Wścieklizna to niebezpieczna dla życia choroba zakaźna. Człowiek może zarazić się nią przez ugryzienie, zadrapanie, kontakt ze śliną i krwią chorego zwierzęcia. Po zakażeniu nie ma przeciwwskazań do stosowania szczepionki, a przed ekspozycją lista ograniczeń nie jest duża. Schemat jej podawania uzależniony jest od stanu uodpornienia, rodzaju rany i sytuacji klinicznej. Może być stosowana zarówno u dzieci, jak i dorosłych.
Szczepionka przeciw wściekliźnie przed ekspozycją
Szczepienie przed ekspozycją wskazane jest dla osób stale narażonych na zakażenie wirusem wścieklizny. Do grupy wysokiego ryzyka należą:
- pracownicy laboratoriów z działu diagnostycznego, naukowo-badawczego i produkcyjnego, którzy pracują z wirusem wścieklizny,
- dorośli i dzieci przebywający czy podróżujący do obszarów, gdzie występuje zagrożenie zakażenia wścieklizną,
- lekarze weterynarii i ich asystenci,
- osoby mające kontakt z potencjalnie wściekłymi zwierzętami,
- opiekunowie zwierząt oraz leśnicy, myśliwi i preparatorzy zwierząt.
Szczepionka przeciw wściekliźnie po ekspozycji
W sytuacji zaistnienia choćby minimalnego prawdopodobieństwa zakażenia wścieklizną konieczne jest bezzwłoczne wykonanie szczepienia pod kontrolą lekarza. Po ekspozycji stosuje się także miejscowe, nieswoiste leczenie rany i uodpornienie bierne za pomocą immunoglobulin przeciw wściekliźnie.
Jak się chronić przed wścieklizną? Dowiesz się tego z naszego filmu:
Szczepionka przeciw wściekliźnie dla ludzi - skutki uboczne
Szczepionka przeciw wściekliźnie może powodować działania niepożądane, takie jak:
- zmiany skórne w postaci swędzącej wysypki, opuchlizny i obrzęku,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- zaburzenia oddychania, jak duszność i obrzęk naczynioruchowy,
- bóle i zawroty głowy,
- senność, zmęczenie,
- ból brzucha, biegunka, nudności, wymioty,
- ból mięśni i stawów,
- ból, zaczerwienienie, stwardnienie, opuchlizna, swędzenie i krwiak w miejscu podania szczepionki,
- trudności w prowadzeniu pojazdów i obsłudze maszyn,
- objawy grypopodobne, jak podwyższenie temperatury, dreszcze, złe samopoczucie,
- drgawki, encefalopatia,
- kołatanie serca, uderzenia gorąca,
- zaburzenia widzenia i czucia,
- zaburzenia układu nerwowego, jak niedowład, zespół Guillaina-Barrego),
- u przedwcześnie urodzonych niemowląt mogą pojawić się przerwy pomiędzy oddechami.
Szczepionka przeciw wściekliźnie - schemat dawkowania
Osoby wcześniej nieimmunizowane dostają 3 dawki szczepionki, co prowadzi do wytworzenia przeciwciał ochronnych. Jedna doza to 0,5 ml. Stężenie przeciwciał maleje z czasem, dlatego konieczne jest stosowanie dawek uzupełniających. Schemat szczepienia uzależniony jest od stanu uodpornienia, rodzaju rany i sytuacji klinicznej.
Szczepienie przed ekspozycją - pełen cykl szczepienia obejmuje trzy dawki pierwotne w schemacie 0-7-21 lub 28 dni. Zaleca się przyjmowanie dawek przypominających oraz regularne badania serologiczne, aby ocenić status serokonwersji. Ich częstotliwość determinowana jest rodzajem ryzyka na zakażenie wścieklizną. Jeśli występuje ono ciągle, badania przeprowadza się co pół roku, a szczepienie uzupełniające ma miejsce, jeśli poziom przeciwciał spadł poniżej normy ochronnej, czyli 0,5 j.m./ml. Jeśli często - badania następują co dwa lata, a dawkę uzupełniającą podaje się po roku. Niewielkie ryzyko wymaga szczepienia uzupełniającego po roku i przypominającego po 5 latach.
Szczepienie po ekspozycji - szczepienie osób nieuodpornionych może być przeprowadzone na dwa sposoby:
- schemat Essen - dawkę szczepionki podaje się w cyklu 0-3-7-14-21 lub 28 dni, obejmuje łącznie 5 dawek,
- schemat Zagrzeb - szczepionkę podaje się w cyklu 0-7-21 dni, obejmuje łącznie 4 dawki, przy czym w dniu 0 wstrzykuje się po jednej dawce szczepionki w prawy i lewy mięsień naramienny.
Jak długo działa szczepionka na wściekliznę?
Przeprowadzone badania kliniczne wykazały, że ochronne stężenie przeciwciał po podstawowym szczepieniu utrzymuje się u wszystkich zaszczepionych osób przez okres 2 lat. Preparat ochronny indukuje powstanie neutralizujących przeciwciał na poziomie 98% w ciągu 14 dni i u 99-100% szczepionych w ciągu 28-38 dni.
Szczepionka przeciw wściekliźnie - sposób podania
Szczepionki przeciw wściekliźnie nie wolno podawać donaczyniowo. Należy upewnić się, że igła nie tkwi w naczyniu krwionośnym. Niezalecanym miejscem do wstrzyknięć jest też okolica mięśni pośladkowych. Zastrzyk należy wykonać domięśniowo. W przypadku dzieci do 12 miesiąca życia najlepiej podawać go w przednio-boczną część uda. U starszych - w mięsień naramienny.
Przeciwwskazania do stosowania szczepionki przeciw wściekliźnie dla ludzi
Nie istnieją żadne przeciwwskazania do szczepienia po zakażeniu. Nie powinno się stosować zastrzyków ochronnych przeciw wściekliźnie przed ekspozycją, jeśli:
- stwierdzono nadwrażliwość na którykolwiek składnik szczepionki, substancje wykorzystywane w procesie produkcyjnym i obecne w ilościach śladowych,
- wystąpiła reakcja alergiczna po poprzednim podaniu szczepionki,
- mają miejsce ostre i ciężkie choroby przebiegające z gorączką.
