Choroba wysokościowa, zazwyczaj o dość łagodnym przebiegu, staje się problemem nawet co czwartej osoby, która pojawia się w miejscu położonym powyżej 2,5–3 tysięcy m n.p.m. Choroba wysokogórska, jak sama nazwa wskazuje, dotyczy głównie turystów przyjeżdżających do wysoko zlokalizowanych miejscowości, by jeździć na nartach, wspinać się, odbywać piesze wycieczki lub angażując się w inne zajęcia wymagające dużego wysiłku fizycznego, który nasila zaburzenia. Na złe samopoczucie skarżą się niekiedy także mało doświadczeni piloci samolotów.
Choroba wysokościowa – leki
Choroba wysokościowa to konsekwencja zbyt szybkiej zmiany wysokości – im jest ona wyższa, tym niższe staje się ciśnienie powietrza atmosferycznego, dlatego każdy kolejny wdech zawiera mniej tlenu. Gdy poziom tlenu spada, tkanki zostają pozbawione podstawowego składnika odżywczego i aby wyrównać ten stan i uzupełnić niedobór, serce oraz płuca pracują coraz intensywniej, przyspieszając przepływ krwi, natomiast organizm wydziela więcej dwutlenku węgla.
Choroba wysokogórska prowadzi do zaburzenia równowagi biochemicznej, a w skrajnych przypadkach dochodzi też do obrzęku płuc lub mózgu, porażenia ośrodka oddechowego czy zawału mięśnia serca, czyli komplikacji poważnie zagrażających życiu.
Chorobie wysokościowej można zapobiec, stosując pewne leki. Jednym z możliwych do stosowania preparatów jest acetazolamid, stosowany zazwyczaj przez osoby zmagające się z jaskrą, który jednocześnie wywołuje zmianę kwasowości krwi, pozwalając oddychać swobodniej i głęboko. Niestety niesie za sobą ryzyko wielu powikłań jak drętwienie, swędzenie, czy zaburzenia smaku. Badania wykazały, że rozpoczynając przyjmowanie tej substancji na dwa dni przed przybyciem do wysoko położonego miejsca, zmniejszamy ryzyko wystąpienia dolegliwości związanych z chorobą wysokościową. Jednak nie należy stosować acetazolamidu bez konsultacji lekarskiej, musimy także dokładnie przestrzegać wskazań specjalisty dotyczących przyjmowania leku, ponieważ gwałtowne zaprzestanie jego aplikowania prowadzi niekiedy do obrzęku płuc lub mózgu. Inne badania pokazują, że działanie acetazolamidu jest ograniczone wyłącznie do sytuacji, kiedy osoby nagle znajdują się na dużych wysokościach.
Wysokie ciśnienie atmosferyczne a złe samopoczucie i inne objawy
Choroba wysokościowa u wielu osób podróżujących w góry objawia się przede wszystkim złym samopoczuciem. Po kilku lub kilkudziesięciu godzinach od zbyt szybkiego wejścia na dużą wysokość pojawiają się: ból i zawroty głowy, gorączka, nudności i wymioty, osłabienie, utrata apetytu, bezsenność, uczucie ściskania w klatce piersiowej i duszność, a czasem również spowolnienie umysłowe oraz dezorientacja.
Tych objawów choroby wysokogórskiej nie można lekceważyć, ponieważ schorzenie może prowadzić do śmiertelnie niebezpiecznego obrzęku płuc, którego symptomami są:
- kaszel z odksztuszaniem pienistej, podbarwionej krwią wydzieliny,
- zasinienie warg,
- utrudnione oddychanie,
- ból w klatce piersiowej,
- zaburzenia wzroku i koordynacji ruchowej (chodzenie zygzakiem).
Choroba wysokościowa prowadzi też niekiedy do obrzęku mózgu, objawiającego się:
- bólami głowy,
- sennością,
- wylewem krwi do gałek ocznych,
- chwiejnym krokiem,
- zmęczeniem i halucynacjami,
- problemami z mówieniem,
- paraliżem kończyn,
- zanikiem pamięci.
Choroba wysokościowa – zapobieganie
Choroby wysokościowej możemy uniknąć, jeśli będziemy przestrzegali pewnych zasad, szczególnie dotyczących aklimatyzacji do nowych warunków. Wybierając się w góry, wspinajmy się stopniowo. Na wysokości 1500–3500 m n.p.m. nie pokonujmy jednego dnia więcej niż 650–700 m. Zanim organizm przystosuje się do zmian ciśnienia, warto planować noclegi na wysokości nie wyższej niż 2500 m n.p.m. Często odpoczywajmy, w ciągu pierwszych 2–3 dni pobytu ograniczmy do kilku godzin zajęcia wymagające szczególnie dużego wysiłku, czyli jazdę na nartach, piesze wędrówki albo wspinaczkę po skałach.
Zobacz także: Hipoksja – jej objawy dotykają nie tylko alpinistów. Jak ją leczyć?
Choroba wysokościowa może zaatakować, gdy zapomnimy o regułach dotyczących odżywania w takich warunkach. Udając się w tereny wysoko położone, należy zwiększyć przyjmowanie płynów, by uzupełniać ich utratę wskutek oddychania suchym powietrzem, natomiast zmniejszyć spożycie soli, kofeiny oraz alkoholu. Posiłki powinny być regularne, ale niezbyt obfite, o niskiej zawartości tłuszczów, za to bogate w łatwo przyswajalne węglowodany i skrobię. Nie zapominajmy o owocach.
Choroba wysokogórska może dopaść każdego, choć najbardziej podatne na nią są dzieci i osoby po 40. roku życia. Ostrożność powinni zachować również turyści zmagający się z niektórymi schorzeniami. Choroba wysokogórska częściej występuje u osób z nadciśnieniem, niedokrwistością (powoduje zmniejszenie liczby krwinek czerwonych, co ogranicza ilość tlenu we krwi) i niewydolnością krążenia, w tym przyjmujących leki obniżające częstość rytmu serca.
Choroba wysokościowa – leczenie
Łagodne objawy choroby wysokościowej ustępują zwykle po kilku dniach odpoczynku, zaleca się leżenie w łóżku i przyjmowanie dużej ilości płynów. Można też zażywać kwas acetylosalicylowy, który łagodzi bóle głowy i zmniejsza ryzyko zakrzepów płucnych. Osoby z ciężkimi objawami choroby wysokogórskiej powinny jak najszybciej zejść na niższą wysokość i trafić pod opiekę lekarza.
