Alzheimer a demencja - czym się różni?

Lekarze diagnozują demencję, jeśli chorują dwa lub więcej obszarów w naszym mózgu - mózg się kurczy, co powoduje zmiany w funkcjonowaniu poznawczym i zachowaniu. Demencja (inaczej otępienie) może wystąpić u każdego – bez względu na wykształcenie i płeć. Chorowali na nią m.in. Ronald Reagan, Margaret Thatcher, Robin Williams, Rita Hayworth, Marek Walczewski czy Alina Janowska. Chociaż najczęściej chorujemy po 65. roku życia, to osoby w wieku 40–50 lat także bywają dotknięte demencją. No dobrze, ale czym jest choroba Azlheimera w takim razie i co ją odróżnia od demencji?

Czym jest demencja? Zobaczcie sami:

Demencja to zaburzenie pracy mózgu, które wpływa na komunikację i codzienne funkcjonowanie, podczas gdy Alzheimer jest formą demencji, która w szczególny sposób wpływa na części mózgu odpowiedzialne za kontrolowanie myśli, pamięci i mowy. Alzheimer jest chorobą postępującą z biegiem lat. Nieuchronnie prowadzi do całkowitej niepełnosprawności zarówno psychicznej jak i fizycznej. 

W chorobie Alzheimera w naszym mózgu pojawiają się dwie zmiany: złogi amyloidowe oraz kłębki neurofibrylarne – to one są odpowiedzialne za kurczenie się mózgu. W miarę rozwoju choroby jesteśmy w stanie wykonać coraz mniej czynności. Zaczynamy mylić wyrazy, nietypowo mówić, napotykamy na problemy z higieną, samodzielnym ubieraniem się, zrobieniem sobie herbaty, chodzeniem czy połykaniem. W chorobie Alzheimera nie chodzi tylko o zaburzenia pamięci, ale o to, że choroba wpływa na każdy aspekt naszego życia, bo mózg, który nim zarządza, nie daje rady. Musimy też wiedzieć, że wczesną oznaką zmian w chorobie Alzheimera nie muszą być problemy z pamiętaniem. Mogą to być trudności z orientacją przestrzenną – rozpoznanie, który kierunek wskazuje prawą, a który lewą stronę, dotarcie do znanego miejsca. Jeżeli kiedyś tak nie było, a dziś pojawiają się trudności z orientacją w terenie, to nie tylko stres może być winowajcą. Jeśli chorujemy na chorobę Alzheimera, to mamy demencję (inaczej otępienie) z jej powodu. Ale możemy mieć demencję i wcale na chorobę Alzheimera nie chorować.

Choroba Alzheimera jest przyczyną demencji stanowiącą od 50-60% wszystkich jej przypadków. Inne odmiany demencji to:

• demencja czołowo-skroniowa - wywołują ją zmiany w obszarach mózgu określanych, jako płaty czołowe i płaty skroniowe. Zmiany w płacie czołowym znacząco wpływają na nasze zachowanie i osobowość - mamy trudności z podejmowaniem racjonalnych decyzji i samodzielnym dokonywaniem wyborów, możemy stać się wulgarni, obsceniczni bądź zaniedbywać codzienne obowiązki, a także stracić wewnętrzne hamulce i działać impulsywnie lub agresywnie. Mogą także pojawić się problemy z rozumieniem i mówieniem (zmiany w płacie skroniowym).
• demencja naczyniowa - wywołują ją uszkodzenia naczyń krwionośnych w mózgu, w wyniku których może dojść do udaru. Objawy zależą od lokalizacji i rozmiaru uszkodzenia mózgu. Jeden duży udar może przyczynić się do naszej niesprawności z dnia na dzień, ale nie każdy udar zawsze prowadzi do demencji. Możemy też mieć bardzo mały udar, tzw. mikroudar, i nawet o tym nie wiedzieć. Kilka mikroudarów w różnych odstępach czasu powoduje, że nasze sprawności zaczynają się mocno zmieniać.  W demencji naczyniowej mogą pojawiać się zmiany nastroju, trudności ze skupieniem uwagi i wycofanie z życia towarzyskiego. Te objawy są podobne do symptomów depresji.
• demencja mieszana - możemy chorować jednocześnie na chorobę Alzheimera i demencję naczyniową albo na chorobę Alzheimera i demencję czołowo - skroniową, albo na demencję z ciałami Lewy’ego i demencję naczyniową.
• demencja z ciałami Lewy’ego a demencja w przebiegu  choroby Parkinsona - ciała Lewy’ego w chorobie Parkinsona uszkadzają w mózgu ośrodek, który produkuje dopaminę – paliwo dla naszego silnika ruchowego. Pojawiają się problemy z poruszaniem się, szuranie, pochylona sylwetka i drżenia. W demencji z ciałami Lewy’ego zmiany pojawiają się w całym mózgu i wywołują tym samym wiele zmian, szczególnie w częściach odpowiedzialnych za zachowanie, myślenie i ruch. 
  
  Typowymi objawami, które kojarzymy z chorobą Parkinsona są drżenia rąk. Tymczasem będą one się pojawiać zarówno w demencji z ciałami Lewy’ego, jak i w chorobie Parkinsona. Różnicą jest sytuacja, w jakiej się pojawiają. Jeżeli drżenia są obecne, kiedy ręce są w spoczynku, wskazuje to raczej na chorobę Parkinsona. Jeśli natomiast drżenia pojawiają się dopiero wtedy, kiedy próbujemy po coś sięgnąć lub coś zrobić, może to być objaw demencji z ciałami Lewy’ego. Diagnozę zawsze stawia lekarz specjalista.
  
  Przy demencji z ciałami Lewy’ego często występują także koszmary senne, upadki i halucynacje wzrokowe. Jeśli objawy w zakresie poruszania się występują jako pierwsze, a dopiero potem następują zmiany poznawcze, (czyli niemożność logicznego myślenia, mówienia, rozwiązywania problemów itd.), diagnozuje się chorobę Parkinsona. Jeśli natomiast najpierw pojawiają się objawy poznawcze, a dopiero potem – problemy ruchowe, lekarze diagnozują demencję z ciałami Lewy’ego.

W chorobie Parkinsona po 5 latach objawy demencji pojawiają się u 30% chorych, po 10 latach chorowania u 60%, a po 15 latach u 90%. Nie są to tak poważne problemy z zapisywaniem informacji przez nasz mózg jak w chorobie Alzheimera. Demencja w chorobie Parkinsona wygląda nieco inaczej – powoduje, że myślimy bardzo wolno, nie możemy wykonywać złożonych czynności, liczyć czy właściwie ocenić własnych możliwości (np. skoordynowanie wielu elementów podczas prowadzenia auta).

Więcej o chorobie Alzheimera oraz o różnych rodzajach demencji dowiecie się w ramach akcji zorganizowanej przez Fundację TZMO „Razem Zmieniamy Świat” z myślą o opiekunach osób z demencją  -„Jak poprawić jakość życia osób chorych z różnymi formami demencji?" Damy Radę.