Folian i kwas foliowy to różna forma tej samej witaminy B9. W różnych źródłach są stosowane zamiennie, choć różnice między nimi są bardzo znaczące. Różne jest ich działanie na organizm człowieka, wobec tego nie powinno się mylić tych pojęć.
Rola witaminy B9
Witamina B9 jest witaminą, która naturalnie jest spotykana pod postacią folianów. Ich działanie w organizmie człowieka jest wielokierunkowe. Bardzo istotną rolę foliany odgrywają w prawidłowym tworzeniu struktur DNA. Niski poziom witaminy B9 w pożywieniu znacząco zwiększa ryzyko wielu chorób układowych. Przede wszystkim niski poziom folianów kojarzony jest z zagrożeniem dla płodu. Niedobór folianów u kobiet w ciąży przyczynia się do wystąpienia wad cewy nerwowej. Ponadto niski poziom folianów przekłada się na wysoki poziom homocysteiny, a ta z kolei niekorzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy. Foliany w organizmie korelują również z ryzykiem powstania nowotworu. Im niższy poziom, tym większa predyspozycja organizmu do chorób nowotworowych. Witamina B9 jest powszechnie suplementowana. W niektórych krajach specjalnie wzmacnia się żywność folianami, co przełożyło się na spadek ryzyka wystąpienia wad cewy nerwowej. Aby korzystnie wpłynęły na organizm, to suplementy muszą być wzbogacone folianami, a nie kwasem foliowym.
Foliany a kwas foliowy
Foliany są naturalną formą witaminy B9. Aktywną formą tej witaminy jest 5-MTHF, czyli kwas 5-metyltetrahydrofoliowy, który powstaje dopiero w organizmie człowieka po spożyciu folianów i dopiero w tej formie jest aktywny metabolicznie, działając korzystnie na organizm. Większość folianów pochodzących z suplementów czy żywności bardzo łatwo przekształca się w ten aktywny metabolit i organizm w pełni może czerpać korzyści z jego spożycia. Kwas foliowy natomiast jest syntetyczną formą witaminy B9. Jest to inaczej kwas pteroilomonoglutaminowy. To postać zawarta w większości suplementów witaminowych w naszym kraju, ponieważ dawniej sądzono, że to właśnie on jest lepiej przyswajalny niż naturalne foliany. Tymczasem okazuje się, że jest wręcz przeciwnie. By działał na organizm również musi ulec przemianie do kwasu 5-MTHF, jednak ta przemiana jest zdecydowanie bardziej złożona, skomplikowana i wiąże się z większym ryzykiem niepowodzenia niż naturalnych folianów. Wymaga wielu dodatkowych enzymów i związków, co z kolei nie zawsze daje gwarancje, że to co się przyjmuje zostanie w pełni wchłonięte.
Syntetyczne czy naturalne? Które są lepsze? Dowiesz się tego z filmu:
Foliany w ciąży
Foliany to są konieczne dla prawidłowego rozwoju dziecka, a w szczególności dla zapobiegania wad cewy nerwowej. Każda kobieta planująca ciążę powinna pamiętać, że cewa nerwowa zamyka się już około 4. tygodnia ciąży, czyli na samym początku, kiedy kobieta jeszcze nie wie, że jest w ciąży. Dlatego tak ważne, by suplementację folianami rozpocząć już w okresie planowania ciąży, nawet na pół roku przed planowaną ciążą. Tylko wtedy suplementacja jest skuteczna. Trudno przewidzieć jak funkcjonuje metabolizm kobiety, wobec czego mimo, że zaleca się suplementację 400 ug folianów na dobę, to dostępne suplementy najczęściej zawierają 400 ug kwasu foliowego oraz 400 ug innych folianów. Ma to na celu zapobiec niewystarczającemu przyswajaniu folianów przez kobietę ciężarną.
Naturalne źródła folianów
Najzdrowszym, a tym samym najskuteczniejszym sposobem, by jak najwięcej witamin i składników odżywczych było wchłaniane do organizmu, jest zdrowe odżywianie. Pokarm nie tylko stanowi doskonałe, naturalne źródło folianów i innych składników odżywczych, ale również zdrowa dieta przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego i właściwego wchłaniania dostarczanych związków. Źródłem folianów w diecie są przede wszystkim zielone warzywa, do których zalicza się brukselki, szpinak, sałatę, czy brokuły. Doskonałym źródłem folianów jest również awokado, cytrusy, drożdże i produkty zbożowe z pełnego ziarna.
