Neutrocyty to komórki układu odpornościowego, nazywane także neutrofilami. Pełnią ważną rolę w odpowiedzi układu odpornościowego organizmu na bakterie i inne patogeny. Szybko reagują na substancje obce organizmowi, ponieważ są wyposażone w receptory i mają możliwość wytwarzania rodników oraz używania bakteriobójczych i bakteriostatycznych białek. Nadmiar lub niedobór neutrocytów we krwi może być oznaką wielu chorób.
Neutrocyty – co warto o nich wiedzieć?
Neutrocyty pochodzą od komórek macierzystych szpiku. Krążą we krwi przez kilkanaście godzin, a następnie obumierają lub przechodzą do tkanek, gdzie żyją kolejne kilkadziesiąt godzin. Do obumarcia dochodzi po wypełnieniu funkcji obronnych, ponieważ neutrocyty nie odnawiają zapasu bakteriobójczych białek.
Neutrocyty mają względnie stały kształt i wielkość. Ich cechą charakterystyczną jest segmentowane jądro oraz wewnątrzkomórkowe ziarnistości. Pobudzenie neutrofilii prowadzi do uwolnienia tych ziarnistości, za pośrednictwem których mikroorganizmy są neutralizowane. Wyróżnia się proces degranulacji wewnątrzkomórkowej, polegającej na uwolnieniu ziarnistości wewnątrz komórki neutrofilu i zabicie sfagocytowanych patogenów, a także proces degranulacji zewnątrzkomórkowej, czyli uwolnienia białek zawartych w ziarnistościach na zewnątrz. Największy odsetek stanowią ziarnistości wtórne (swoiste) zawierające m.in. zasadową fosfatazę, czyli lizozym, enzym bakteriobójczy oraz laktoferynę. Laktoferyna jest białkiem zawartym również w mleku matki, dzięki któremu jest wspomagany system odpornościowy dziecka. Ziarnistości pierwotne występują na wcześniejszych etapach rozwoju neutrofilii, zawierające liczne enzymy i białka.
Jakie są składniki krwi? Jakie pełnią funkcje? Odpowiedź na filmie:
Niektóre mediatory, znajdujące się w ziarnistościach, wydostają się na zewnątrz, dlatego ich wykrycie ułatwia diagnozę stanu zapalnego.
Do prawidłowego działania neutrocytów niezbędna jest ich aktywacja, która jest dwustopniowa. Jej oznaką jest zmiana kształtu komórki na 2 bieguny, z których jeden wytwarza nibynóżki. Pierwszym etapem jest preaktywacja, czyli przygotowanie komórki do działania. Jest ona w ten sposób „uczulana” na działanie związków znajdujących się w bakteriach i może rozpocząć proces fagocytozy.
W procesie fagocytozy, czyli pochłaniania patogenów, biorą udział 2 rodzaje receptorów:
- receptory oznaczone symbolem PRR (pattern recognition receptors) – wiążą bezpośrednio patogen lub jego fragmenty,
- receptory oznaczone symbolami CR1 i CR3 – wiążą patogen pośrednio za pomocą dopełniacza lub przeciwciała. Sprawują funkcję pomocniczą.
Co oznaczają podwyższone neutrocyty?
Podwyższone neutrocyty to stan nazywany neutrofilią. Bardzo często towarzyszy on sytuacjom stresowym i ciąży, może też wystąpić po obfitym posiłku – jest to neutrofilia fizjologiczna. Ilość granulocytów obojętnochłonnych we krwi obwodowej wynosi wówczas ponad 8000/µl (mikrolitr). Inną przyczyną neutrocytów powyżej normy są zakażenia bakteryjne. Stan ten występuje również w schorzeniach hematologicznych, np. w:
- przewlekłej białaczce neutrofilowej,
- przewlekłej białaczce szpikowej,
- chłoniaku Hodgkina i innych chłoniakach o wysokiej złośliwości,
- przewlekłych zespołach mieloproliferacyjnych.
Neutrofilia pojawia się po podaniu adrenaliny lub kortykosteroidów. Może towarzyszyć:
- przełomowi hemolitycznemu,
- stanom po mastektomii,
- stanom po zastosowaniu czynników wzrostu szeregu granulocytarnego,
- zawałowi serca,
- rozsianym procesom nowotworowym,
- martwicom narządowym,
- urazom i oparzeniom,
- ołowicy,
- wrzodziejącemu zapaleniu jelita grubego,
- chorobom autoimmunologicznym, np. reumatoidalnemu zapaleniu stawów, stwardnieniu rozsianemu czy guzkowemu zapaleniu tętnic.
Po stwierdzeniu neutrofilii konieczne jest określenie stopnia segmentacji jąder neutrocytów. Młode neutrocyty mają jądro jednopłatowe, które ulega segmentacji w miarę dojrzewania komórki. Nadmiar młodych neutrocytów może wskazywać na białaczki, złośliwe nowotwory, infekcje lub zawał, a nadmiar starych neutrocytów może oznaczać mocznicę, choroby wątroby lub niedobór witaminy B12 czy kwasu foliowego.
Neutrocyty poniżej normy
Obniżone neutrocyty to stan nazywany neutropenią. Liczba granulocytów obojętnochłonnych wynosi wówczas poniżej 1500/µl. Stanem zagrażającym życiu jest agranulocytoza, czyli poziom neutrocytów poniżej 500/µl.
Agranulocytoza może nie dawać żadnych objawów. Jej pierwszymi oznakami są zwykle niespecyficzne objawy infekcji, do których zalicza się nagłą gorączkę z dreszczami, bóle stawów i mięśni, powiększenie węzłów chłonnych i gwałtownie pogarszający się stan ogólny aż do rozwoju wstrząsu septycznego. Po stwierdzeniu agranulocytozy konieczna jest hospitalizacja w celu ochrony przed drobnoustrojami. Niezbędne jest włączenie leczenia minimalizującego ryzyko posocznicy.
Neutropenia towarzyszy zwykle chemioterapii lub sterydoterapii. Jej przyczyną mogą być także nowotwory szpiku, infekcje, przewlekłe choroby tkanki łącznej, niedobory witaminy B12 i folianów czy zatrucie metalami ciężkimi.
Jakie są prawidłowe wyniki morfologii? Zobaczcie:
