieczenie i wzmaga dolegliwości bólowe. Szczególnie ryzykowne jest zażywanie preparatów z mentolem w przypadku takich dolegliwości, jak stany zapalne wątroby, żołądka, występowanie kamieni żółciowych, refluksu. Maści czy krople mentolowe mogą także wchodzić w niepożądane reakcje z lekami, np. obniżającymi ciśnienie albo przeciwcukrzycowymi. Z dużą ostrożnością powinno się stosować mentol w ciąży.
