Mięśnie szkieletowe spełniają w organizmie człowieka bardzo ważną rolę. Przede wszystkim umożliwiają utrzymanie prawidłowej postawy ciała, a także wykonywanie ruchów. Dobrze rozwinięta tkanka mięśniowa jest tożsama ze sprawnością fizyczną, która umożliwia codzienną aktywność. Niestety wraz z wiekiem jej ilość maleje. Mięśnie słabną i pogarsza się ich funkcjonowanie. W takiej sytuacji u pacjenta rozpoznawana jest sarkopenia. Schorzenie to zostało zaliczone do tzw. wielkich zespołów geriatrycznych, czyli problemów, które pojawiają się w podeszłym wieku.
Co to jest sarkopenia?
Sarkopenia jest schorzeniem, które występuje u osób starszych. Polega ono na zmniejszeniu masy mięśniowej i osłabieniu mięśni. Prowadzi to do pogorszenia ich funkcjonowania i obniżenia sprawności fizycznej. Pierwsze oznaki choroby można zaobserwować u pacjentów po 50 roku życia. Objawy te stopniowo nasilają się w kolejnych latach.
Przez wiele lat sarkopenia była uznawana za zjawisko związane z wiekiem. Jednak w 2010 roku Europejska Grupa Robocza ds. Sarkopenii rozszerzyła jej definicję na „zespół objawów charakterystycznych dla wieku podeszłego”. Wielu badaczy zaczęło zaliczać ją do zespołów geriatrycznych. Skutkiem tego było uznanie sarkopenii za jednostkę chorobową i wpisanie jej w 2016 roku do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10.
Przyczyny sarkopenii
Przyczyny sarkopenii to procesy starzenia się organizmu. W ich wyniku około 25 roku życia zaczyna obniżać się masa mięśniowa. Każdego roku jest jej mniej o 0,5%. Zjawisko to postępuje w kolejnych dekadach życia. U osób, które ukończyły 60 lat, jest to już 1–2%.
Do rozwoju sarkopenii predysponują:
- czynniki genetyczne;
- zaburzenia hormonalne (choroby tarczycy, obniżone stężenie cholesterolu, nadmierna ilość kortyzolu);
- długotrwałe przyjmowanie niektórych leków (glikokortykosteroidów, digoksyny, fluoksetyny);
- choroby przewlekłe lub wyniszczające organizm;
- zła dieta, zaburzenia wchłaniania i niedożywienie;
- brak aktywności fizycznej.
Jakie są objawy sarkopenii?
Objawy sarkopenii to głównie postępująca utrata sił. Osoba chora zauważa, że wykonywanie niektórych czynności zaczyna sprawiać jej trudności. Z czasem znacznie pogarsza się sprawność fizyczna, a wraz z nią pojawiają się zaburzenia chodu, równowagi oraz szybsze męczenie się, np. podczas wchodzenia po schodach, problemy z poruszaniem się. Sarkopenia może być przyczyną upadków – wzrasta więc ryzyko złamań i urazów.
U niektórych pacjentów dochodzi do wyraźnego spadku masy ciała. Osoba, która choruje na sarkopenię, jest osłabiona, wątła i bardzo szczupła. Pojawiają się problemy z termoregulacją, dochodzi także do osłabienia odporności. Czasem tkanka mięśniowa jest zastępowana tkanką tłuszczową, dlatego rozpoznanie schorzenia może być utrudnione.
Wyróżnia się 3 etapy sarkopenii:
- presarkopenia – zmniejszenie masy mięśni,
- sarkopenia właściwa – zmniejszenie masy mięśni i ich osłabienie,
- sarkopenia ciężka – zmniejszenie masy mięśni, osłabienie i pogorszenie sprawności fizycznej.
Metody leczenia sarkopenii
Leczenie sarkopenii obejmuje: ćwiczenia fizyczne, stosowanie odpowiedniej diety, a niekiedy także przyjmowanie środków farmakologicznych (testosteronu, hormonu wzrostu). Duże znaczenie odgrywa także prawidłowa terapia chorób przewlekłych, które przyczyniły się do wystąpienia schorzenia.
Dieta przy sarkopenii polega przede wszystkim na odpowiedniej podaży białka i kalorii. Posiłki powinny być urozmaicone, zawierać dużo owoców i warzyw. Dzięki temu do organizmu zostaną dostarczone niezbędne składniki odżywcze i witaminy.
Sarkopenia – ćwiczenia
Polecane w sarkopenii ćwiczenia to tzw. trening oporowy, czyli siłowy. Umożliwia on przyrost tkanki mięśniowej i wzmocnienie mięśni. Zwiększa się także ogólna sprawność organizmu. Wystarczy trenować 2 razy w tygodniu. Ćwiczenia przy sarkopenii muszą być dobrane indywidualnie i dostosowane do możliwości pacjenta. W tym celu warto udać się do specjalisty – fizjoterapeuty lub trenera personalnego.
Otyłość sarkopeniczna
Otyłość sarkopeniczna to sytuacja, kiedy utracie masy mięśniowej towarzyszy nadmierny rozrost tkanki tłuszczowej. Jej przyczyną są postępujące procesy starzenia się i związane z nimi zmiany w organizmie. Na wystąpienie otyłości sarkopenicznej są szczególnie narażone osoby, które nie uprawiają aktywności fizycznej i nieprawidłowo się odżywiają (duża ilość cukrów i tłuszczu w diecie, niedobór witamin i substancji odżywczych). Czynnikiem ryzyka są także cukrzyca i zaburzenia hormonalne.
Zobacz wideo: Jak działa ukałd mięsniowy?
Bibliografia:
1. A. Strzelecki i wsp., Sarkopenia wieku podeszłego, [w:] „Gerontologia Polska”, 2011, t. 19, nr 3–4, s. 134–145.
2. R. Krzymińska-Siemaszko, Sarkopenia 2018 – zaktualizowane kryteria diagnostyczne do diagnozowania niewydolności mięśni, [w:] „Geriatria”, 2018, 12, s. 227–234.
