Ciążowa choroba trofoblastyczna to zespół objawów związanych z nieprawidłowym rozwojem tkanek, które w warunkach prawidłowych formują łożysko. Fizjologicznie wrasta ono w ścianę macicy i pośredniczy w wymianie gazów, substancji odżywczych i produktów przemiany materii pomiędzy rozwijającym się płodem a organizmem matki.
Przyczyny ciążowej choroby trofoblastycznej
Ciążowa choroba trofoblastyczna rozwija się w przypadku, gdy na skutek nieprawidłowości w budowie komórki jajowej lub jej nietypowego zapłodnienia dochodzi do zaburzenia rozwoju tkanek. W warunkach normalnych z kolejnych podziałów zygoty powstają komórki potomne, które różnicują się, formując nie tylko płód, ale również tkanki łożyska. Jego specyficzne komórki (kosmówka) pozwalają na uzyskanie charakterystycznego zespolenia pomiędzy łożyskiem a ścianą macicy. Dzięki temu dochodzi do wymiany tlenu, dwutlenku węgla i innych substancji pomiędzy naczyniami krwionośnymi płodu i matki.
Niekiedy proces różnicowania oraz rozwoju komórek i tkanek jest zaburzony. Może to spowodować wady rozwojowe płodu albo nawet jego niewykształcenie się i powstanie jedynie samego tzw. trofoblastu, czyli tkanek łożyska. Komórki ulegają degeneracji i namnażają się w sposób niekontrolowany. W niektórych przypadkach stają się one inwazyjne, mogą naciekać okoliczne tkanki, a nawet dawać odległe przerzuty. Nadaje im to charakter nowotworu złośliwego.
Przyczynami nieprawidłowego rozwoju trofoblastu są stany takie jak:
- patologiczna budowa komórki jajowej (gdy brak w niej materiału genetycznego albo ma on zaburzoną strukturę),
- zapłodnienie jaja przez dwa plemniki (co może się zdarzyć, jeśli wnikną one do komórki mniej więcej w tym samym czasie),
- połączenie komórki jajowej z nieprawidłowym plemnikiem,
- zaburzenie pierwszych podziałów zapłodnionej komórki jajowej przez czynniki zewnętrzne lub wskutek spontanicznego odchylenia od normalnego procesu.
Jak działa kobiety układ rozrodczy kobiety? Dowiesz się tego z filmu:
Postacie ciążowej choroby trofoblastycznej
Ciążowa choroba trofoblastyczna przyjmuje wiele postaci, które różnią się od siebie stopniem inwazyjności i rokowaniem. W najłagodniejszych przypadkach równolegle z patologicznym trofoblastem rozwija się płód i łożysko, a ciąża taka może być niekiedy zakończona urodzeniem zdrowego dziecka. W innych sytuacjach jedyną rozwijającą się strukturą są komórki trofoblastu.
Najczęstszą postacią GTD jest tak zwany zaśniad groniasty – choroba, w której tkanki trofoblastu rozrastają się nadmiernie w jamie macicy, tworząc charakterystyczne, widoczne w obrazie ultrasonograficznym groniaste, pęcherzykowe struktury. Namnażające się intensywnie, powodują powiększenie macicy i brzucha w sposób typowy dla ciąży, nawet jeśli nie wykształcił się płód. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się nadmierną aktywność hormonalną łożyska (trofoblastu) – bardzo wysokie poziomy hCG, czyli gonadotropiny kosmówkowej. Łącznie objawy te mogą przez długi czas symulować prawidłowy przebieg ciąży.
U chorej stwierdza się zwiększoną tendencję do krwawienia z dróg rodnych, wymioty, skłonność do gestozy (zatrucia ciążowego). Jeśli obok zaśniadu rozwija się również płód, znacznie wzrasta ryzyko poronienia, niewczesnego albo przedwczesnego porodu. W niektórych postaciach zaśniadu groniastego dziecko ma nieprawidłowy kariotyp (zestaw chromosomów) i ze zwiększoną częstością pojawiają się u niego wady wrodzone.
Złośliwe postacie ciążowej choroby trofoblastycznej
Jeśli proces formowania się komórek i tkanek trofoblastu jest głęboko zaburzony, tworzące się struktury mogą zezłośliwieć, stając się zaczątkiem niekontrolowanego, nowotworowego rozrostu. Choroba przyjmuje wtedy postać raka kosmówki albo tzw. guza miejsca łożyskowego (ang. PSTT). Guzy te różnią się stopniem zróżnicowania komórek. PSTT, jako nowotwór o bardziej zaburzonej i bardziej prymitywnej strukturze, nie wydziela gonadotropiny, ma większe skłonności do rozsiewania się drogą krwionośną oraz gorzej poddaje się leczeniu.
Charakterystyczne objawy choroby to intensywny rozwój miejscowy guza z naciekaniem okolicznych tkanek oraz nawracające, nieraz bardzo nasilone krwawienia. W niewielkim odsetku przypadków pojawiają się przerzuty odległe (najczęściej do mózgu lub do płuc).
Podstawowymi metodami leczenia są działania chirurgiczne i chemioterapia, które mogą być w części przypadków wspomagane również radioterapią. W rzadkich przypadkach PSTT pewien odsetek zachorowań nie poddaje się leczeniu i kończą się one śmiercią chorej. Rak kosmówki dobrze reaguje na chemioterapię i nawet w przypadku zdiagnozowania licznych przerzutów prowadzi ona często do całkowitego wyleczenia.
