Jersinioza to choroba zakaźna, którą wywołuje bakteria yersinia. Istnieje kilka typów serologicznych bakterii Yersinia wywołujących u człowieka jersiniozę. Jest jednak też kilka innych gatunków tej bakterii, powodujących inne jednostki chorobowe. Są to Yersinia pestis wywołująca dżumę, a także Yersinia pseudotuberculosis odpowiedzialna za rodencjozę. Szczepem chorobotwórczym człowieka jest Yersinia enterocolitica. Jest to bardzo rzadka choroba występująca w regionach o chłodnym klimacie. W Polsce stwierdza się maksymalnie 20 przypadków rocznie.
Jersinioza – jak można się zarazić?
Rezerwuarem bakterii są świnie. Człowiek może się zarazić poprzez jedzenie surowego lub półsurowego mięsa wieprzowego, podrobów wieprzowych lub innej skażonej żywności. Zarazić można się również poprzez picie niepasteryzowanego mleka lub zakażonej odchodami wody. To, co sprzyja rozwojowi bakterii, to możliwość jej namnażania się w niskich temperaturach panujących w lodówce. Profilaktyka zakażenia nie polega więc jedynie na odpowiednim przechowywaniu żywności, ale również na odpowiedniej jej obróbce termicznej. Niewiele jest doniesień o możliwości transmisji zakażenia w wyniku bezpośredniego kontaktu ze zwierzęciem.
Bakteria po wniknięciu do organizmu, a konkretnie po dostaniu się do światła jelita cienkiego, przedostaje się z niego do jego końcowego odcinka, czyli końcówki jelita krętego. Tam wnika do układu chłonnego, gdzie się namnaża, a następnie wędruje do krwi. Rozwojowi i namnażaniu się bakterii sprzyja obecność dużej ilości żelaza. Wobec tego chorzy na hemochromatozę (chorobę związaną z nadmiernym odkładaniem się żelaza w organizmie), a także chorzy, u których występuje nadmierny rozpad krwinek czerwonych, a tym samym nadmierne uwalnianie żelaza do krwioobiegu, stanowią doskonałe środowisko dla rozwoju tych bakterii.
Jersinioza – objawy
Główne postacie zakażenia jersiniozą to:
- ostre zapalenie jelit,
- zespół objawów przypominający ostre zapalenie wyrostka robaczkowego,
- ostre zapalenie węzłów chłonnych jelitowych.
Bardzo rzadko dochodzi do powstawania ropni w narządach wewnętrznych i posocznicy, czyli uogólnionego zakażenia doprowadzającego do niewydolności wielonarządowej, jednak są grupy ryzyka, u których można spodziewać się cięższego przebiegu tego zakażenia:
- osoby z niedoborami immunologicznymi,
- chorzy na cukrzycę,
- osoby niedożywione,
- alkoholicy.
Objawy mogą przybierać różne nasilenie, mogą się różnić w zależności od grupy wiekowej, której dotyczą. Istnieje możliwość bezobjawowego przebiegu choroby i tzw. nosicielstwa. Najczęściej jersinioza występuje u dzieci i objawia się podwyższoną gorączką, bólami brzucha o charakterze kurczowym, a także wymiotami i biegunką z domieszką śluzu lub krwi. Objawy utrzymują się do 7 dni. U dorosłych dominują symptomy, takie jak gorączka i ból brzucha po prawej stronie, co przypomina czasami zapalenie wyrostka robaczkowego.
Yersinia może zaatakować też inne narządy, dając specyficzne dla nich objawy, a także w przypadku bardzo nasilonej biegunki i wymiotów może doprowadzić do odwodnienia. Objawy wynikające z odwodnienia to przede wszystkim osłabienie, suchość błon śluzowych, wzmożone pragnienie. Jeśli dojdzie do posocznicy, pojawia się przyspieszony oddech i tętno, a także wyższa gorączka.
Współistniejące z zakażeniem bakterią yersinia są bóle stawów i wystąpienie wykwitów skórnych w postaci rumienia guzowatego. Nie podlegają one jednak leczeniu, ustępują samoistnie po kilku miesiącach od zachorowania. Rzadko dochodzi do powikłania w postaci zapalenia mięśnia sercowego.
Jersinioza – diagnostyka
Zakażenie bakterią Yersinia enterocolitica diagnozuje się poprzez posiew kału. Izoluje się z niego bakterie. Diagnostyka jersiniozy może zostać przeprowadzona również z krwi, węzłów chłonnych, płynu stawowego lub moczu. Często przy przyjęciu do szpitala wykonuje się badanie ultrasonograficzne (USG) i tomografię komputerową (TK) jamy brzusznej, by wykluczyć zapalenie wyrostka robaczkowego. Wykonanie kolonoskopii nie pomaga w rozpoznaniu, ponieważ zmiany towarzyszące zakażeniu yersinią nie są charakterystyczne.
Leczenie jersiniozy
Leczenie jest przede wszystkim objawowe. Zwykle chory nie wymaga podawania antybiotyków, chyba że zakażenie ma ciężki przebieg. Zazwyczaj choroba ustępuje samoistnie, chociaż zdarzają się przypadki powikłań w postaci martwicy jelita.
Celem zapobiegania zarażeniu jersiniozą należy poddawać mięso wieprzowe odpowiedniej obróbce termicznej, nie spożywać go w formie surowej lub półsurowej. Ponadto należy zachować szczególną higienę rąk podczas przygotowywania posiłków i po kontakcie ze zwierzętami.
