Wrodzony kręcz szyi, który wynika najczęściej z wad układu mięśniowo-kostnego, prowadzi do niedorozwoju mięśni karku po jednej stronie przy zbytnim obciążeniu mięśni po drugiej. Może prowadzić do deformacji twarzy. Postać nabyta jest powikłaniem po stanach chorobowych i urazach. Obie wymagają leczenia i odpowiednich ćwiczeń.
Kręcz szyi u niemowlaka – przyczyny i leczenie
Przyczyną wrodzonego kręczu szyi u niemowlaka mogą być patologie układu mięśniowego lub kostnego. Mechanizm powstawania schorzenia nie jest jeszcze do końca poznany. Wiadomo, że najczęściej powoduje je przykurcz mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, który występuje prawdopodobnie na skutek niedokrwienia mięśnia przez nieprawidłowe ułożenie płodu w łonie matki, niedorozwoju naczyń krwionośnych oraz urazów okołoporodowych, które mogą być przyczyną wylewu krwi do mięśnia odpowiedzialnego za prawidłową postawę szyi. Do urazu może dojść, kiedy dziecko przeciskając się przez kanał rodny, uszkadza jeden z mięśni szyi, który w konsekwencji ulega zbliznowaceniu, a przez to skróceniu.
Objawem, który powinien zaniepokoić rodziców, jest ciągłe układanie główki w jedną stronę. Ten nawyk nie zawsze oznacza uszkodzenia mięśnia, ale wymaga konsultacji ortopedycznej.
Leczenie polega na zastosowaniu terapii metodą Vojty (terapeuta drażni i uciska punkty na ciele dziecka w określonych pozycjach i kierunkach – niektóre ruchy mogą powodować ból) lub Bobath (hamowanie nieprawidłowych odruchów i wyzwalanie ruchów zbliżonych do prawidłowych). Dobre efekty dają też delikatne masaże i ćwiczenia.
Kręcz szyi u dziecka – objawy i ćwiczenia korekcyjne
Z tej strony, z której mięsień jest krótszy, następuje pochylenie szyi przy jednoczesnym wysunięciu brody w stronę zdrową. Jest to charakterystyczny objaw, który najczęściej diagnozuje się już u dzieci. Mięśnie po jednej stronie szyi mają wyczuwalne zgrubienia z powodu nadmiernego naprężenia, a po drugiej stronie są niedorozwinięte. Wraz z rozwojem choroby, przy braku odpowiedniej terapii, może dojść do deformacji twarzy i wad zgryzu. Po chorej stronie twarz rośnie wolniej, a z upływem czasu deformacja dotyka również odcinka szyjnego kręgosłupa.
Terapia jest podobna jak w przypadku niemowlaków. W pierwszej kolejności stosuje się masaże i ćwiczenia korekcyjne. Rodzice powinni zwracać uwagę na odpowiednie układanie głowy dziecka podczas snu – można do tego celu wykorzystać poduszkę lub kołnierze, których stosowanie ma doprowadzić do rozciągnięcia uszkodzonego mięśnia. Im bardziej zaawansowane uszkodzenie i później rozpoczęta terapia, tym efekty mogą okazać się słabsze i wymagany będzie zabieg chirurgiczny polegający na przecięciu skróconego mięśnia czy jego wydłużeniu.
Kręcz szyi u dorosłych – przyczyny kręczu nabytego i postępowanie w terapii
Kręcz szyi u dorosłych ma przede wszystkim charakter nabyty i powstaje na skutek stanów chorobowych lub urazów. Przyczyną może być:
- deformacja kręgosłupa na skutek urazu,
- zmiany zapalne w obrębie szyi (np. w przypadku gruźlicy),
- uszkodzenie tkanek miękkich szyi, na których występują blizny,
- zaburzenia neurologiczne (np. skurcz mięśni szyi),
- reumatyzm, który może powodować nagłe ułożenie szyi w określony sposób,
- ból mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, do którego może dojść podczas długiej jazdy samochodem w jednej pozycji, na skutek nadmiernego i długotrwałego napięcia mięśni czy nieprawidłowego ułożenia podczas snu.
Występuje także kręcz ułożeniowy, który nie jest powiązany ani ze stanami chorobowymi, ani z patologiami układu kostno-mięśniowego, a wynika z nawyku układania głowy w określony sposób. Często występuje przy wadach słuchu, ponieważ cierpiące na nie osoby mają nawyk pochylania głowy (zdrowego ucha) w kierunku mówiącego, a także przy wadach wzroku.
Terapia kręczu nabytego opiera się na leczeniu przyczyny. Można próbować też zmniejszać ból poprzez stosowanie masażów, ćwiczeń rozciągających mięśnie czy farmakologii – głównie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Dobre efekty daje terapia wysoką temperaturą – przykładanie ciepłych okładów zmniejszających napięcie mięśni lub naświetlanie specjalnymi lampami (np. bioptron).
Kręcz ułożeniowy zazwyczaj ustępuje po korekcji wady wzroku lub słuchu. Spowodowany urazami bądź chorobą jest w wielu przypadkach tymczasowy i ustępuje samoistnie bądź na skutek zlikwidowania przyczyny. Nieleczone, wrodzone typy kręczu szyi lub jego zaawansowane postacie mogą być przyczyną długotrwałych problemów zdrowotnych i komplikacji.
Przewlekły problem może prowadzić do wielu powikłań, do których zaliczane są: obrzęki mięśni szyi, ból, trudności w codziennym funkcjonowaniu, objawy neurologiczne i depresja. Leczenie kręczu szyi u dorosłych jest dużo bardziej skomplikowane i czasochłonne niż terapia u niemowląt i małych dzieci.
