Język to wieloczynnościowy narząd. Służy m.in. do podsuwania pokarmu pod zęby, mieszania pokarmu podczas żucia i przesuwania jedzenia do gardła. Jest niezbędny w komunikacji. Jest to pokryty śluzówką wał mięśniowy położony na dnie jamy ustnej. Na jego powierzchni zlokalizowane są brodawki smakowe zawierające kubki smakowe. Choroby jamy ustnej i języka nie należą do rzadkości i są bardzo uciążliwe.
Rak języka – ciężka choroba języka
Jedną z cięższych chorób języka jest rak, który uważany jest za najczęstszy nowotwór złośliwy w obrębie jamy ustnej. Należy do grupy nowotworów głowy i szyi. W większości przypadków jest nowotworem pierwotnym, a rzadko rozwija się jako przerzut. W około 90% przypadków jest to rak płaskonabłonkowy. Trzykrotnie częściej chorują na niego mężczyźni. Cechuje go wysokie ryzyko wystąpienia przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych.
Czynniki ryzyka rozwoju raka języka stanowią m.in. nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, nieprawidłowa higiena jamy ustnej, źle dopasowane protezy zębowe powodujące częste urazy błony śluzowej języka, niedobory ryboflawiny i żelaza oraz zakażenie wirusem brodawczaka. Śmiertelność u chorych z rakiem języka wynosi 40–50%.
Objawy, które mogą pojawić się u chorych na raka języka są m.in. ból, krwawienie, bolesne połykanie (odynofagia), utrudnione przechodzenie pokarmu z jamy ustnej przez przełyk do żołądka (dysfagia), ból ucha nie wywołany przez chorobę uszu (otalgia), guz, ślinotok, szczękościsk, nieprzyjemny zapach z ust, zachłystywanie się treścią pokarmową, chrypka, ograniczenie ruchomości języka, utrudniona mowa i spadek masy ciała.
Diagnostyka opiera się zazwyczaj na badaniu podmiotowym, przedmiotowym i analizie objawów klinicznych, badaniu otorynolaryngologicznym, laryngoskopii, biopsji i badaniu histopatologicznym, cytologii aspiracyjnej cienkoigłowej (FNAC), badaniu krwi i badaniu obrazowym TK, MRI, USG. Raka języka leczy się chirurgicznie, brachyterapią, radioterapią i chemioterapią.
Leukoplakia włochata
Leukoplakia włochata (HOL) to choroba jamy ustnej i języka charakteryzująca się obecnością uniesionych, pomarszczonych (charakterystyczny włochaty wygląd) i białych zmian widocznych na bocznej powierzchni języka. Choroba może zająć także powierzchnię grzbietową i brzuszną języka oraz błonę śluzową policzków czy dziąsła. Zmiany chorobowe silnie przylegają do podłoża. Możliwe do usunięcia są wyłącznie powierzchowne warstwy. Chorzy skarżą się na ból, uczucie dyskomfortu w jamie ustnej i zaburzenia smaku. Za rozwój tej choroby języka odpowiada namnażanie się wirusa Epsteina–Barra w zaatakowanych komórkach nabłonkowych. Jest jedną z najbardziej powszechnych chorób na języku indukowanych zakażeniem HHV-4 u pacjentów HIV pozytywnych. Ponadto HOL rozwija się często u osób poddanych immunosupresji i zakażonych Candida albicans. W leczeniu stosuje się leki przeciwwirusowe blokujące replikację wirusa Epsteina–Barra. Ponadto chorego poddaje się terapiom poprawiającym stan immunologiczny.
Liszaj płaski - jakie daje objawy? Dowiesz się tego z naszego filmu
Liszaj płaski
Liszaj płaski jest przewlekłą chorobą zapalną skóry i błon śluzowych o niewyjaśnionej etiologii. Jedną z najczęstszych lokalizacji choroby jest język. Rozwija się ona przeważnie u kobiet w wieku 30–60 lat. Rzadkością są przypadki u dzieci. Za pojawienie się liszaja płaskiego w największym stopniu odpowiada czynnik immunologiczny. Często rozwija się w przebiegu nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, bielactwa i tocznia rumieniowatego.
Objawy chorobowe mają postać wykwitów w formie białej siateczki lub zanikowo-nadżerkowego zapalenia błony śluzowej. Brodawki nitkowate języka są w zaniku. Powierzchnia grzbietowa języka wykazuje cechy pobruzdowania typu mózgowego. W trakcie choroby należy dbać o higienę jamy ustnej i stosować bardzo miękką szczoteczkę do zębów. Zaleca się wykonywanie płukanki ziołowej skomponowanej z liścia prawoślazu, kwiatu malwy, kwiatu rumianku i nasion lnu. Dolegliwości łagodzi Solcoseryl w żelu i suplementacja witaminą B. Podczas choroby najlepiej wprowadzić delikatną dietę półpłynną, aby posiłki nie drażniły mechanicznie i chemicznie jamy ustnej. Kłopotliwe objawy próbuje się leczyć sterydami w kremie lub maści.
Zapalenie języka – częsta choroba języka ludzkiego
Zapalenie języka to jedna z częstszych chorób języka ludzkiego. Przypadłość ta może mieć ostry lub przewlekły charakter oraz być schorzeniem pierwotnym lub objawem choroby ogólnoustrojowej. Do zapalenia języka może dojść na skutek urazów mechanicznych, działania czynników drażniących, a zwłaszcza palenia papierosów, niedostatecznej higieny jamy ustnej, zakażeń wirusowych, bakteryjnych czy grzybiczych i niedoborów witaminy z grupy B. Objawy typowe to ból, zaczerwienienie, świąd, owrzodzenie i powiększenie języka. Obowiązuje leczenie przyczynowe. Trzeba unikać środków drażniących. Stosuje się miejscowo nystatynę, roztwór wodorowęglanu sodu i lignokainę. Znacznie rzadziej stwierdza się przewlekłe wrzodziejące zapalenie języka, które występuje głównie u kobiet w wieku powyżej 60 lat. Objaw tej choroby języka stanowi silny ból, który utrudnia normalne funkcjonowanie – posilanie się, mówienie, połykanie i użytkowanie protez. Głównym podłożem choroby jest reakcja autoimmunologiczna.
Jak działa układ pokarmowy? Dowiesz się tego z naszego filmu
Bibliografia:
1. Sylwanowicz W., Anatomia i fizjologia człowieka, Warszawa, PZWL, 1957.
2. Kawecki A., Nawrocki S., Nowotwory nabłonkowe narządów głowy i szyi, W: Krzakowski M., Warzocha K. (red.), Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych — 2013 r., Gdańsk, Via Medica, 2013, s. 2–32.
3. Janczewski G., Otolaryngologia praktyczna - podręcznik dla studentów i lekarzy, Gdańsk, Via Medica, 2005.
4. Adamczyk K., Byczkowska K., Kowala-Piaskowska A., Mozer-Lisewska I.,
Zakażenia wywołane przez wirusy z rodziny Herpesviridae u osób HIV dodatnich, „Nowiny Lekarskie”, 2010, 79(6), s. 474–478.
5. Wiernicka M., Mazurek−Mochol M., Turek−Urasińska K., Liszaj płaski u dziecka – opis przypadku, „Dental and Medical Problems”, 2004, 41(4), s. 773–777.
6. Molenda I., Kozłowski Z., Przewlekłe wrzodziejące zapalenie błony śluzowej jamy ustnej. Opis przypadku, „DENTAL FORUM”, 2014, XLII(2), s. 107–112.
7. Langlais R.P., Miller C.S., Nield-Gehrig J.S., Choroby błony śluzowej jamy ustnej. Kolorowy atlas i podręcznik, Wrocław, Elsevier Urban & Partner, 2012.
