Jeśli przetoka występuje pomiędzy dwoma organami wewnętrznymi, jest to przetoka wewnętrzna. Pojawia się ona najczęściej, gdy stan chorobowy przenosi się na narząd sąsiadujący z tym, który był pierwotnie objęty chorobą. Może również wystąpić w przypadku nacieków nowotworowych lub schorzeń, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna. Przetoka zewnętrzna dotyczy natomiast połączenia organów ze skórą.
Sztuczna przetoka może też zostać utworzona celowo po zabiegu operacyjnym, by na przykład zapobiec gromadzeniu się ropy czy wysięku.. Takiego zabiegu dokonuje się po leczeniu chirurgicznym i w przebiegu niektórych chorób.
Gdzie może powstać przetoka?
Przetoki najczęściej tworzą się w obrębie układu pokarmowego lub moczowego. Najczęściej występujące rodzaje to:
-
Przetoka odbytu, która jest połączeniem odbytu ze skórą. Najczęściej ma postać drobnego kanalika przechodzącego przez mięśnie zwieraczy. Powstaje na skutek stanu zapalnego wywołanego przez bakterie, które zaatakowały gruczoły odbytu lub jest powikłaniem po ropniu. Ze względu na trudność w utrzymaniu przetoki w czystości w tym miejscu konieczne jest skomplikowane leczenie operacyjne polegające na usunięciu chorych tkanek.
-
Przetoka pęcherzowo-pochwowa to połączenie pęcherza z pochwą. Może powstać na skutek znacznie przedłużającego się porodu i wówczas jest to przetoka położnicza. Takie przetoki na ogół zdarzają się w krajach o niskim standardzie opieki medycznej. W Europie są rzadkością ze względu na dobrą opiekę położniczą. W krajach rozwiniętych przetoki pęcherzowo-pochwowe najczęściej powstają po operacji oraz na skutek nowotworów i radioterapii (przetoka popromienna) dokonywanych w obrębie miednicy. Jedyną metodą leczenia jest przeprowadzenie operacji. Może ona polegać na rekonstrukcji ściany pęcherza lub odprowadzaniu moczu powyżej pęcherza.
-
Przetoka w jamie ustnej na ogół tworzy się w dziąśle na skutek stanów zapalnych i ropni zębów. Może być otwarta do wewnątrz lub nawet otworzyć nieprzyjemnie wyglądający otwór w policzku. Choć może wydawać się, że przetoka w jamie ustnej jest jedną z mniej skomplikowanych problemów, to może ona stanowić zagrożenie dla życia pacjenta. Ropnie i ropne przetoki w ustach mogą wywoływać groźne powikłania na skutek rozprzestrzeniania się bakterii po całym organizmie. Konieczne jest wówczas leczenie antybiotykami w celu usunięcia czynników wywołujących ropień, a następnie chirurgiczna rekonstrukcja zniszczonych tkanek przez dentystę chirurga.
- Przetoka w piersi powstaje na skutek ropni w piersi, które najczęściej tworzą się u kobiet karmiących piersią na skutek zakażenia bakteriami, szczególnie gronkowcem.
Przetoka u noworodka
Przetoka może mieć charakter wrodzony i wtedy często wymaga leczenia już u noworodka, choć niekiedy trzeba poczekać do odpowiedniego wieku, aby wykonać operację. Przetoki wrodzone mogą występować w różnych, zaskakujących miejscach ciała - na przykład w zespole Parkesa-Webera pojawiają się pomiędzy naczyniami krwionośnymi.
Zdarza się również, że przetoki wrodzone nie są groźne. Rezygnuje się wtedy z leczenia operacyjnego, dopóki nie zostaną zauważone objawy ewentualnych powikłań, jak wycieki z przetoki czy pojawienie się ropy. Decyzję o operacji przetoki u noworodka podejmuje zawsze zespół wyspecjalizowanych lekarzy.
Jak działa układ pokarmowy? Dowiesz się tego z filmu:
Przetoka sztuczna, czyli stomia
Przetoka może być też stworzona sztucznie przez lekarzy po niektórych operacjach. Takie przetoki nazywamy stomiami. Najczęściej stosowane są:
- przetoka odżywcza - umieszczana w górnych odcinkach układu pokarmowego, umożliwia żywienie dojelitowe, gdy nie jest ono możliwe ze względu na choroby przełyku;
- przetoka wydalnicza - umieszcza się ją na brzuchu, aby mocz i kał mogły uchodzić do specjalnie umocowanych woreczków; stosuje się ją po zabiegach chirurgicznych lub w przypadku takich chorób jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna czy nowotwory; takie przetoki mogą mieć charakter czasowy lub być zakładane na stałe.
Przetoka ropna - czy są podstawy do obaw?
Przetoka może zacząć ropieć. Dzieje się tak szczególnie w przypadkach, kiedy powstaje ona na skutek już istniejącego ropnia. Przetoka ropna jest zawsze powodem do niepokoju, nie tylko dlatego, że goi się gorzej od takiej, w której nie występuje ropień. Ropa jest sygnałem, że pojawiły się groźne bakterie, które mogą rozprzestrzeniać się po organizmie i prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie stawów, zapalenie mięśnia sercowego lub sepsa. W takich wypadkach należy wykonać antybiogram i rozpocząć celowane leczenie antybiotykami.
