Kraniotomia jest zabiegiem, podczas którego chirurg usuwa część czaszki, aby uzyskać dostęp do mózgowia. Pozwala to na usunięcie różnego rodzaju patologii mózgowych, np. guzów. Zabieg kraniotomii stosowany jest także w leczeniu tętniaków mózgu. Kraniotomia najczęściej przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym, ale w przypadku niektórych zabiegów konieczne jest wybudzenie pacjenta. Po zabiegu usunięta część kości jest umieszczana ponownie na swoim miejscu. Najczęściej wykonywana jest kraniotomia czołowo-skroniowa, ale niekiedy usuwane są także inne fragmenty kości czaszki.
Wskazania do kraniotomii
Wskazaniem do zabiegu kraniotomii jest konieczność uzyskania dostępu do mózgu. Najczęściej zabieg wykorzystywany jest w leczeniu poniższych schorzeń:
- ropnie mózgu,
- tętniaki naczyń mózgowych,
- nowotwory ośrodkowego układu nerwowego,
- krwiaki wewnątrzczaszkowe,
- malformacje naczyń mózgowych,
- wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe.
Kraniotomia czaszki może być także wykonana w celu usunięcia ognisk odpowiadających za występowanie napadów padaczkowych. Dzięki niej lekarz może też uzyskać możliwość implantacji zastawki komorowo-otrzewnowej czy stymulatora czynności elektrycznej mózgu.
Jak przebiega zabieg kraniotomii?
Przed zabiegiem kraniotomii pacjent jest wprowadzany w stan znieczulenia ogólnego. Przed otwarciem jamy czaszki konieczne jest ogolenie miejsca, w którym będzie wykonywane nacięcie. W zależności od umiejscowienia zmian wymagających leczenia, czasowej resekcji może wymagać fragment kości ciemieniowej, czołowej czy skroniowej lub fragmenty różnych kości czaszki.
Kraniotomia rozpoczyna się od oddzielenia od kości płata skóry, nazywanego skalpem. Następnie lekarz delikatnie nawierca kilka małych otworów w obrębie kości, między którymi piłowana jest kość. Wycięta płytka kostna zostaje odseparowana oraz zabezpieczona. Kolejnym etapem operacji jest oddzielenie opony twardej od powierzchni mózgu.
Zakres wykonywanych po kraniotomii zabiegów zależy od wskazań. Po zakończeniu czynności następuje przytwierdzenie wyciętego wcześniej fragmentu kości. Z pozostałymi kośćmi łączy się go za pomocą specjalnych płytek lub szwów. Następnie na swoje miejsce przyszywany jest płat skórny.
W razie potrzeby w czasie kraniotomii stosowana jest aparatura do diagnostyki obrazowej i specjalistyczne analizatory komputerowe. Przyrządy te pozwalają precyzyjnie określić miejsce, w którym powinien być odsłonięty mózg. Jest to kraniotomia stereotaktyczna.
Kraniotomia z wybudzeniem
Kraniotomia z wybudzeniem to metoda operacyjna, w trakcie której przeprowadzane jest śródoperacyjne wybudzenie pacjenta. Wykonywana jest wtedy, gdy zmiany patologiczne znajdują się w ważnych ośrodkach nerwowych, np. w okolicach kory ruchowej kory wzrokowej lub ośrodków mowy. Dzięki kraniotomii z wybudzeniem neurochirurg może na żywo oceniać stan pacjenta podczas usuwania patologii oraz odpowiednio modyfikować działania.
Kraniotomia z wybudzeniem stosowana jest wyłącznie w niektórych jednostkach chorobowych i tylko u ściśle określonych pacjentów. Wskazaniem do jej wykonania są niektóre guzy, tętniaki mykotyczne lub malformacje tętniczo-żylne. Pacjent w trakcie operacji musi współpracować, dlatego nie może mieć zaburzeń psychicznych ani zaburzeń górnych dróg oddechowych. Do takich zabiegów kwalifikowane są wyłącznie osoby dorosłe z wysokim progiem bólowym.
W trakcie kraniotomii z wybudzeniem anestezjolog stosuje leki sedatywne i opiatowe, które pozwalają na manipulowanie stanem przytomności pacjenta na każdym etapie operacji. Po takiej operacji stan kliniczny pacjentów jest lepszy niż operowanych w znieczuleniu ogólnym.
Rekonwalescencja po zabiegu kraniotomii
Po kraniotomii pacjent jest ściśle monitorowany, a czas hospitalizacji zależy od jego stanu ogólnego oraz schorzenia będącego przyczyną operacji. U niektórych osób pobyt w szpitalu trwa zaledwie 3 dni, u innych konieczna jest nawet dwutygodniowa hospitalizacja.
Po wypisie pacjent powinien stosować się do poniższych zaleceń:
- nie prowadzić samochodu do czasu, aż pozwoli na to lekarz,
- nie spożywać alkoholu,
- przez ok. 3–4 dni nie myć operowanej okolicy, chyba że lekarz zaleci inaczej,
- unikać ciężkiego wysiłku – zalecany jest odpoczynek.
Po zabiegu kraniotomii zalecane jest przyjmowanie leków, a zwłaszcza środków przeciwbólowych i przeciwpadaczkowych. Leki przeciwpadaczkowe zmniejszają ryzyko napadów drgawek, które mogą wystąpić po kraniotomii. W razie wystąpienia gorączki, zawrotów głowy, ropy w obrębie rany, silnego bólu głowy, wymiotów lub znacznych zaburzeń siły mięśniowej, konieczne jest zgłoszenie się do lekarza.
