Do najczęstszych wskazań należą: mechaniczna niedrożność dróg oddechowych, zaburzenia drożności dróg oddechowych z powodu obrzęku, brak warunków do wykonania intubacji lub długotrwała intubacja.
Z uwagi na wskazania tracheotomię możemy podzielić na dwa typy:
-
Nagły - stan nagłej duszności krtaniowej, np. z powodu obrzęku krtani, wklinowanego ciała obcego w krtani, którego nie można usunąć metodą laryngoskopii, guzów nowotworowych krtani oraz urazów zwężających jej światło. Inne wskazania to zatrucie środkami nasennymi, ciała obce w dolnych drogach oddechowych, niedające się usunąć z wykorzystaniem tracheobronchoskopii.
-
Nienagły - tracheotomia wykonywana jest jako przygotowanie anestezjologiczne przed zabiegami, gdy przez dłuższy czas stosowane będzie kontrolowane oddychanie. Dotyczy to np. zabiegów neurochirurgicznych na czaszce, chirurgicznych na szyi lub klatce piersiowej. Przeprowadza się ją także jako zabezpieczenie przed krwawieniem do dolnych dróg oddechowych przed rozległym zabiegiem w gardle lub krtani bądź w trakcie jego trwania, a także jako zabezpieczenie przed dusznością przed napromieniowaniem nieoperowanych nowotworów zwężających światło krtani.
W większości przypadków tracheotomie, które są planowane, mają wyższy współczynnik skuteczności niż te wykonywane w nagłych przypadkach.
Jakie są powikłania tracheotomii?
Zabieg tracheotomii jest postrzegany jako nieskomplikowany, ale związany z ryzykiem powikłań. Około 10-15% pacjentów może doświadczyć powikłań o różnym stopniu nasilenia. Ogólne ryzyko zgonu z powodu tracheotomii jest mniejsze niż 5%.
Powikłania, które mogą pojawić się w trakcie zabiegu tracheotomii to krwawienie, nieprawidłowe umiejscowienie rurki, porażenie nerwu krtaniowego, naruszenie chrząstki pierścieniowatej, odma opłucnowa, czy aspiracja treści żołądkowej.
Do najczęstszych powikłań pooperacyjnych należą niedrożność rurki tracheotomijnej, duszność spowodowana zalegającą wydzieliną w rurce, zwężenie krtani i tchawicy, zakażenie rany, odleżyny i zaburzenia połykania.
Niektóre grupy pacjentów częściej doświadczają powikłań po tracheotomii. Obejmuje to małe dzieci i niemowlęta, a także osoby starsze chorujące przewlekle między innymi na cukrzycę, alkoholizm i schorzenia układu oddechowego.
Niektóre czynniki mogące zwiększyć ryzyko powikłań to:
- otyłość,
- palenie,
- niedożywianie,
- zażywanie niektórych leków na receptę lub bez recepty.
Najczęstsze powikłania mogące wystąpić po zabiegu tracheotomii można podzielić na:
1. Natychmiastowe- mogą wystąpić podczas zabiegu chirurgicznego lub wkrótce po nim:
- krwawienie z tchawicy lub tracheostomii (w większości przypadków jest niewielkie i leczy się w ciągu kilku dni, choć niekiedy wymagana jest transfuzja krwi),
- odma opłucnowa (zatrzymywanie powietrza w płucach, które wymaga interwencji chirurgicznej),
- zatrzymanie powietrza w głębokich warstwach klatki piersiowej lub tkanki podskórnej (może powodować rozsiane zapalenie płuc lub rozedmę podskórną),
- uszkodzenie przełyku lub krtani wskutek przypadkowego zranienia (może powodować trudności w mówieniu i połykaniu).
2. Późne
- występują po zabiegu, podczas założenia i używania rurki tracheotomijnej. Mogą one obejmować:
- przypadkową dekaniulację lub usunięcie rurki tracheotomijnej,
- zakażenie tchawicy bakteriami wymagającymi leczenia antybiotykowego,
- uszkodzenie przełyku z powodu nacisku bądź infekcji.
3. Opóźnione
- mogą występować kilka dni, tygodni lub miesięcy po zabiegu chirurgicznym i obejmować:
- tracheomalację tchawicy,
- rozwój granulacji wymagający chirurgicznego usunięcia przed dekaniulacją,
- trudności w oddychaniu spowodowane zwężonym przełykiem, który często wymaga korekty chirurgicznej.
Tracheotomia i pielęgnacja
Odpowiednia opieka pooperacyjna po zabiegu tracheotomii polega na regularnym sprawdzaniu rurki tracheotomijnej i dróg oddechowych najlepiej przez otolaryngologa. Przyczynia się to do zmniejszenia wystąpienia ww. powikłań. Podczas pobytu w szpitalu pacjent i członkowie jego rodziny dowiedzą się, jak dbać o rurkę tracheotomijną, zwłaszcza w zakresie odsysania i oczyszczania.
Ważne jest, aby postępować zgodnie z instrukcjami personelu w celu zapobiegania infekcji i niedrożności dróg oddechowych. Rurki tracheotomijne muszą być regularnie czyszczone. Personel medyczny nauczy cię, jak dbać o rurkę tracheotomijną oraz nauczy, jak mówić i jeść z rurką.
Po zabiegu tracheotomii pacjent zwykle przebywa w szpitalu przez 3-5 dni, chyba że pojawią się komplikacje. Rekonwalescencja po zabiegu trwa około kilku tygodni.
