Biała rzodkiew – mylona niekiedy z białą rzepą (to odrębne gatunki) – należy do rodziny kapustowatych. Tak jak rzodkiewki, stanowi jedną z odmian rzodkwi zwyczajnej. Uprawiana jest od czasów starożytnych. Ogromną popularnością zawsze cieszyła się w Azji, szczególnie w Chinach, gdzie do dziś zaliczana jest do ulubionych warzyw. W Polsce najczęściej spożywaną odmianą rzodkwi są rzodkiewki.
Biała rzodkiew – witaminy, minerały, fitozwiązki
Jadalną częścią rośliny jest korzeń. Podłużna biała rzodkiew wyglądem przypomina nieco pietruszkę. Jest jednak od niej bardziej obła i ma gładką skórkę. W smaku jest podobna do rzodkiewek, ale zdecydowanie ostrzejsza. Walor ten zawdzięcza wyższej zawartości olejków eterycznych. Obecne w nich alkaloidy (izotiocyjaniany) odpowiadają nie tylko za wyrazisty smak takich warzyw, jak np. chrzan, ale także stanowią substancje biobójcze, wykorzystywane przez rośliny do obrony przed szkodliwymi drobnoustrojami czy pasożytami. W niewielkim stężeniu takie związki działają korzystnie na ludzki organizm – służą profilaktyce wielu chorób i wspomagają układ immunologiczny.
Właściwości zdrowotne biała rzodkiew zawdzięcza nie tylko olejkom eterycznym. Zawiera ona bardzo dużo witaminy C (dwukrotnie więcej niż rzodkiewka) – 100-gramowa porcja zaspokaja prawie połowę dziennego zapotrzebowania na kwas askorbinowy. Warzywo dostarcza także nieco witamin z grupy B (głównie witaminy B6 i kwasu foliowego). Jeśli chodzi o minerały, obfituje w potas (280 mg/100 g), żelazo (0,8 mg/100 g), miedź (0,1 mg/100 g), fosfor (28 mg/100 g) i wapń (27 mg/100 g). Obecne są w nim także niewielkie ilości magnezu, cynku, manganu, selenu, fluoru i sodu. Ponadto biała rzodkiew to bardzo dobre źródło błonnika –100 g zawiera 6% ilości zalecanej w codziennej diecie.
Czym się kierować przy wyborze diety? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Biała rzodkiew dostarcza bardzo niewiele kalorii, ponieważ w 95% składa się z wody. Ważąca 100 gramów porcja to zaledwie 14 kcal, z czego 10 kcal pochodzi z węglowodanów (głównie z cukrów prostych), 1 kcal – z tłuszczów (w większości zawierających kwasy omega-3 i omega-6), a 3 kcal z białek roślinnych (1,1 g/100 g, co pokrywa dzienne zapotrzebowanie na białko w 2%).
Właściwości lecznicze białej rzodkwi
Zdrowotne właściwości białej rzodkwi są efektem działania wszystkich jej składników, spośród których na szczególną uwagę zasługują alkaloidy i witamina C. Dzięki ich wysokiej zawartości warzywo ma silne właściwości przeciwzapalne, antyseptyczne i antyoksydacyjne. Substancje te:
- wzmacniają odporność,
- wspomagają leczenie infekcji (np. jelitowych, górnych dróg oddechowych czy dróg moczowych) i stanów zapalnych (np. w reumatoidalnym zapaleniu stawów),
- służą profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych,
- ograniczają ryzyko powstawania nowotworów,
- opóźniają procesy starzenia się organizmu i powiązanych z nimi chorób (np. choroby Alzheimera),
- wpływają korzystnie na stan skóry i jej przydatków.
Ponieważ w białej rzodkwi występują znaczne ilości błonnika, jej częste spożywanie może także przynieść wymierną korzyści, jeśli chodzi o procesy trawienne i powiązany z nimi stan układu krążenia. Błonnik poprawia perystaltykę jelit, dzięki czemu ułatwia trawienie, zapobiega wzdęciom i zaparciom, wspomaga usuwanie z organizmu toksycznych metabolitów. Ma właściwości alkalizujące – neutralizuje nadmiar kwasów w organizmie, tak częsty przy ubogiej w warzywa i owoce diecie. Zapewniając na długo uczucie sytości, ułatwia odchudzanie – spożycie białej rzodkwi skutecznie ogranicza chęć na podjadanie między posiłkami. Ponadto błonnik spowalnia wchłanianie glukozy do krwi, co także reguluje apetyt, ale przede wszystkim zapobiega nagłym wzrostom stężenia insuliny, zmniejszając ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Pośrednio błonnik przyczynia się również do obniżenia poziomu cholesterolu. Regularne spożywanie białej rzodkwi ma zatem pewien wpływ na stan naczyń krwionośnych – przeciwdziała miażdżycy, a w konsekwencji chorobie niedokrwiennej serca, zawałom, udarom.
Jak wybrać najlepsze warzywa? Dowiesz się tego z filmu:
Jak jeść białą rzodkiew?
Najczęstsze przepisy z białą rzodkwią zakładają spożywanie jej na surowo – w surówkach, sałatkach. W tradycyjnym wydaniu starty korzeń łączy się z marchwią, selerem czy kapustą. Można podać warzywo samodzielnie, z dodatkiem jogurtu czy śmietany oraz soku z cytryny. Biała rzodkiew doskonale komponuje się też z owocami (świeżymi i suszonymi) i serami. Warzywo najlepiej spożywać bez poddawania obróbce termicznej, ponieważ wówczas zachowuje najwięcej cennych dla zdrowia składników. Ma jednak zaskakująco wysokie walory smakowe po upieczeniu, grillowaniu czy ugotowaniu (w związku z rozpadem części alkaloidów smak rzodkwi staje się nieco łagodniejszy), więc aby wzbogacić jadłospis, można z powodzeniem serwować białą rzodkiew na ciepło. Wśród dziesiątków przepisów znajdują się pomysły na zapiekanki, warzywne gulasze, curry czy chipsy. Interesującą propozycją jest także zupa z białej rzodkwi. Korzeń może stanowić nie tylko wyrazisty dodatek do zupy warzywnej, ale też bazę pożywnego kremu serwowanego z grzankami. Ciekawostką jest fakt, że w Azji wielkim przysmakiem jest biała rzodkiew kiszona w solance.
