Nieskazitelna cera należy do rzadkości. Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn występują różne problemy skórne. Jedną z częstszych dolegliwości jest trądzik, którego etiologia i patogeneza jest wieloczynnikowa. Jest to schorzenie powszechnie występujące u osób w wieku młodzieńczym. Inne kliniczne typy trądziku stanowią m.in. ropowiczy, skupiony i bliznowaty. Wśród odmian trądziku wymienia się także niemowlęcy, który rozwija się u około 20% niemowląt.
Trądzik młodzieńczy – najbardziej znany rodzaj trądziku
Najbardziej znanym rodzajem trądziku jest trądzik młodzieńczy. Jest to schorzenie przewlekłe, szeroko rozpowszechnione, o wieloczynnikowym podłożu. Najczęściej kojarzone jest z okresem dojrzewania, kiedy w organizmie intensywnie zachodzą zmiany hormonalne. Trądzik jest wynikiem zwiększonego stężenia androgenów, czyli hormonów płciowych odpowiadających zwłaszcza za rozwój cech męskich (m.in. niski ton głosu, męski typ owłosienia), które zwiększają aktywność gruczołów łojowych. Mimo że szczyt zachorowań przypada na 14–17 rok życia u kobiet i 16–19 rok życia u mężczyzn, to problem nie jest obcy także dorosłym. Oprócz zmian hormonalnych wśród czynników predysponujących do rozwoju trądziku wymienia się wysokie zakwaszenie organizmu, podwyższony poziom cukru i czynniki genetyczne, a nawet psychiczne, związane ze stresem.
Charakterystyczny w przebiegu tej choroby jest łojotok obszarów skóry bogatych w gruczoły łojowe, tworzenie się zaskórników otwartych i zamkniętych, krostek i grudek zapalnych, a niekiedy i guzków, które pozostawiają blizny. Zmiany lokalizują się na twarzy w strefie T (czoło, nos, broda), plecach i górnej części klatki piersiowej.
Inne kliniczne typy trądziku
Inne kliniczne typy trądziku stanowią:
- trądzik ropowiczy – objawia się zaskórnikami, krostami, grudkami i torbielami ropnymi, które goją się przez bliznowacenie, pozostawiając przy tym nierówne i wciągnięte blizny.
- trądzik skupiony – najczęściej występuje u mężczyzn, kobiety chorują niezmiernie rzadko. W przebiegu choroby obecne są głębokie nacieki, torbiele ropne i bardzo duże zaskórniki. Po wygojeniu zmian skórnych pozostają nierówne blizny. Zmiany lokalizują się pod pachami oraz w okolicy pośladków i pachwin.
- trądzik bliznowaty – w obrębie wykwitów trądzikowych tworzą się bliznowce – twarde guzy o podłużnym lub nieregularnym kształcie. Zmiany zapalne najczęściej lokalizują się na karku. Zazwyczaj występują razem z trądzikiem ropowiczym i skupionym. Wówczas przebieg choroby jest bardzo ciężki.
- trądzik piorunujący – ciężka postać trądziku. Występuje głównie u chłopców w wieku okołopokwitaniowym. Jest rzadko spotykaną chorobą, której przyczyny powstania nie są całkowicie poznane. Za najbardziej prawdopodobną uważa się zaburzoną odpowiedź układu odpornościowego organizmu na rodzaj bakterii Propionibacterium acnes. Schorzenie charakteryzuje się gwałtownym początkiem oraz szybkim i agresywnym przebiegiem. Zmiany skórne mają postać zlewających się nacieków i ropni prowadzących do powstania martwicy krwotocznej. Masywnym objawom martwiczym towarzyszą dolegliwości w zakresie układu kostno-stawowego, objawy ogólne (gorączka, redukcja masy ciała) i odchylenia w wynikach badań laboratoryjnych (wysokie OB, leukocytoza, neutrofilia, niedokrwistość, białkomocz). Najczęstszymi lokalizacjami zmian są twarz, szyja i plecy.
Niemowlęca odmiana trądziku
Niemowlęca odmiana trądziku to bezbolesna dolegliwość skóry, która może się rozwinąć u dzieci w pierwszych miesiącach życia. Czasami można ją zaobserwować już przy urodzeniu. Szacuje się, że dotyczy około 20% niemowlaków, przy czym częściej chorują chłopcy. Przypadłość utrzymuje się przez kilka dni do nawet kilku tygodni. Jak dotąd przyczyny jej powstania nie zostały dokładnie poznane, ale nie bez znaczenia jest przegrzanie, nieprawidłowa pielęgnacja skóry dziecka i działanie hormonów matki, które transportowane są przez łożysko podczas ciąży, a po urodzeniu dziecko otrzymuje je razem z mlekiem w czasie karmienia piersią.
Trądzik tego rodzaju wygląda podobnie jak trądzik młodzieńczy. W jego przebiegu pojawiają się przede wszystkim zaskórniki zamknięte (drobne, białe), a rzadziej otwarte (ciemno zabarwione), czerwone i okrągłe grudki, krosty, a przy nasilonym stanie zapalnym torbiele wypełnione ropą, które czasem pozostawiają blizny. Zmiany występują jedynie w obrębie twarzy, a zwłaszcza na czole i policzkach. Trądzik niemowlęcy nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i wyglądu dziecka. Mimo to należy go zawsze skonsultować z lekarzem.
Odmiany trądziku wywołanego
Trądzik wywołany powstaje w wyniku działania czynnika prowokującego wystąpienie zmian, a objawy ustępują po jego wyeliminowaniu. Wśród najczęstszych rodzajów trądziku wywołanego u dorosłych wymienia się:
- zawodowy – wywołany przez czynniki występujące w środowisku pracy, takie jak: związki chloru, smary, oleje mineralne, ropa naftowa, przetwory smołowe, dziegcie, pył węglowy, krzemionkowy, szklarski, drzewny, metalowy i murarski;
- polekowy – wywołany przez leki, m.in. przeciwtarczycowe, przeciwpadaczkowe, przeciwgruźlicze, steroidy, witaminę B12, jod, sole litu i barbiturany;
- kosmetyczny – wywołany przez kosmetyki, a zwłaszcza pudry, fluidy, róże, bronzery i inne kosmetyki kolorowe, które zatykają ujścia gruczołów potowych i łojowych.
Bibliografia:
1. Białek K., Alekseenko A., Wojas-Pelc A., Trądzik piorunujący – zaostrzenie trądziku zwykłego leczonego izotretynoiną?, „Przegląd Dermatologiczny”, 2011, 98, s. 496–500.
2. Janda K., Chwiłkowska M., Trądzik pospolity – etiologia, klasyfikacja, leczenie, „Annales Academiae Medicae Stetinensis”, 2014, 60(2), s. 13–18.
3. Iwanek K., Trądzik pospolity, „Lek w Polsce”, 2015, 25(1), s. 35-41.
