Dysleksja, dysortografia i dyskalkulia stanowią coraz częstszy problem w szkołach. Tylko kompleksowe wsparcie nauczycieli i rodziców może pomóc zmniejszyć objawy tych zaburzeń.
Czym jest dysleksja rozwojowa?
Dysleksja rozwojowa oznacza trudności dziecka w opanowaniu zdolności czytania, pisania i liczenia. Ich przyczyną są zakłócenia rozwoju dziecka i jego procesów poznawczych. Wyróżnia się 4 główne rodzaje tego zaburzenia:
- Dysleksja – wolniejsze i mniej płynne czytanie. Dzieci mylą głoski, które są podobne słuchowo.
- Dysortografia – nieumiejętność opanowania podstaw gramatycznych i interpunkcyjnych. Uczniowie mają ubogie słownictwo, co często skutkuje niedopuszczeniem do następnego roku szkolnego.
-
Dysgrafia – dzieci z tym zaburzeniem nie potrafią czytelnie pisać. Uczniowie piszą, tak jak słyszą. Mają zaburzoną koncentrację oraz problemy z koordynacją rąk.
- Dyskalkulia – objawia się trudnościami w opanowaniu matematyki. Dzieci często nie potrafią analizować grafów i wzorów matematycznych.
Objawy dysleksji rozwojowej w poszczególnych przedmiotach szkolnych
Na zajęciach z języka polskiego uczniowie z dysleksją mają trudności z opanowaniem zasad pisowni, przez co popełniają częste błędy ortograficzne lub mylą podobne litery. Większe problemy sprawiają im wyrazy ze zmiękczeniem lub dwuznakami. Ciężko im odróżnić końcówki -ą, -ę od -om, em. Czytają znacznie wolniej od swych rówieśników oraz trudno im zrozumieć teksty.
W matematyce dzieci z dysleksją mylą cyfry, które wyglądają podobnie graficznie oraz nie potrafią opanować tabliczki mnożenia. W arytmetyce przez przypadek mieszają kolejność cyfr oraz mylą kierunek rysunków geometrycznych.
Trudności w geografii objawiają się też brakiem umiejętności orientowania się na mapie oraz problemami z określeniem stron świata.
Dzieci z dysleksją na zajęciach z historii mylą chronologiczne wydarzenia oraz nie potrafią zapamiętać dat, miast oraz dłuższych pojęć.
Na lekcjach z języków obcych miewają podobne trudności do języka polskiego, jednak mają bardziej ubogie słownictwo, większość słów literują oraz nie potrafią syntezować nowych dźwięków. Wiele słów zniekształcają oraz zamieniają ich kolejność w zdaniu.
Dzieci z dysleksją na zajęciach z wychowania fizycznego mają problem z rozumieniem instrukcji nauczyciela oraz ciężko jest im się orientować w przestrzeni. Mają też gorszą sprawność ruchową od innych dzieci oraz trudność sprawia im rozróżnienie kierunków góra-dół.
Na plastyce uczniowie mają kłopoty z majsterkowaniem, wycinaniem, malowaniem i lepieniem nowych przedmiotów. Robótki ręczne i techniczne sprawiają im wiele problemów.
Przyczyny dysleksji rozwojowej
Lekarze twierdzą, że przyczynami dysleksji są geny, które dziedziczone są po linii męskiej. Neuropsycholodzy upatrują źródło zaburzenia w mikrouszkodzeniach mózgu w okresie okołoporodowym. Przyczyny choroby upatruje się też w niedokształceniu struktur kory mózgowej. Inni badacze natomiast widzą przyczyny dysleksji w niewłaściwej metodzie nauki pisania i czytania. Dzieci w młodym wieku są często uczone zbyt trudnych i nudnych materiałów, co sprawia, że podświadomie buntują się one przed nauką tych treści.
Jak rozpoznać dysleksję rozwojową?
Najczęściej dysleksję rozwojową określa się w momencie zetknięcia się ze szkołą i przedmiotami wymagającymi konkretnych umiejętności. Natomiast zaburzenie to powinno być określane już w okresie przedszkolnym. Wczesne rozpoznanie może w znacznym stopniu zmniejszyć intensywność objawów oraz całkowicie zniwelować skutki zaburzenia. Każda diagnoza dysleksji rozwojowej powinna być przeprowadzona pod kierownictwem psychologa, pedagoga, logopedy, okulisty, a niekiedy psychiatry dziecięcego. Na wstępie w badaniu pedagogicznym analizuje się poziom czytania i pisania ucznia. Następnie psycholog ocenia poziom rozwoju umysłowego, funkcje percepcyjno-motoryczne oraz integrację tych systemów. Analizuje się też zaburzenia emocjonalne i psychosomatyczne, które mogą powodować ciągły stres. Logopeda bada stan mowy oraz funkcje językowe. W analizie sprawdza się tempo i techniki głośnego czytania oraz na ile uczeń rozumie czytany tekst. Specjaliści badają też zeszyt dziecka oraz jego umiejętności pisania ze słuchu i z pamięci.
Jak nauczyciele mogą pomóc dziecku z dysleksją rozwojową?
Uczniowie ze stwierdzoną dysleksją rozwojową powinni mieć więcej czasu na opanowanie materiału szkolnego. Dobrze, jeśli nauczyciel przygotuje dla nich miejsce blisko siebie, ośmiela ich do zadawania pytań oraz dokładniej przygląda się ich postępom w nauce. Gdy uczniowie z dysleksją mają silnie zaburzoną zdolność czytania, nie powinno się ich odpytywać na forum klasy, ponieważ wywoła to w nich dodatkowy stres. Należy zlecać im indywidualne teksty do czytania oraz odpytywać (w miarę możliwości) indywidualnie. Nauczyciele powinni też bardziej się skupić na merytoryce słów ucznia, a nie na sposobie ich zaprezentowania. Ważniejsza jest jego wiedza, a nie technika jej przedstawienia. Gdy nauczyciele mają świadomość trudności ucznia, bardziej powinni doceniać jego postępy i chwalić za dobrze rozwiązanie zadania.
