Badanie EBUS jest inwazyjną metodą badania układu oddechowego, która wprowadzona została do praktyki medycznej na początku XXI w. Zwyczajowo nazywane bywa ultrasonografią przezoskrzelową. Podczas badania istnieje możliwość biopsji węzłów chłonnych śródpiersia i wnęki płuca, co stanowi podstawę w diagnostyce nowotworów płuca.
Co to jest badanie EBUS?
EBUS to badanie bronchofiberoskopowe z ultrasonografią wewnątrzoskrzelową. Stanowi jedno z najnowocześniejszych metod diagnostycznych chorób dróg oddechowych. Badanie EBUS w opinii mnóstwa specjalistów jest zdecydowanie lepszą metodą od dotychczas stosowanych klasycznych bronchofiberoskopów. Jako jego czołową zaletę lekarze wymieniają możliwość przeprowadzenia oceny struktur znajdujących się poza światłem drzewa oskrzelowego, co do niedawna nie było możliwe.
Na czym polega badanie EBUS?
Bronchoskopia EBUS wykonywana jest przy użyciu specjalnego bronchofiberoskopu, który wyposażony jest w głowicę ultrasonograficzną o średnicy około 3 mm i zminiaturyzowaną kamerkę. Podczas badania na monitorze od razu uwidacznia się obraz ultrasonograficzny analizowanej struktury. Dodatkowo możliwe jest przeprowadzenie badania dopplerowskiego i/lub badania biopsyjnego, podczas którego pobiera się materiał do analizy mikroskopowej. Umożliwia to specjalnie skonstruowana sonda bronchofiberoskopowa, wyposażona w przystawkę dopplerowską i igłę do biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej. W badaniu stosuje się igły 10–40 mm, co pozwala na nakłuwanie zmian oddalonych od oskrzela, w którym znajduje się bronchofiberoskop. Biopsja przeprowadzona jest w czasie rzeczywistym, w związku z czym osoba ją wykonująca może dokładnie obserwować miejsce poboru materiału. Niestety z uwagi na mały rozmiar igły możliwe jest pobranie niewielkiej ilości materiału, co wiąże się z prawdopodobieństwem napotkania trudności w postawieniu pełnego rozpoznania. Doppler z kolei pozwala na szczegółowe rozróżnienie naczyń krwionośnych od chłonnych.
Podczas badania EBUS chory znajduje się w pozycji leżącej na plecach na specjalnym łóżku. Między żuchwą a szczęką wkłada się specjalny ochronny gryzak. Badanego wprowadza się w stan sedacji, która polega na wyciszeniu i uspokojeniu dzięki zmniejszeniu aktywności ośrodkowego układu nerwowego przy zastosowaniu odpowiednich środków farmakologicznych. W związku z tym dosyć inwazyjne badanie EBUS staje się znacznie mniej nieuciążliwe dla chorego. W przypadku chorych, u których nie ma możliwości wykonania badania w znieczuleniu miejscowym, stosuje się znieczulenie ogólne. Bronchofiberoskop wprowadza się przez jamę ustną, a jeśli nie jest to możliwe to przez nos.
Jak zbudowany jest układ oddechowy? Dowiesz się tego z filmu:
Powikłania po badaniu EBUS
Po badaniu EBUS chory może skarżyć się na ból gardła i chrypkę. Objawy powinny ustąpić w ciągu 24 godzin. W przypadku wykonywania biopsji po zabiegu może wystąpić niewielkie krwioplucie. Sporadycznie dojść może do odmy opłucnowej jako konsekwencji BAC, uszkodzenia strun głosowych, a u osób zmagających się z astmą do patologicznego skurczu oskrzeli.
Przygotowanie do badania EBUS
Przygotowanie do badania EBUS jest takie samo jak w przypadku normalnej bronchoskopii. Chory powinien pamiętać, by w dniu badania nie przyjmować żadnych pokarmów i płynów. Pierwszy posiłek po badaniu można spożyć po upływie co najmniej 2 godziny. Posilanie się od razu po zabiegu grozi zachłyśnięciem. Chorzy noszący protezy lub biżuterię w jamie ustnej powinny je usunąć na czas badania. Konieczne jest wstrzymanie się od palenia papierosów na dobę przed badaniem. Chory może mieć założone wkłucie do żyły obwodowej.
Zastosowanie badania EBUS
Badanie EBUS pozwala na postawienie rozpoznania i określenie stopnia zaawansowania oraz rozległości stanu chorobowego. Ocenia rozległość i głębokość nacieku nowotworowego oraz wielkość, lokalizację i charakter poszczególnych grup węzłów chłonnych śródpiersia. EBUS w badaniu płuc wykorzystywany jest w dużej mierze do diagnozowania guzów przebiegających z powiększeniem wnęk płucnych i węzłów chłonnych śródpiersia. Przy zmianach nowotworowych czułość i swoistość badania wynosi odpowiednio 90,5% i 90,6%. W EBUS dzięki zastosowaniu miniaturowych sond radialnych typu mini-probe możliwa staje się skuteczna diagnostyka zmian obwodowych. EBUS służy do rozpoznawania sarkoidozy, która w nomenklaturze medycznej figuruje jako choroba Besniera-Boecka-Schaumanna. To choroba układu odpornościowego, w której przebiegu dochodzi do powstania ziarniniaków, tj. małych grudek zapalnych, lokalizujących się przeważnie w węzłach chłonnych i płucach.
Bronchofiberoskopia z ultrasografią wewnątrzoskrzelową jest doskonałą alternatywą dla mediastinoskopii czy torakoskopii, które są zabiegami chirurgicznymi obarczonymi większym ryzykiem powstania powikłań. Mediastinoskopia to badanie służące do obrazowania zawartości śródpiersia. U chorego w znieczuleniu ogólnym wykonuje się nacięcie na szyi o rozmiarze 3–5 cm w celu wprowadzenia narzędzia badawczego. Zaś torakoskopia, nazywana wziernikowaniem jamy opłucnej, to badanie przeprowadzane w znieczuleniu ogólnym, które polega na wykonaniu nacięć na boku klatki piersiowej między żebrami i wprowadzeniu przez nie narzędzi badawczych.
Bibliografia:
1. Herth F.J., Krasnik M., Vilmann P., EBUS-TBNA for the diagnosis and staging of lung cancer, “Endoscopy”, 2006, 38, s. 101–105.
2. Soja J., Gross-Sondej I., Ćmiel A., Sładek K., Badanie bronchofiberoskopowe u osób w podeszłym wieku — ocena metod endoskopowych stosowanych w diagnostyce chorób płuc, „Gerontologia Polska”, 2011, 19(2), s. 77–81.
3. Chciałowski A., Rola bronchoskopii we współczesnej pneumonologii, „Medycyna po Dyplomie”, 2010, 1(166), s. 70-79.
4. Rzechonek A., Błasiak P., Kacprzak G., Kołodziej J., Przydatność badań inwazyjnych w chorobach płuc, „Family Medicine & Primary Care Review”, 2013, 15(2), s. 251–256.
