Istnieje wiele teorii na temat możliwych mechanizmów powstawania ataków migrenowych. Mówi się, chociażby, o skłonnościach genetycznych i nadreaktywności naczyniowej. Pod wpływem nadmiernego kurczenia się naczyń dochodzi do pojawienia się objawów przedmigrenowych, czyli tzw. aury. Wpływ na to może mieć również zaburzenie procesu wydzielania jednego z neuroprzekaźników – serotoniny. Od kiedy na rynku pojawiły się tryptany, życie osób z migreną uległo znacznej poprawie.
Czym są tryptany i jak działają?
Tryptany to grupa związków chemicznych mających w swojej strukturze aminy. Zostały wprowadzone na polski rynek farmaceutyczny w 1993 roku. Tryptany to leki, będące agonistami receptorów serotoniny. Powodują obkurczanie się naczyń znajdujących się nie tylko w mózgu, ale i w naczyniach wieńcowych, krążeniu płucnym i systemowym. Ponadto związki te wpływają na hamowanie przewodnictwa nerwowego w nerwie trójdzielnym, którego funkcją jest przekazanie bodźców bólowych i czuciowych z oka i oczodołu. W konsekwencji tryptany zmniejszają objawy towarzyszące migrenie, w tym nadwrażliwość na światło. Leki są wydawane wyłącznie z przepisu lekarza.
Rodzaje tryptanów
Obecnie do leczenia migreny wykorzystuje się kilka rodzajów tryptanów, w tym:
- Sumatryptan – pierwszy lek z grupy tryptanów wprowadzony w Polsce. Dostępny jest pod wieloma postaciami, w tym tabletek powlekanych, czopków, ampułek do strzykawek, a nawet aerozolu do nosa. Daje podobne efekty jak stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, przy czym w mniejszych dawkach. Sumatryptan jest wybiórczym agonistą receptorów 5-HT1D i 5-HT1B, których pobudzenie związane jest ze spadkiem aktywności cyklazy adenylowej. Lek pozostaje bez wpływu na mózgowy przepływ krwi.
- Eletryptan – pobudza te same receptory co sumatryptan, a także wykazuje niewielkie powinowactwo do receptorów 5-HT1F. Zalecany jest pacjentom z migrenowym bólem głowy z aurą lub bez niej. Łagodzi również symptomy towarzyszące, w tym nudności, wymioty, nadwrażliwość na światło i dźwięki. Warto jednak pamiętać, że tryptany przyjmuje się na wczesnym etapie, tuż przed pojawieniem się aury. Zażycie specyfiku w czasie aury lub bezpośrednio podczas ataku migrenowego znacznie zmniejsza jego skuteczność. Pierwsze efekty działania występują po 30–60 minutach. Połowiczny czas trwania eletryptanu to 4 godziny.
- Frowatryptan – optymalnie podawany jest w dawce 2,5 mg lub większej. Należy jednak zaznaczyć, że im wyższa jest dawka, tym zachodzi większe ryzyko wystąpienia działań niepożądanych leku.
- Almotryptan – lek działa na układ trójdzielno-naczyniowy i hamuje procesy zapalne poprzez blokowanie ucieczki białek osocza poza obszar naczyniowy opony twardej. Łagodzi zarówno ból, jak i symptomy towarzyszące przebiegowi migreny. Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, a efekty jego działania obserwuje się po 1–3 godzinach.
Rodzaj tryptanu dobiera się do pacjenta, w zależności od jego potrzeb.
Skutki uboczne tryptanów
Przyjmowanie jakichkolwiek tryptanów może wiązać się z występowaniem skutków ubocznych, jednakże w większości przypadków leki są dobrze tolerowane. Pacjent po ich spożyciu może doświadczać nudności, zawrotów głowy, ucisku w klatce piersiowej, zaburzeń czucia temperatury (uderzeń ciepła), wzrostu ciśnienia tętniczego i rumienia na twarzy. Tryptany mogą również skutkować parastezjami i niedoczulicą. Istnieje ryzyko związane z przewlekłym przyjmowaniem tych leków. Gdy przez co najmniej 3 miesiące są zażywane dłużej niż 10 dni w miesiącu, może dojść do wykształcenia się bólów głowy z nadużycia. Tryptany mogą powodować uzależnienia. Tak jak w przypadku większości leków przyjmowanych na migrenę, nie wolno ich łączyć z alkoholem.
Przedstawione objawy nie stanowią zagrożenia dla zdrowia i szybko mijają. W przypadku długo utrzymujących się skutków ubocznych o dużym nasileniu należy skonsultować się z lekarzem.
Przeciwwskazania do stosowania tryptanów
Tryptany są dziś złotym standardem w leczeniu epizodów migrenowych u osób dorosłych. Ze względu na mechanizm ich działania (naczyniowy) nie mogą być stosowane przez pacjentów z ciężką postacią nadciśnienia tętniczego, chorobami naczyń obwodowych, chorobą niedokrwienną serca, dławicą Prinzmetala oraz ciężką postacią niewydolności wątroby. Co więcej, nie rekomenduje się przyjmowania tych leków osobom po przebytym zawale serca i udarze mózgu. Z dużą ostrożnością należy także podchodzić do podawania tryptanów w migrenie połowoczoporaźnej.
Zobacz wideo: Jak rozpoznać ból migrenowy?
Bibliografia:
1. J.J. Rożniecki. Rola tryptanów w leczeniu napadów migreny. Przewodnik Lekarza 2008; 4: 78–82.
2. K. Jastrzębski. Tryptany w migrenowych bólach głowy – bilans korzyści i ryzyka. Aktualności Neurologiczne 2017, 17 (2), p. 104–114.
