Łupież łojotokowy (łupież tłusty) jest przewlekłą dermatozą z tendencją do nawrotów. Rozwija się w związku z nadprodukcją sebum, które tworzy na skórze głowy środowisko korzystne dla rozwoju grzybów. Ich nadmierny rozrost prowadzi do powstania stanu zapalnego, będącego przyczyną szeregu uciążliwych dolegliwości.
Łupież łojotokowy – przyczyny
Bezpośrednią przyczyną łupieżu tłustego jest nasilony łojotok, za sprawą którego namnażają się drożdżaki Malassezia furfur. Zwykle bytują one na powierzchni skóry głowy, nie powodując żadnych zmian chorobowych. Ich nadmiar wywołuje stan zapalny i powiązany z nim intensywny proces rogowacenia naskórka. Wzmożona praca gruczołów łojowych może być efektem:
- nieprawidłowej pielęgnacji włosów i skóry głowy – zbyt rzadkiego lub częstego mycia, stosowania nieodpowiednich kosmetyków, niedostatecznego ich spłukiwania,
- zaburzeń hormonalnych (zwiększonej aktywności androgenów) – z tego powodu choroba najczęściej dotyka mężczyzn, a także nastolatki, kobiety w okresie menopauzy,
- przegrzewania skóry, np. częstego noszenia czapki,
- osłabionej odporności,
- chorób ogólnoustrojowych, np. choroby Parkinsona,
- uwarunkowań genetycznych,
- przemęczenia, przewlekłego stresu,
- niewłaściwej diety,
- nadużywania alkoholu, palenia tytoniu.
Objawy łupieżu łojotokowego
Przy łupieżu łojotokowym włosy są przetłuszczone, a skóra głowy zaczerwieniona. W związku z intensywnym rogowaceniem naskórka pojawia się łupież w postaci dużych, tłustych, żółtawych łusek. Zmianom towarzyszy uporczywy świąd. Drapanie skóry powoduje jej uszkadzanie, co z kolei jest przyczyną wtórnych nadkażeń. Pogłębiający się stan zapalny może prowadzić do zniszczenia cebulek włosowych. Wówczas konsekwencją łupieżu tłustego staje się nieodwracalne wypadanie włosów, czyli łysienie.
Łupież łojotokowy nie jest groźną dolegliwością, ale jego objawy mogą wpływać znacząco na samopoczucie chorego. Stanowi poważny problem natury estetycznej, który jest źródłem psychicznego dyskomfortu, czasem nawet wycofania społecznego.
Symptomy łupieżu tłustego przypominają objawy łojotokowego zapalenia skóry. Te dwie choroby są ze sobą niekiedy mylone. Warto wiedzieć, że w łojotokowym zapaleniu skóry ogniska zmian występują nie tylko na owłosionej skórze głowy, ale też na czole (wzdłuż linii włosów i w obrębie brwi), w fałdach nosowo-wargowych, w okolicach uszu, mostka, narządów płciowych oraz wzdłuż kręgosłupa.
Łupież łojotokowy – leczenie
Leczenie łupieżu łojotokowego może wymagać terapii chorób, które powodują tę dolegliwość, np. zaburzeń gospodarki hormonalnej. Podstawowym działaniem powinno być także wprowadzenie stosownej diety – bogatej w witaminy (głównie A, E i z grupy B) oraz minerały, takie jak cynk, selen, krzem, magnez, potas, wapń. Należy zminimalizować spożywanie produktów, które nasilają łojotok – potraw tłustych lub ostrych, słodyczy, mocnej herbaty i kawy oraz alkoholu. Pomocne będzie także uregulowanie trybu życia, unikanie sytuacji wywołujących stres.
Działanie przyczynowe przy łupieżu łojotokowym wiąże się także z wprowadzeniem zmian w codziennej pielęgnacji skóry głowy i włosów. Przede wszystkim należy odstawić wszelkie kosmetyki do stylizacji – pianki, lakiery, żele. Obciążając fryzurę, mogą one przyczyniać się do nadprodukcji łoju. Kolejnym krokiem jest wybór szamponu czy odżywki. Powinny one mieć lekką formułę (krótką listę składników) i nie zawierać silikonów. Najlepiej jest sięgnąć po przeznaczone dla skóry z łojotokiem kosmetyki dostępne w aptekach. Dobrym rozwiązaniem może być także używanie preparatów dla niemowląt.
Włosy można myć tak często, jak tego wymagają. Należy jednak pamiętać o starannym spłukaniu szamponu, używając do tego celu letniej wody. Gorąca stymuluje bowiem produkcję sebum. Z tych samych powodów zaleca się unikanie suszarki do włosów (można suszyć je chłodnym strumieniem powietrza – większość suszarek jest wyposażona w taką opcję), prostownicy, lokówki. Głowa nie powinna być poddawana długotrwałej ekspozycji na słońce. Nie należy też przegrzewać jej w inny sposób. Zdecydowanie trzeba ograniczać wszelkie działania, które mogą prowadzić do podrażnienia lub uszkodzenia skóry – czesanie twardym grzebieniem, pocieranie lub drapanie głowy itp.
Objawowe leczenie zmian spowodowanych łupieżem łojotokowym trzeba skonsultować z lekarzem dermatologiem. Może on zalecić maści zawierające kwas salicylowy, siarkę, cynk, selen. Na łupież łojotokowy stosuje się także szampon specjalistyczny (dostępny jedynie w aptekach, ale bez recepty) zawierający ketokonazol. Zawarte w powyższych preparatach substancje mają działanie złuszczające, grzybobójcze, przeciwzapalne i przeciwłojotokowe. Należy pamiętać, że szampon na łupież łojotokowy nie jest produktem przeznaczonym do ciągłego użytku. Kuracja przewidziana jest zazwyczaj na miesiąc.
Domowe sposoby na łupież łojotokowy
Objawy łupieżu łojotokowego można zmniejszać, stosując domowe sposoby. Należą do nich przede wszystkim roślinne płukanki na włosy, które mają działanie bakteriobójcze, przeciwzapalne, ściągające. Do ich przygotowania można wykorzystać zioła (np. rozmaryn, szałwię, łopian, tymianek), ocet spożywczy (polecany jest zwłaszcza ocet jabłkowy), sok z cytryny, olejek z drzewa herbacianego. Na szczególną uwagę zasługują zioła, które dodatkowo hamują wydzielanie nadmiaru sebum, np. pokrzywa, melisa.