Złamanie najprościej wytłumaczyć jako przerwanie ciągłości kości. Specjaliści wyróżniają wiele jego typów w zależności od mechanizmu urazu czy przebiegu szczeliny złamania. Istnieje też grupa szczególnych odmian, wśród których na uwagę zasługuje złamanie zielonej gałązki. Swoją nazwę zawdzięcza niecałkowitemu charakterowi przerwania kości – przypomina złamanie giętkiej, młodej gałązki.
Czym jest złamanie zielonej gałązki?
Złamanie zielonej gałązki (z ang. greenstick fracture) w nomenklaturze medycznej określane jest też jako podokostnowe. Stan ten definiuje się jako częściowe złamanie kości, w przypadku którego nie doszło do przerwania okostnej lub nastąpiło ono tylko z jednej strony. Okostna to włóknista, silnie unaczyniona i unerwiona błona, która chroni kość od zewnątrz. Ze względu na obecne w niej osteoblasty, czyli komórki kościotwórcze regeneruje i wytwarza tkankę kostną. W literaturze opisane są przypadki pomylenia złamania zielonej gałązki ze stłuczeniem lub zwichnięciem. Przypadłości te dają zbliżone do siebie objawy, zwłaszcza jeśli dochodzi do niewielkiego złamania.
Zobaczcie także, na czym polega złamanie Collesa:
Kogo najczęściej dotyczy złamanie zielonej gałązki?
Złamanie zielonej gałązki występuje u dzieci. Ich kości łamią się w taki sam sposób jak młode gałęzie. Specjaliści tłumaczą to nie zakończonym jeszcze procesem wzrostu kości i dużo grubszą w porównaniu z populacją osób dorosłych okostną, która chroni kość przed całkowitym rozdzieleniem się jej powierzchni. Do złamania dochodzi na skutek upadków na ręce lub nogi. W związku z tym złamanie dotyczy przeważnie kości przedramienia, nadgarstka, obojczyka lub podudzia. Diagnoza brzmi zazwyczaj – podokostnowe złamanie nasady dalszej kości promieniowej, kości przedramienia bądź kości piszczelowej.
Objawy złamania zielonej gałązki
Złamanie typu zielonej gałązki charakteryzuje się brakiem lub niewielkim stopniem wewnętrznego przemieszczenia się odłamów. Okostna pełni funkcję szynującą – działa jak organiczny opatrunek gipsowy. W obrazie rentgenowskim nie stwierdza się lub słabo widoczna jest szczelina złamania. Okostna odwarstwiona jest przez krwiak, czyli lokalnie gromadzącą się krew, która opuszcza uszkodzone naczynia krwionośne.
Stanowi towarzyszy zaczerwienienie, obrzęk, bolesność, tkliwość, ucieplenie miejsca urazu, ograniczenie ruchomości. Dziecko wykazuje niechęć przed używaniem uszkodzonej kończyny i próbuje trzymać ją nieruchomo. Pojawia się problem z podniesieniem cięższych przedmiotów, które da radę się unieść drugą ręką. Dlatego bardzo ważna jest obserwacja, czy dziecko używa obu kończyn jednakowo.
Na czym polega rozpoznanie i leczenie złamania zielonej gałązki?
Rozpoznanie złamania podokostnowego opiera się przede wszystkim na badaniu podmiotowym, przedmiotowym i obrazowym, gdzie zastosowanie znajduje zwłaszcza RTG, które najczęściej wykonane jest w co najmniej dwóch projekcjach. W nielicznych przypadkach przeprowadza się dodatkowo rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową. Trwają badania nad przydatnością badania USG w diagnostyce chorób układu kostnego, w tym złamań podokostnowym w pediatrii.
Podokostnowe złamanie w większości przypadków nie wymaga repozycji, czyli nastawienia złamanej kości, usunięcia przemieszczenia jej odłamków. Zazwyczaj zakładany jest opatrunek gipsowy, a niekiedy wystarcza szyna, czyli niepełny gips z opatrunkiem. Przez pierwsze dni po urazie konieczne bywa podawanie dziecku środków przeciwbólowych. Długość noszenia opatrunku zależy od intensywności złamania i tempa gojenia się tkanek. Zazwyczaj trwa to 4–8 tygodni, a decyzja o zdjęciu opatrunku podejmowana jest na podstawie aktualnego zdjęcia RTG. W trakcie noszenia opatrunku i na kilka tygodni po ściągnięciu go lekarz uwrażliwia na ostrożność, spokojniejsze zabawy, oszczędzanie złamanej kończyny. Po zdjęciu opatrunku zaleca się rehabilitację. Oprócz specjalnie dobranych ćwiczeń wykonywane mogą być zabiegi z użyciem pola magnetycznego, kinesiotaping (plastrowanie dynamiczne) czy miejscowa krioterapia (zimnolecznictwo o działaniu przeciwzapalnym, regeneracyjnym, przeciwbólowym).
Złamanie zielonej gałązki – powikłania
Powikłania w przypadku złamania typu zielona gałązka należą do rzadkości. Badacze wskazują na ryzyko ponownego złamanie kości w tym samym miejscu. Podczas noszenia źle dopasowanego opatrunku, który uciskać będzie naczynia krwionośne, dojść może do zaburzeń ukrwienia tkanek. Sporadycznie stwierdza się nieprawidłowości w zrośnięciu kości. Stan ten nie zaburza wzrostu kości.
Bibliografia:
1. S. L. Zgliczyński, Radiologia, PZWL, Warszawa 1989.
2. T. P. Rüedi, R. E. Buckley, C. G. Morgan, AO – Podstawy leczenia złamań, t. 2, Medipage, Warszawa 2014.
3. T. Gaździk, Ortopedia i Traumatologia, PZWL, Warszawa 2005.
4. D. Kusz, Kompendium Ortopedii, PZWL, Warszawa 2009.
5. M. Dzierżęga, D. Chmiel, W. Olipra, J. Sułko, Diagnostyka ultrasonograficzna w złamaniach podokostnowych kości przedramienia u dzieci, [w:] „Chirurgia Polska”, 2011, 13(2), s. 107–111.
