Gastroskopia w ciąży nie jest powszechnie wykonywanym badaniem, jednak pozwala ocenić stan górnego odcinka przewodu pokarmowego w przypadku niepokojących objawów somatycznych. Badanie umożliwia postawienie diagnozy, zaplanowanie leczenia i kontrolę efektów terapeutycznych.
Gastroskopia a ciąża
Gastroskopia to bezbolesna, lecz wywołująca dyskomfort, metoda diagnostyczno-terapeutyczna górnego odcinka przewodu pokarmowego. Pozwala na ocenę obrazową kondycji przełyku, żołądka i górnego fragmentu dwunastnicy, a także dokonanie wycinków z błony śluzowej przewodu pokarmowego w celu dalszych badań, uzupełniających rozpoznanie choroby i jej przyczyn. Procedura medyczna trwa zwykle do kilkunastu minut i przeprowadzana jest w pozycji leżenia na lewym boku.
Gastroskopia w ciąży jest stosunkowo bezpiecznym badaniem, jednak o jej wykonaniu bezwzględnie powinien zdecydować lekarz prowadzący, uwzględniając ogólny stan zdrowia kobiety oraz ewentualną nietolerancję na składniki środka znieczulającego podawanego przed wprowadzeniem endoskopu do przełyku. Potencjalna reakcja uczuleniowa matki na lidokainę w aerozolu aplikowaną do wnętrza jamy ustnej może niekorzystnie wpłynąć na rozwój płodu. Włożenie instrumentu badającego do przełyku sprzyja podrażnieniom mechanicznym śluzówki gardła i innym efektom ubocznym.
Jak przebiega gastroskopia w ciąży?
Gastroskopia w ciąży nie jest zabroniona. Wskazaniem do jej przeprowadzenia są m.in.:
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
- zmiany nowotworowe żołądka,
- zapalenie błony śluzowej żołądka,
- usunięcie polipów błony śluzowej,
- zatamowanie krwawienia,
- założenie protezy rozszerzającej zwężone odcinki przewodu pokarmowego,
- koagulacja zmian naczyniowych,
- ewakuacja ciał obcych zalegających w przewodzie pokarmowym.
W trakcie gastroskopii możliwe jest pobranie materiału do badań cytologicznych i histopatologicznych. Przed przystąpieniem do zabiegu należy uprzedzić osobę przeprowadzającą gastroskopię o ciąży i ustalić z nią ścieżkę przygotowania, jeśli ta ma odbiega od powszechnie zalecanej. Gastroskopia w ciąży zwykle przeprowadzana jest w znieczuleniu miejscowym gardła lidokainą w aerozolu, choć na życzenie pacjentki lub w przypadku przeciwwskazań do zastosowania substancji można wykonać zabieg bez znieczulenia. Po wstępnym etapie kobieta układa się na kozetce na lewym boku. Między szczęki ma zakładany ustnik, a przez jamę ustną wprowadzany endoskop, czyli instrument badawczy. Pacjentka musi wykonać ruch połykowy celem przeprowadzenia narzędzia do dalszych części przewodu pokarmowego. W trakcie badania poleca się maksymalne skupienie na równym i spokojnym oddechu w celu zmniejszenia odruchu wymiotnego oraz wykonywanie poleceń osoby prowadzącej. Gastroskopia umożliwia zapoznanie się z faktycznym stanem fizycznym przełyku, żołądka i dwunastnicy już w trakcie badania, a na wyniki histopatologiczne zwykle oczekuje się 1–2 tygodnie.
Jak dbać o jelita? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Powikłania po gastroskopii w ciąży
Gastroskopia w ciąży nie jest powszechnie przeprowadzanym zabiegiem, jednak jeśli istnieją bezwzględne przesłanki do jego wykonania, pacjentka nie powinna się obawiać tej procedury medycznej. Powikłania zdrowotne zdarzają się bardzo rzadko. Najczęściej jednak gastroskopia skutkuje ogólnym dyskomfortem w trakcie wprowadzania endoskopu do gardła. Nierzadko z ust wydostaje się ślina przez cały okres trwania badania. Ponadto gastroskopia w ciąży sprzyja tymczasowym problemom gastrycznym, ustępującym po kilku godzinach od zakończenia procedury, takim jak zgaga, odbijanie, nudności. Najczęściej spotykanymi efektami ubocznymi gastroskopii są podrażnienie przełyku, chrypka i bóle gardła. Wyższe ryzyko powikłań w ciąży, choć nie tylko, stwierdza się w przypadku procedur terapeutycznych, czyli zabiegowych z zastosowaniem ogólnego znieczulenia.
Do grupy poważnych efektów ubocznych gastroskopii należą:
- problemy związane z układem sercowo-naczyniowym i oddechowym, występujące szczególnie u kobiet przewlekle obciążonych kardiologicznie i pulmonologicznie. Komplikacje obserwuje się w czasie prowadzenia badania przez okres działania znieczulenia. Zauważa się zaburzenia rytmu serca i oddychania;
- infekcje, np. wirusowe zapalenie wątroby (WZW);
- przebicie ściany przewodu pokarmowego, do którego dochodzi u pacjentek z nowotworami górnego odcinka pokarmowego, uchyłkami gardła i przełyku oraz podczas wykonywania procedur zabiegowych, np. rozszerzania zwężeń;
- krwawienia, np. w trakcie usuwania polipów.
Bibliografia:
1. Block B., „Endoskopia przewodu pokarmowego”, Medipage, Warszawa 2007;
2. Maratka Z., „Endoskopia przewodu pokarmowego”, PZWL, Warszawa 2005;
3. Waye J.D., „Endoskopia przewodu pokarmowego”, Czelej, Lublin 2018.
