Zaburzenia psychiczne powiązane z autyzmem to tiki, dysleksja, wrodzona toksoplazmoza, porażenie mózgowe, epilepsja lub zaburzenia obsesyjno-kompulsywne.
Co to jest spektrum autyzmu?
Spektrum autyzmu jest zaburzeniem opisującym osoby o cechach autystycznych. Według ICD-10 wyróżnia się:
-
autyzm dziecięcy,
-
autyzm atypowy,
- zespół Aspergera,
- upośledzenie zdolności niewerbalnego uczenia się,
- całościowe zaburzenie rozwoju.
Spektrum autyzmu – objawy
Objawy autyzmu dzielą się na trzy główne obszary: komunikacyjne, społeczne oraz behawioralne. Jest to tak zwana triada autystyczna. Żadne dziecko z tą chorobą nie przejawia wszystkich objawów, jednak za każdym razem będzie odczuwać skutki w tych trzech aspektach życia.
Odnośnie objawów na tle komunikacyjnym, dzieci ze spektrum autyzmu unikają kontaktu wzrokowego, a ich mimika nie jest dostosowana do danej wypowiedzi. Sami mają trudność z interpretacją gestów i tonu głosu innych, więc ciężko im zrozumieć niektóre polecenia. Ludzie cierpiący na autyzm mają też nieprawidłową postawę i poruszają się w dziwny, ekscentryczny sposób. Często powtarzają też te same zdania, oczekując innego rezultatu. Stosują również echolalia, czyli wypowiadają zadane im pytanie, zamiast udzielić odpowiedź. Niekiedy mówią o sobie w 3. osobie. Z trudnością przychodzi im też wyrażanie swoich potrzeb oraz rozumienie poczucia humoru.
W kontaktach społecznych dzieci ze spektrum autyzmu nie są zainteresowane budowaniem relacji oraz nie potrafią bawić się wspólnie z innymi. Czują się niekomfortowo, gdy są przytulane lub trzymane za rękę. Nie potrafią też zrozumieć uczuć innych osób oraz sprawiają wrażenie, że nie słyszą co się do nich mówi. Osoby dotknięte tą chorobą nie lubią się niczym dzielić. Ich zabawki należą tylko do nich i wpadają w gniew, gdy ktoś inny nawet zmienia ich położenie.
Behawioralne aspekty autyzmu dotyczą ścisłej rutyny przeżywanych doświadczeń. Osoby z tą chorobą lubią chodzić dokładnie tą samą ścieżką do szkoły oraz potrzebują być uczone przez tę samą nauczycielkę. Nie potrafią się adaptować do zmian w ich życiu. Na każde odstępstwo reagują płaczem i krzykiem. Silnie przywiązują się też do drobnych przedmiotów i utrata ich jest dla nich ciężkim przeżyciem. Osoby z autyzmem często interesują się specyficzną dziedziną wiedzy głównie dotyczącą analityki, np. numery z książki telefonicznej lub rozkład jazdy autobusu.
Zobacz film i dowiedz wszystkiego, co trzeba wiedzieć o autyzmie:
Diagnoza spektrum autyzmu
W diagnozie biorą udział specjaliści z różnych dziedzin, m.in. psycholog, pediatra oraz psychiatra. Badają oni zachowanie dziecka w trzech wyżej wymienionych sferach życia. Ocena dziecka wynika z klasyfikacji diagnostycznych opisujących wymagające zachowania, które są niezbędne do stwierdzenia autyzmu. Jednak rodzice już w przypadku rocznego dziecka mogą rozwiązać prosty test, który przybliży ich do wstępnej diagnozy. Do każdego z poniższych pytań należy dobrać jedną z odpowiedzi: nigdy, rzadko, często, zawsze.
- Czy dziecko skupia wzrok na osobie mówiącej jego imię?
- Jeśli ktoś uśmiecha się do dziecka, czy odpowiada ono tym samym?
- Czy dziecko często się śmieje?
- Czy dziecko wypowiada proste słowa na literę m, p, n, b, w?
- Czy dziecko rusza się, gdy słyszy muzykę?
- Czy dziecko jest zadowolone, gdy jest przytulane?
- Czy widać u dziecka reakcję na ciche dźwięki, takie jak szept lub zwierzęta?
- Czy widać, że dziecko próbuje komunikować swoje potrzeby?
- Czy dziecko patrzy się na twarze osób, które zbliżają się do niego?
- Czy dziecko dobrze przyjmuje nowe przedmioty oraz innych ludzi?
Wynik ten należy traktować z dużym dystansem, jeśli jednak na 2 lub więcej pytań odpowiedzią będzie „nigdy”, to należy skonsultować się z lekarzem pod tym kątem.
Jak pracować z dzieckiem ze spektrum autyzmu w domu?
Wczesną terapię z dzieckiem należy zacząć od pozbycia się wszelkich czynników środowiskowych, które zaburzają jego rozwój. Tak więc warto zrezygnować z oglądania telewizji, korzystania ze smartfona lub innych urządzeń, które przyczyniają się do rozkojarzenia dziecka. Niezbędnym krokiem jest też zadbanie o profesjonalnego terapeutę, który ma doświadczenie w pracy z osobami z tą chorobą. Dzięki niemu pozna się najlepsze techniki dostosowane idealnie do potrzeb dziecka. Aby przyspieszyć proces mówienia, warto zacząć wczesną sylabową naukę czytania – technikę opracowaną przez prof. Jagodę Cieszyńską. Naukę operowania słowami należy wprowadzić poprzez schemat powtórzenie – rozumienie – nazywanie. W tym celu pokazuje się dziecku obrazek lub przedmiot i nazywa się go. Następnie dziecko ma powtórzyć ten wyraz i wykazać się rozumieniem tego określenia. Następnie pyta się dziecka „co to jest?” i jego zadaniem jest powtórzenie wyrazu w celu utrwalenia go.
Niezmiernie terapeutyczne są wszystkie ćwiczenia, które zwiększają zdolności poznawcze dziecka. W celu rozwoju mechanizmów lewej półkuli warto tworzyć szereg wyrazów lub cyfr, które muszą być uzupełnione przez osobę z autyzmem. Ponadto powinno się uczyć dostrzegania relacji pomiędzy słowami, znaczeniami czy przedmiotami.
Wszystkie ćwiczenia warto zapisywać w dzienniczku, aby przypominać sobie je w przyszłości oraz obserwować postęp, jakie zrobiło dziecko od początku terapii.
