Komórki NK zalicza się do limfocytów, czyli komórek układu odpornościowego. Wykazują zdolność do niszczenia komórek uznawanych przez organizm za wrogie, np. komórek nowotworowych czy tych zakażonych przez wirusy. Badacze donoszą, że zbyt wysoki ich poziom w organizmie ciężarnej kobiety może mieć niekorzystny wpływ na przebieg ciąży, w tym nawet doprowadzić do poronienia.
Co to znaczy NK?
Komórki NK, czyli tzw. naturalni zabójcy (z ang. natural killer), to grupa komórek układu odpornościowego, która warunkuje występowanie zjawiska naturalnej cytotoksyczności. Definiuje się ją jako toksyczność komórki NK wobec komórek organizmu (powodowanie zaburzeń w ich funkcjonowaniu lub śmierci), do której zaistnienia nie ma potrzeby pobudzenia mechanizmów swoistych w formie przeciwciał. Mówiąc inaczej – są zdolne do spontanicznego niszczenia docelowych komórek bez konieczności wcześniejszej immunizacji gospodarza. Jednakże mechanizm rozpoznawania komórek docelowych pozostaje nadal dość słabo poznany.
Komórki NK biorą udział w cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał (z ang. Antibody-Dependent Cellular Cytotoxicity, ADCC). Stąd też określa się je komórkami K. Zaliczają się do limfocytów, dlatego niekiedy spotyka się dla nich określenie „limfocyty NK”, przy czym jako jedyne z nich nie podlegają dojrzewaniu komórkowemu. Uważa się je za tzw. pierwszą linię obrony przed własnymi zmienionymi komórkami i patogenami (wirusami). Pewne ich subpopulacje wykazują zjawisko pamięci immunologicznej. Badacze donoszą także, że liczba i aktywność komórek NK to ważny parametry procesu „zdrowego” starzenia się organizmu. Za podstawę tego procesu uważa się plastyczność układu immunologicznego – zdolność do przebudowy celem przystosowania się do zmieniających się warunków, jak rosnący z wiekiem poziom stresu oksydacyjnego.
Wpływ komórek NK na płodność
Nadmierny poziom NK informuje o nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego. Zdolność kobiety do zapłodnienia i utrzymania ciąży determinowana jest w dużej mierze sprawnością układu odpornościowego, który wpływa na przyjęcie oraz rozwój embrionu. Okazuje się, że tzw. niepłodność immunologiczna to dość często spotykany problem. Mimo skali problemu świadomość społeczna na jego temat jest nadal stosunkowo niska.
Badacze wskazują na istotną zależność między komórkami NK a ciążą. Mogą one utrudnić zajście w ciążę w sposób naturalny, decydować o niepowodzeniach zapłodnienia in vitro, a nawet doprowadzić do poronień, w tym też o charakterze nawykowym (stwierdza się je, gdy dochodzi do samoistnego przerwania ciąży powyżej 3 razy z kolei). W zbyt dużej ilości zaczynają atakować zarodek lub płód czy plemniki.
Czym jest niepłodność wtórna? Dowiecie się tego z filmu:
Badanie komórek NK
Badanie NK wykonuje się na podstawie materiału, którym jest próbka krwi żylnej pobrana z żyły łokciowej. Wykonywane jest metodą cytometrii przepływowej. Podczas analizy laboratoryjnej dodaje się do krwi oznaczone fluorescencyjnie przeciwciała, które łączą się z markerami na powierzchni komórek. Dzięki temu możliwe staje się dokładne policzenie komórek. Komórki NK nie wykazują ekspresji receptora CD3, stwierdza się ją zaś w przypadku receptorów CD16, CD56 i CD57. Czas oczekiwania na wynik wynosi około 5 dni roboczych. Badanie kosztuje średnio 180 zł. Oprócz wykonanego odrębnie stanowi też składową badania immunofenotypu (ocena subpopulacji limfocytów T (Th, Ts/c), B i komórek NK).
Przygotowanie do badania komórek NK
Wykonanie badania komórek NK wymaga odpowiedniego przygotowania się przez badanego. Kobiety obarczone poronieniami nawykowymi bądź po niepowodzeniach w zapłodnieniu pozaustrojowym (IVF, z ang. in vitro fertilisation) powinny je wykonywać w drugiej fazie cyklu miesiączkowego, czyli po owulacji. W przypadku infekcji, której towarzyszyła podwyższona temperatura ciała, badanie powinno się wykonać około 4 tygodni po ustąpieniu objawów. Podobny okres powinien minąć od momentu zakończenia przyjmowania antybiotyków lub silnych leków sterydowych. Na badanie należy wziąć ze sobą wyniki wykonanej do tygodnia wcześniej morfologia krwi obwodowej. Zaleca się bycie na czczo.
Kiedy wykonuje się badanie komórek NK?
Badanie komórek NK dokonuje się w przypadku:
- niepowodzeń rozrodu i wspomaganego rozrodu,
- niepowodzeń ciąży (nawykowych poronień),
- zaburzeń immunologicznych,
- niedoborów odporności.
Badanie przeprowadza się w sytuacji podejrzenia lub sprawdzenia efektywności leczenia boreliozy, choroby wirusowej czy nowotworowej.
Komórki NK: normy
Szacuje się, że komórki NK stanowią około 10% ogółu limfocytów (białych krwinek) krwi obwodowej. Średnia ich ilość wynosi 0,37 G/l. Normy referencyjne komórek NK mieszczą się w granicach 0,09–0,43 G/l.
Bibliografia:
1. Kopeć-Szlęzak J., Podstawka U., Biologia komórek NK (Natural Killer), „Onkologia Polska”, 2007, 10(3), s. 115–119.
2. Cichocki T., Litwin J., Mirecka J., Kompendium histologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2009.
3. Kaszubowska L., Ślebioda T.J., Foerster J., Kmieć Z., Znaczenie komórek NK w procesie starzenia fizjologicznego, „Postępy Biologii Komórki”, 2012, 39(1), s. 119–133.
