Główną przyczyną nowotworu płuc jest palenie papierosów. Choroba rozwija się powoli, ale kiedy już wejdzie w zaawansowane stadium, jest trudna do leczenia. Zazwyczaj objawia się po około 40 roku życia i w Polsce statystycznie częściej dotyka mężczyzn niż kobiet.
Nowotwór płuc – choroba palaczy
Niepokojący jest fakt, iż umieralność na raka płuc we wszystkich przedziałach wiekowych kobiet wciąż rośnie, natomiast w przypadku mężczyzn – maleje, zwłaszcza jeżeli nowotwór został wykryty na wczesnym etapie. Lekarze ostrzegają, że kobieta, która pali podobną liczbę papierosów co mężczyzna, jest bardziej narażona na ryzyko nowotworu płuc, który w 90% dotyka palaczy. Niestety bagatelizowanie tego wskaźnika tylko powiększa liczbę rocznie diagnozowanych przypadków.
Oczywiście nowotwór płuc mogą powodować również inne czynniki, np. prace związane z wykonywaniem zawodów przy tzw. substancjach rakotwórczych, jak azbest, metale radioaktywne czy ropa naftowa i jej pochodne, ale z punktu widzenia badaczy są one znacznie mniej istotne. Ostrzegają oni natomiast, że jeżeli w społeczeństwie nie zmniejszy się nawyku palenia, to zachorowania będą coraz częstsze i zaczną obejmować coraz liczniejszą grupę biernych palaczy.
Czynniki zwiększające ryzyko zachorowalności związane są także z hormonami płciowymi u mężczyzn oraz, jak stwierdzają jedne z nowszych amerykańskich badań, długotrwałe przyjmowanie wysokich dawek witaminy B (szczególnie B6 i B12).
Warto również wspomnieć, że najczęściej występujący u kobiet rodzaj histologiczny raka płuc, czyli gruczolakorak jest zdecydowanie w mniejszym stopniu związany z paleniem papierosów. Jest to również najczęstsza forma raka występująca u osób niepalących (kobiet i mężczyzn).
Jakie objawy daje nowotwór płuc?
W większości przypadków choroba rozwija się przez kilkanaście lat i przez długi czas nie daje żadnych objawów lub są one bardzo ograniczone. Ponadto nie są one charakterystyczne i mogą występować w przypadku wielu innych schorzeń. Zaczynają się od dolegliwości, które odczuwa większość palaczy jako konsekwencję palenia papierosów, po czym ich intensywność wzrasta. Objawy nowotworu płuc to: kaszel (często zwany kaszlem palacza, który jest uciążliwy szczególnie rano), chrypka, duszności i skracający się oddech (niekiedy ze świstem). Postępujący rozwój zmian nowotworowych powoduje następnie ogólne osłabienie organizmu, zmęczenie oraz szybkie męczenie się, złe samopoczucie, a w kolejnych stadiach brak apetytu i widoczną utratę wagi. Mogą wystąpić nocne poty, kłucie odczuwane w klatce piersiowej, a także nawracające zapalenia oskrzeli. Charakterystyczne jest odpluwanie wydzieliny, a także obecność w niej krwi.
Są to objawy występujące przy przeziębieniach i infekcjach dróg oddechowych, więc często zostają niewłaściwie zdiagnozowane. Tym bardziej, że wiele osób próbuje stosować domowe sposoby leczenia zamiast udać się do lekarza, a właśnie ten rodzaj zmian charakteryzuje się zmiennym nasileniem i czasowym ustępowaniem objawów, co tylko dodatkowo usypia czujność. Profilaktyka polega na badaniu rentgenowskim, które palacze powinni wykonywać przynajmniej raz w roku, ponieważ pozwala ono na wczesne wykrycie wszelkiego rodzaju zmian, w tym nowotworowych.
Nowotwór płuc – rokowania i leczenie
Zarówno leczenie nowotworu płuc, jak i rokowania zależą od stadium, w którym znajduje się rak. W pierwszej fazie, jeżeli nie ma przerzutów, stosuje się leczenie operacyjne, polegające na wycięciu zmiany razem z płatem płuca. Rokowania przy nowotworze płuc są ogólnie złe. Muszą uwzględniać ryzyko nawrotu choroby, stąd, nawet przy wycięciu komórek rakowych, stosowana jest dodatkowa radioterapia, a przed operacją często także chemioterapia, aby zmniejszyć zmianę.
W wielu przypadkach zachorowań niestety nie można zakwalifikować osoby z rakiem płuc na leczenie operacyjne z racji zbyt złego stanu ogólnego bądź zmniejszenia pojemności płuc np. na skutek wieloletniego palenia papierosów. Wówczas stosuje się wyłącznie chemio- i radioterapię, które pozwalają wydłużyć czas życia, w zależności od stopnia zaawansowania nowotworu, nawet o kilka lat.
Nowotwór płuc – rodzaje i przerzuty
W przypadku zmian dotykających płuca, około 25% przypadków stanowi rak drobnokomórkowy. Znacznie trudniejszy do leczenia jest rak niedrobnokomórkowy, który występuje pod trzema postaciami:
- raka wielkokomórkowego,
- raka płaskokomórkowego (dotyka głównie mężczyzn z grupy palaczy),
- gruczolakorak (atakuje zwłaszcza kobiety i osoby niepalące).
Nowotwór płuc, jak każdy rak, może powodować przerzuty do innych części organizmu, które dają bardziej charakterystyczne objawy niż początki choroby. Głównie zlokalizowane są w obrębie klatki piersiowej, w sercu lub osierdziu (objawiają się zaburzeniem rytmu serca) lub w opłucnej oraz ścianie klatki piersiowej (powodują miejscową bolesność tych miejsc). Z kolei przerzuty do węzłów śródpiersiowych objawiają się w postaci dokuczliwej chrypki, pojawiającej się z powodu porażenia nerwu krtaniowego.
Objawem zaawansowanych przerzutów w obrębie klatki piersiowej jest tzw. zespół żyły głównej górnej. W przebiegu schorzenia następuje jej zablokowanie, przez co krew z górnej części ciała (zwłaszcza głowy) powraca do serca. W przypadku tego typu komplikacji, jeżeli powala na to ogólny stan osoby ze zdiagnozowana zmianą nowotworową, wdraża się leczenie radio- i chemioterapią w celu przywrócenia światła w zatkanej żyle.
