Zawał mięśnia sercowego kojarzy nam się z chorobami osób dorosłych. Niestety, zespół Kawasaki (Kawasakiego) może doprowadzić do niego nawet u bardzo małych dzieci. Do lekarza należy zgłosić się niezwłocznie po zaobserwowaniu pierwszych objawów – tempo decyzji może często decydować o życiu albo śmierci dziecka.
Choroba Kawasaki
Zespół Kawasaki to choroba gorączkowa, która zwykle dotyka małych dzieci. Jest zapaleniem naczyń – głównie tych średniej wielkości. Choroba może rozwijać się również w naczyniach dużego kalibru. Szczególnie narażone na zniszczenie są naczynia wieńcowe. To właśnie one oplatają gęstą siecią mięsień sercowy i zapewniają jego prawidłowe ukrwienie, a więc dostarczenie niezbędnego do życia tlenu. Zapalenie może objąć ponadto osierdzie, wsierdzie, a nawet samo serce. W grupie ryzyka znajdują się małe dzieci. Zdecydowana większość pacjentów ma mniej niż 5 lat, szczyt zachorowań przypada w okolicach 1. i 3. roku życia, jednak odnotowuje się przypadki również wśród zdecydowanie starszych dzieci. Choroba Kawasaki wzięła nazwę od nazwiska odkrywcy – w 1967 r. po raz pierwszy opisał ją Tomisaku Kawasaki.
Choroba Kawasaki u dzieci – objawy
Ryzyko towarzyszące zespołowi Kawasaki jest związane przede wszystkim z objawami, które przypominają inne choroby wieku dziecięcego. Niesłychanie łatwo pomylić go więc ze zwykłymi infekcjami, które nie są szczególnie niebezpieczne. Właśnie późne rozpoznanie znacznie zmniejsza szanse wyleczenia. Pomimo skrupulatnych i wyczerpujących badań, nadal nie udało się ustalić właściwego czynnika, powodującego chorobę Kawasaki u dzieci. Prawdopodobnie ma on związek z infekcjami, które doprowadzają do szczególnej działalności układu immunologicznego. Tę tezę potwierdza szczyt zachorowań, przypadający na jesień i wiosnę. Ważne jest również obciążenie genetyczne.
Do klasycznych objawów choroby Kawasaki należą między innymi:
- bardzo wysoka gorączka – sięga 39–40°C, utrzymuje się przez ponad 5 dni i nie daje się zwalczyć standardowymi środkami;
- powiększenie węzłów chłonnych – najczęściej dotyczy węzłów szyjnych;
- zapalenie spojówek – towarzyszy mu zwykle światłowstręt, podrażnienia, zaczerwienienie i ból;
- zmiany skórne – rumienie kończyn, skóry dłoni, stóp, złuszczenie naskórka na opuszkach palców stóp i dłoni;
- wysypka przypominająca odrę lub pokrzywkę;
- przekrwienie śluzówki jamy ustnej, gardła i języka (tzw. język truskawkowy przypominający objawy płonicy), pękanie warg.
Leczenie choroby Kawasaki
Kluczem do wyleczenia zespołu Kawasaki jest przede wszystkim postawienie trafnej diagnozy. Śmiertelnie groźne są powikłania choroby, i to przed nimi należy za wszelką cenę chronić małego pacjenta. Podjęcie leczenia przed 10 dniem choroby zmniejsza wysokie ryzyko konsekwencji kardiologicznych z 25% do około 2%, co znacznie poprawia rokowania. Szacuje się, że ryzyko śmierci wynosi 2–3% w ostrej fazie choroby.
Podstawą diagnostyki zespołu Kawasaki jest zaobserwowanie wysokiej, utrzymującej się długo gorączki oraz przynajmniej czterech innych objawów. Następnie przeprowadza się badanie echokardiograficzne serca. Pozwala ono określić kondycję tętnic wieńcowych i wykluczyć możliwe zapalenie tętnic, zapalenie osierdzia, wsierdzia lub mięśnia sercowego. Zwykle powikłania cofają się, czasami mogą jednak prowadzić do problemów kardiologicznych w późniejszym życiu. Ponadto można wykonać inne analizy – w tym OB (odczyn Biernackiego), nadpłytkowość, leukocytozę czy białkomocz.
W ostrej fazie choroby Kawasaki należy przede wszystkim ograniczyć rozległość stanu zapalnego. W tym celu stosuje się immunoglobuliny i leki przeciwzapalne. Ponadto wykorzystuje się także podawane dożylnie leki przeciwgorączkowe i kwas acetylosalicylowy. W przypadku wystąpienia zakrzepów podaje się heparynę, warfarynę lub leki fibrynolityczne. Jeżeli zespół doprowadził do głębokich zmian, konieczne może okazać się operacyjne zespolenie omijające, czyli popularne by-passy. Leczenie przeprowadza się w warunkach szpitalnych, mały pacjent wymaga ciągłej obserwacji oraz bardzo intensywnej terapii, tylko wtedy może ona zapobiec poważnym i nieodwracalnym zmianom lub śmierci w ostrym przebiegu choroby.
Rokowania choroby Kawasaki nie muszą być złe – w większości przypadków pacjenci wracają do pełni sił, obserwuje się kilkuprocentowe szanse nawrotu choroby, niekiedy konieczne jest także długoletnie pozostawanie pod kontrolą kardiologa – zespół może prowadzić do choroby niedokrwiennej serca. Dokładnie dane na temat częstotliwości występowania choroby Kawasaki w Polsce nie są znane, jednak każdego roku do szpitali z jej objawami trafia od kilkudziesięciu do kilkuset pacjentów. Szczególnie dużo przypadków tego zespołu odnotowuje się w krajach azjatyckich.
