Noworodek nie powie, że ma katar. Głównym objawem nieżytu jest problem z karmieniem. Zatkany nos uniemożliwia dziecku swobodne picie mleka. Noworodek jest bardziej zmęczony jedzeniem, je mniej, czasem wykazuje zupełną niechęć do ssania. W przypadku wystąpienia kataru u noworodka konieczne jest odpowiednie czyszczenie nosa, ponieważ wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła może być przyczyną powikłań.
Katar u noworodka – przyczyny
Katar u noworodka, który nie zdążył nawet wybrać się z mamą na swój pierwszy spacer, może trochę dziwić. Jednak należy pamiętać, że katar może rozwinąć się w wyniku delikatnego owiania dziecka, np. po kąpieli, wyziębienia, a także zawleczenia infekcji ze środowiska zewnętrznego przez innych domowników czy nawet położną. Delikatny, wodnisty katar u noworodka może się zdarzyć, najczęściej mija samoistnie. Ważne jest jednak odpowiednie postępowanie, by uniknąć powikłań. W wieku noworodkowym rzadko pojawia się katar na tle alergicznym. Może się jednak zdarzyć, że katar, a właściwie przytkany nos, wynika ze zbyt suchego powietrza w pomieszczeniu (np. zimą przy mocno działających kaloryferach).
Objawy kataru u noworodka
Noworodek, leżąc na plecach bądź na boku, nie ma możliwości przekazać mamie, że doskwiera mu katar. Cała wydzielina z nosa, wraz z siłą grawitacji, zamiast na zewnątrz, spływa po tylnej ścianie gardła. Pierwszym objawem, który sugeruje wystąpienie kataru u dziecka, jest problem z karmieniem. Dziecko, pijąc, nie potrafi oddychać, ponieważ ma zatkany nos. Dużo szybciej się męczy przy jedzeniu, jest apatyczne lub wręcz przeciwnie – mocno rozdrażnione. Budzi się często, ma problem z zaśnięciem. Najczęściej katar u noworodka jest wodnisty. Objawy niepokojące to:
- żółta lub zielona wydzielina z nosa,
- kaszel.
To, czego najbardziej powinna bać się mama u noworodka mającego katar, to przede wszystkim powikłania. Spływająca wydzielina z nosa noworodka może spowodować szerzenie się infekcji, z zapaleniem płuc włącznie. Współistnienie kataru i kaszlu u noworodka może świadczyć o tym, że doszło do rozprzestrzenienia się infekcji. Noworodek nie jest w stanie efektywnie kaszleć, czyli nie oczyści drzewa oskrzelowego z zalegającej wydzieliny. Wszystko więc pozostaje w jego drogach oddechowych.
Leczenie kataru u noworodka
Katar u noworodka, jeśli nie przejdzie w bardziej złożoną infekcję, często mija samoistnie. Szczególnie gładko przechodzą katar noworodki karmione piersią. Karmienie naturalne wspomaga niedojrzały jeszcze układ odpornościowy dziecka, dostarcza mu przeciwciał potrzebnych do walki z drobnoustrojami. Istnieją teorie mówiące o tym, by w czasie kataru zaaplikować po kropelce mleka do nosa dziecka, co miałoby pomóc w walce z katarem. Nie wiadomo, na ile jest to prawdziwa teza, ponieważ nie dowiedziono, by mleko mogło wywierać miejscowe działanie lecznicze.
Leczenie kataru u noworodków opiera się przede wszystkim na odpowiedniej toalecie nosa. Rodzice powinni jak najczęściej odsysać wydzielinę. Najlepiej najpierw wkropić do nosa po kropelce soli fizjologicznej, która ułatwi oczyszczenie nozdrzy.
Istnieje wiele dostępnych aparatów do czyszczenia noska noworodka. Można posłużyć się standardową „gruszką”, jednak sprawdza się ona przy niezbyt nasilonym katarze. Z kolei przy nasilonym nieżycie po kilku odciągnięciach dziecko traci cierpliwość i zaczyna płakać, co jeszcze bardziej stymuluje produkcję wydzieliny w nosie.
Kolejnym aparatem dostępnym w aptece jest aspirator do nosa „sopelek”. Jest to kawałek rurki w kształcie sopelka. Najwęższą stronę przykłada się do ujścia dziurki w nosie dziecka. Po przeciwnej stronie wmontowany jest specjalny filtr, a tuż za nim wężyk, który dorosły musi wziąć do ust i zassać powietrze. Dzięki filtrom nie ma niebezpieczeństwa zaaspirowania przez mamę wydzieliny.
Ponadto dostępne są aspiratory, które podłącza się do domowego odkurzacza. Sprawdzają się one przy bardzo nasilonym katarze. Budzą dość sporo kontrowersji, choć firmy je produkujące zapewniają o bezpieczeństwie i braku jakichkolwiek efektów ubocznych u dziecka.
Delikatny katar nie jest przeciwwskazaniem do spaceru, szczególnie kiedy na dworze jest ciepło, nie wieje, a dziecko jest odpowiednio ubrane. Należy wystrzegać się przegrzania noworodka. Nie ma on jeszcze ukształtowanego systemu termoregulacji, dlatego rodzic czy opiekun muszą dobrać odpowiednią grubość ubrania. Noworodek powinien mieć o jedną warstwę ubrania na sobie więcej niż mama. Jeśli na dworze wieje, jest zimno czy akurat panuje pora przejściowa, lepiej nie wychodzić z dzieckiem z domu. Tak naprawdę pierwszy spacer powinno się odbyć z dzieckiem około 6. tygodnia życia. Dlatego tym bardziej, jeśli wystąpi u noworodka katar, lepiej wstrzymać się z decyzją o pierwszym wyjściu.
Leczenie kataru u noworodka z użyciem środków farmakologicznych jest ograniczone ze względu na niewielką ilość preparatów na katar dopuszczonych do stosowania u tak małych dzieci. Można wykorzystać dostępną na rynku oksymetazolinę w kroplach, jednak nie może ona być stosowana dłużej niż 3–5 dni. Jeśli katar u dziecka jest nasilony, wskazana jest konsultacja pediatryczna. Lekarz może przepisać np. specjalne kropelki dostosowane do organizmu noworodka.
