Osobowość histrioniczna jest zaburzeniem psychicznym określonym w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD10, stworzonej przez WHO (Światowa Organizacja Zdrowia). Nazwa tej przypadłości pochodzi od słowa histrio, czyli aktor.
Co to jest i jakie są objawy osobowości histrionicznej?
Do niedawna używało się zamiennie określenia osobowość histeryczna lub psychoinfantylna. Zaburzenie to charakteryzuje się płytką i zmienną uczuciowością. Jej zachowanie i pojawiające się emocje kojarzą się czasem z dziecinnymi działaniami i odczuciami. Osoba ma zmienne nastroje, które są zrozumiałe u rozwijającego się dziecka, ale u dorosłego już nie. Chory ma tendencje do dramatyzowania, wyolbrzymiania codzienności. Zachowuje się teatralnie, nadmiernie gestykuluje oraz ma przesadną ekspresję słowną. Osoby histrioniczne wypowiadają się w sposób żywy, ich opowieści są dramatyczne i rzadko mają potwierdzenie w faktach lub detalach z rzeczywistości.
Otoczenie osoby histrionicznej ocenia ją jako egocentryczną, skupioną jedynie na swoich pragnieniach, która nie uwzględnia potrzeb innych osób. Chory przede wszystkim pragnie uznania, chwalenia i bycia w centrum uwagi. Osoba ta jest bardzo sugestywna i rozkazująca, jednocześnie będąc pobłażliwą dla swoich zachowań. W relacjach interpersonalnych wykazuje duży poziom lęku oraz wysoką emocjonalność. Osobowość histrioniczna cechuje się również dużym zainteresowaniem cudzymi sprawami, zwłaszcza dramatami ludzkimi. Jest ona w pewnym sensie uzależniona od emocjonalnego pobudzenia. Jej wygląd jest również znaczący: przesadnie zadbany, często nadmiernie uwodzicielski. Otoczenie takiej osoby może być wyraźnie speszone zalotnymi i nad wyraz kokieteryjnymi zachowaniami. Warto zauważyć, że uwodzi ona również osoby przypadkowe (np. personel medyczny), a nie takie z którymi chciałaby pogłębić swoje relacje.
Osobowość histrioniczna - przyczyny
Na rozwój osobowości histrionicznej mogą mieć wpływ czynniki natury genetycznej. Niektóre elementy temperamentu człowieka mogą wpływać na pojawienie się tego zaburzenia, np. ekscentryzm. Wiele teorii psychologicznych podkreśla wpływ czynników wychowawczych i rozwojowych na to zaburzenie, takich jak środowisko w dzieciństwie, relacje z rodzicami, kształtowanie się tożsamości psychoseksualnej dziecka. Psychologowie podkreślają jednak, że poszukiwanie przyczyn powinno być rozpatrywane indywidualnie.
Osobowość histrioniczna - leczenie
Leczenie osobowości histrionicznej polega przede wszystkim na pracy podczas psychoterapii. Zaburzenie to nie jest jednostką nozologiczną, którą można wyleczyć poprzez farmakoterapię. Osobowość człowieka charakteryzuje się stosunkowo niezmienną pulą cech. Jedynie pracą w sferze psychicznej można wspomagać funkcjonowanie osoby z takim zaburzeniem, aby tłumaczyć jej zachowania i zmieniać wzorce działań. Przyczynami zgłoszenia się do specjalisty najczęściej są problemy w relacjach z innymi ludźmi oraz powtarzające się konflikty z otoczeniem, a nie sama konstrukcja osobowości.
Psychoterapia może być szczególnie pomocna dla osób z osobowością histrioniczną, ponieważ relacja z terapeutą jest prawdziwa i może odzwierciedlać zachowania osoby w stosunku do jej bliskich. Gabinet psychoterapeutyczny jest bezpiecznym miejscem w którym można pracować nad relacjami z innymi: uświadamiać sobie własne błędy w interakcjach i testować nowe umiejętności i sposoby zachowań.
Test na osobowość histrioniczną
Diagnozę osobowości histrionicznej ustala zawsze specjalista z zakresu zdrowia psychicznego. Ma on do tego stosowne umiejętności i narzędzia. Jeśli zauważa się poniższe cechy u siebie lub innej osoby, to jest duże prawdopodobieństwo, że ma się do czynienia z osobowością histrioniczną:
- przesadne dramatyzowanie,
- zachowania teatralne,
- przesadna zmienność emocjonalna,
- przesadny wpływ i kontrola na inne osoby,
- chwiejność emocjonalna,
- ciągłe poszukiwanie podniet,
- nadmierna potrzeba docenienia przez inne osoby,
- chęć bycia w centrum uwagi,
- niestosowna uwodzicielskość w wyglądzie i zachowaniu,
- nadmierne koncentrowanie się na atrakcyjności fizycznej.
- Osobowość histrioniczna a inne zburzenia
Ludziom z osobowością histrioniczną często towarzyszy depresja. Stan ten pojawia się po zerwaniu z partnerem, utracie akceptacji społecznej lub rozczarowaniu. Osoby z tą przypadłością często grożą, że popełnią samobójstwo, które niekiedy dochodzi do skutku. Gdy rzeczy nie idą po ich myśli, to się załamują i przeżywają to wyjątkowo mocno. Ich uwodzicielski styl często prowadzi też do zawierania związków homoseksualnych. Aby ulżyć cierpieniu, niekiedy sięgają po narkotyki i alkohol, od których bardzo szybko się uzależniają. Osobowość histrioniczna często łączy się też z borderline oraz narcyzmem.
