Cholesterol – czym w ogóle jest i za co odpowiada?
Wbrew stereotypowym opiniom, cholesterol nie jest „najgorszym złem świata”. Jest on sterolem, który występuje we wszystkich tkankach zwierzęcych. Jest produkowany przez organizm – aż 80% tego związku wytwarza wątroba i jest niezbędny dla zachowania dobrego zdrowia.
Do kluczowych funkcji cholesterolu warto zaliczyć uczestnictwo w wytwarzaniu:
- hormonów płciowych,
- hormonów nadnerczowych,
- witaminy D3,
- kwasów żółciowych niezbędnych do utrzymania prawidłowego trawienia.
Jak zatem widzisz, zasadniczo nie należy się go obawiać. Trzeba jednak zwrócić uwagę na postać, do jakiej przekształca się on w wątrobie. Tu łączy się m.in. z białkami, w efekcie czego powstają tzw. lipoproteiny. Są także nazywane frakcjami cholesterolu, a najlepiej znanymi są HDL oraz LDL. To one są określane jako „dobry” i „zły” cholesterol.
Jaki jest prawidłowy poziom cholesterolu?
Dla osoby dorosłej normy cholesterolu prezentują się następująco:
- cholesterol całkowity < 190 mg/dl,
- cholesterol LDL < 115 mg/dl,
- cholesterol HDL > 45 mg/dl u kobiet i 40 mg/dl u mężczyzn,
- triglicerydy < 150 mg/d[1]
Niepokojące jest w szczególności przekroczenie normy cholesterolu LDL, które podnosi zagrożenie wystąpienia miażdżycy oraz innych chorób sercowo-naczyniowych. Jednak przy wskazywaniu norm koncentruje się najczęściej na maksymalnych dopuszczalnych poziomach dla zdrowej osoby. Pomija się jednak progi minimalne. Tymczasem one również istnieją.
Co to znaczy za niski poziom cholesterolu?
Chociaż sytuacje, w których dochodzi do hipolipidemii, a więc zbyt niskiego poziomu cholesterolu, są znacznie rzadsze niż przekroczenie norm w górę, nadal występują. Można o nich mówić wówczas, kiedy:
- stężenie cholesterolu całkowitego jest mniejsze niż 120 mg/dl lub
- stężenie frakcji LDL wynosi mniej niż 50 mg/dl[2].
Taki stan również może być źródłem przykrych dolegliwości, a także wskazywać na stan chorobowy.
Skąd się bierze za niski poziom cholesterolu?
Za niski poziom cholesterolu może mieć wiele przyczyn. Te najważniejsze to:
- przyjmowanie statyn – a więc leków obniżających stężenie cholesterolu we krwi,
- nadczynność tarczycy,
- przewlekłe choroby wątroby,
- nowotwory układu krwiotwórczego,
- upośledzenie wchłaniania jelitowego,
- przewlekle występujące stany zapalne[3].
Zbyt niski poziom cholesterolu może być też uwarunkowany genetycznie – to tzw. pierwotna hipolipidemia. Jeżeli jednak spadek LDL czy całkowitego stężenia tego związku pojawił się nagle, konieczne jest przeprowadzenie badań, które pozwolą określić przyczynę. Wykonuje się najczęściej poszerzone badania krwi, czyli morfologię, TSH, ASPAT oraz ALAT.
Jak zadbać o prawidłowy poziom cholesterolu?
W kontekście poziomu cholesterolu najbardziej niepokojący jest niski poziom tzw. dobrej frakcji, czyli HDL. Jeżeli lipidogram wskaże, że jego stężenie wynosi poniżej 45 mg/dl dla kobiet lub 40 mg/dl dla mężczyzn – warto wprowadzić przede wszystkim zmiany w swoim jadłospisie.
Istotne kwestie to:
• wprowadzenie do diety steroli roślinnych – to substancje, które przyczyniają się do redukcji poziomu cholesterolu frakcji LDL o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g w połączeniu z prawidłowo zbilansowaną dietą i zdrowym stylem życia[4]. W efekcie pomaga to utrzymać właściwą równowagę między „złym” a „dobrym” cholesterolem. Znajdziesz je np. w margarynie funkcjonalnej Optima Cardio;
- sięganie po bogate źródła kwasów Omega-3, czyli np. tłuste ryby morskie czy tłuszcze roślinne oraz orzechy;
- ograniczenie spożycia czerwonego mięsa i innych tłustych produktów zwierzęcych, np. masła czy sera żółtego;
- wyeliminowanie z diety tzw. fast foodów i innej żywności wysoko przetworzonej, w tym np. wyrobów cukierniczych słabej jakości czy słodzonych napojów;
- spożywanie dużej ilości warzyw, owoców, a także produktów pełnoziarnistych, które stanowią m.in. istotne źródło błonnika pokarmowego.
Pamiętaj również o regularnym wykonywaniu badań podstawowych. Wcześnie wykryte nieprawidłowości w profilu lipidowym pomogą podjąć działania, które zmniejszą ryzyko wystąpienia poważnych chorób.
[1]https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/60580,wysoki-poziom-cholesterolu-kiedy-nalezy-przyjmowac-leki
[2] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/lista/60854,jakie-moga-byc-konsekwencje-niskiego-cholesterolu
[3] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/lista/60854,jakie-moga-byc-konsekwencje-niskiego-cholesterolu
[4] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can
