Grzybica skóry gładkiej to powierzchowne zakażenie grzybicze, które pomimo ciągłego postępu w rozpoznawaniu i leczeniu stanowi nadal poważny problem terapeutyczny i diagnostyczny. Dla osób z obniżoną odpornością organizmu może stanowić czynnik sprawczy dla grzybic układowych.
Czym jest grzybica skóry gładkiej i co ją wywołuje?
Najczęstszą lokalizacją zakażeń wywołanych przez chorobotwórcze grzyby jest skóra. Grzybica skóry gładkiej jest wywołana w większości przypadków przez dermatofity, które wykazują zdolność do zajmowania i trawienia keratyny. Atakują one zrogowaciałe struktury naskórka, włosów i paznokci. Infekcje dermatofitowe skóry gładkiej określa się terminem Tinea cutis glabrae. Odpowiadać mogą za nią wszystkie dermatofity, zarówno zoofilne (zakażenia u zwierząt przekazywane na ludzi), antropofilne (zakażenia przekazywane z człowieka na człowieka) i geofilne (występują w glebie i powodują zakażenia u ludzi). Najczęściej za grzybicę skóry gładkiej odpowiadają rodzaje Trichophyton, Microsporum, Epidermophyton. Jest to schorzenie, które dotyczy w dużym stopniu dzieci i osób w podeszłym wieku.
Czynniki predysponujące do rozwoju grzybicy skóry gładkiej
Czynniki predysponujące do rozwoju grzybicy skóry gładkiej to m.in.:
-
czynniki wrodzone – atopia, predyspozycje genetyczne, endokrynopatie, zaburzenia rogowacenia, zaburzenia mechanizmów odporności immunologicznej;
-
czynniki nabyte – kolagenozy, stosowanie leków immunosupresyjnych, antybiotyków (szczególnie tych o szerokim zakresie działania) i kortykosteroidów, choroby naczyń obwodowych, nowotwory, sarkoidoza, udary mózgu, zakażenia wirusem HIV, maceracja, okres noworodkowy, ciąża, podeszły wiek, zabiegi transplantologii, drobne urazy, przerwanie ciągłości tkanek lub ich podrażnienie, suchość skóry, nadmierna potliwość;
-
inne czynniki – wilgotność i wysoka temperatura powietrza, nieprzestrzeganie zasad higieny, zły stan sanitarno-higieniczny otoczenia, nawyki żywieniowe, przebywanie w dużych aglomeracjach, zanieczyszczenie środowiska środkami grzybobójczymi, które zwiększają oporność grzybów.
Rodzaje grzybicy skóry gładkiej
Można wymienić następujące kliniczne postacie grzybicy skóry gładkiej:
-
grzybica strzygąca skóry gładkiej (Tinea trichophytica cutis glabrae) – wywołana najczęściej przez T. violaceum, T. tonsurans, T. megninii, T. verrocosum, T. mentagrophytes;
-
grzybica drobnozarodnikowa skóry gładkiej (Microsporasis cutis glabrae) – wywołana zwłaszcza przez Microsporum canis, Microsporum audouinii, Microsporum gypseum; jest zakażeniem nieowłosionej skóry twarzy, tułowia i kończyn;
-
przewlekła grzybica skóry gładkiej (Tinea chronica cutis glabrae) – wywołana głównie przez Trichophyton rubrum; charakteryzuje się rozległymi sino-czerwonymi ogniskami chorobowymi, które zlokalizowane są zwłaszcza na skórze kończyn dolnych i pośladków.
Objawy grzybicy skóry gładkiej
Grzybica skóry gładkiej może dawać takie objawy, jak:
- nieco wyniosłe, okrągłe, rumieniowo-złuszczające zmiany wyraźnie odgraniczone od otoczenia, o układzie koncentrycznym, z tzw. aktywnym brzegiem z krostkami, pęcherzykami i grudkami na obrzeżu zmiany;
- charakterystyczne rogowacenie mieszkowe w obrębie zmian;
- zlewanie się zmian, które tworzy wielokoliste, policykliczne wzory;
- dyskomfort wynikający z nieestetycznego wyglądu;
- ból w okolicach miejsc zmienionych chorobowo;
- odczyn zapalny, świąd;
- ogniska rumieniowe rozrastające się odśrodkowo, z wygasaniem w centrum.
Grzybica skóry gładkiej – leczenie
Leczenie grzybicy skóry gładkiej opiera się zwłaszcza na farmakoterapii. Jego skuteczność zależy od właściwego doboru odpowiednich preparatów przeciwgrzybiczych. Do lecznictwa wprowadzono kilkadziesiąt produktów, lecz w większości przypadków wystarczające jest miejscowe stosowanie preparatów przeciwgrzybiczych, które mają zazwyczaj postać kremów, żeli lub płynów. Wśród najczęściej stosowanych środków wymienia się: klotrimazol, ekonazol, ketokonazol, mikonazol, flutrimazol, izokonazol, cyklopiroks, terbinafinę i naftifinę. Leczenie ogólne podejmowane jest w przypadku nieuzyskania zadowalających efektów terapii miejscowej. Stosuje się wtedy m.in. terbinafinę, flukonazol, itrakonazol i ketokonazol.
Działanie wspomagające terapię specjalistyczną w grzybicy skóry gładkiej ma leczenie domowe. Źródłem wielu cennych substancji o działaniu przeciwgrzybiczym są rośliny lecznicze. Doskonale sprawdzają się ziołowe płukanki, do których wykorzystuje się najczęściej m.in.: koszyczki rumianku, kwiat nagietka, liście podbiału, korę dębu, liście szałwii, ziele tymianku, alantoinę, koci pazur, rozmaryn, czarci pazur, olejek rumiankowy, olejek oregano i olejek miętowy. Ponadto podobne działanie wykazują czosnek, aloes, olejek z drzewa herbacianego i ocet jabłkowy. Nie bez znaczenia jest sposób odżywiania. Osoby zmagające się z grzybicą skóry powinny wprowadzić tzw. candida dietę. Jest to dieta przeciwgrzybicza, która obejmuje zalecenia dietetyczne uwzględniające głównie eliminację cukrów prostych, drożdży i antygenów grzybów. Należy pamiętać także o odpowiednim nawodnieniu organizmu. Zaleca się, aby dobowe spożycie płynów wynosiło około 2 l.
Bibliografia:
1. Sikorska M., Nowicki R., Grzybica skóry gładkiej leczona jako alergia kontaktowa, „Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology”, 2017, 4(3), s. 126–130.
2. Łoboda M., Szczerkowska-Dobosz A., Olszewska B. i wsp., Grzybica skóry gładkiej błędnie rozpoznana i leczona jako odczyn po ukąszeniu, „Mikologia Lekarska”, 2013, 20(4), s. 150–152.
3. Jabłońska S., Chorzelski T., Choroby skóry, Warszawa, PZWL, 2002.
4. Trzmiel D., Lis-Święty A., Bergler-Czop B., Klinika zakażeń grzybiczych skóry i jej przydatków w praktyce lekarza rodzinnego – problem ciągle aktualny, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 2011, 17(4), s. 212–217.
5. Szymańska M., Baranowski A., Płachta D., Przegląd preparatów najczęściej stosowanych w leczeniu chorób grzybiczych, „Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Warszawie”, 2007, 1, s. 1–12.
6. Zych M.A., Górska E.B., Jankiewicz U., Kowalczyk P., Stępień W., Choroby wywoływane przez drobnoustroje bytujące na skórze, „Medycyna Rodzinna”, 2013, 4, s. 158–163.
